«Οταν ξεκίνησα να κάνω έρευνα για το έργο, είχα στο μυαλό μου μόνο μια ιδέα: Μια ομάδα νέων ανθρώπων, γεννημένων κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, θα ανασυνέθεταν τις ζωές των γονιών τους».
Η Λόλα Αριας, που μας μιλάει λίγο αφού έχει προσγειωθεί στην Αθήνα, γεννήθηκε στο Μπουένος Αϊρες το 1976, τη χρονιά που στη χώρα της ξεκινούσε η δικτατορία. Μεγάλωσε σε ένα μικρό σπίτι στο κέντρο της πόλης. Το 1983 που τελείωσε η μαύρη επταετία της Αργεντινής, μπορεί να έκανε τα πρώτα της βήματα στο σχολείο, ήταν όμως πολύ μικρή για να θυμάται. Μόνο ένιωθε «έναν ανεπαίσθητο φόβο στον αέρα».
Σήμερα, η 38χρονη Λόλα Αριας είναι μια πολυτάλαντη καλλιτέχνις και διανοούμενη της Αργεντινής. Ποιήτρια, συγγραφέας, σκηνοθέτης, ηθοποιός και τραγουδοποιός, έχει ιδρύσει μια κολεκτίβα καλλιτεχνών, με την οποία δουλεύει τα θεατρικά, λογοτεχνικά, μουσικά και εικαστικά της πρότζεκτ. Τα έργα της είναι ένα κράμα θεάτρου-ντοκιμαντέρ
Απίστευτο υλικό
Ενα απ’ αυτά με τίτλο «Η ζωή μου μετά» (Mi vida despues) που θα δούμε τις επόμενες μέρες στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών στο πλαίσιο του φεστιβάλ της σύγχρονης ανεξάρτητης λατινοαμερικανικής σκηνής «Transitions 2. Latin America», ξεκινάει με ένα «βουνό» από ρούχα στη σκηνή. Τέσσερις ηθοποιοί, μία χορεύτρια και ένας μουσικός -και, μαζί τους, ένα μικρό παιδί- ανασυνθέτουν τις ζωές των γονιών τους και τη στοιχειωμένη ιστορία της χώρας τους μέσα από τα ρούχα τους, τις οικογενειακές φωτογραφίες, παλιές μαγνητοταινίες, γράμματα, δυνατές αναμνήσεις.
«Ο πατέρας της Κάρλα ήταν αντάρτης του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού που σκοτώθηκε σε μια συμπλοκή και οι γονείς της Λίζα εξόριστοι αντιφρονούντες. Ο πατέρας της Βανίνα ήταν μυστικός πράκτορας στην ESMA, (το διαβόητο “Αουσβιτς της Αργεντινής”), και το αγόρι που η ίδια θεωρούσε επί τριάντα χρόνια βιολογικό αδερφό της, είχε απαχθεί από τους δολοφονημένους αντιφρονούντες γονείς του» μας λέει η Λόλα Αρια.
«Οταν ξεκίνησα να κάνω συνεντεύξεις, βρέθηκα μπροστά σε ένα απίστευτο υλικό. Σε απίστευτες ιστορίες. Δεν ήξερα τι να κρατήσω και τι να αφήσω. Ηξερα, όμως, ότι ήθελα να ειπωθούν διαφορετικές μεταξύ τους ιστορίες. Για κάποιον με αριστερές πεποιθήσεις, για έναν κρατικό μυστικό πράκτορα ακόμα και για κάποιον που ποτέ του δεν είχε σχέση με την πολιτική.
»Ακόμα και άνθρωποι που στη διάρκεια αυτής της επταετίας δεν ενεπλάκησαν στα πολιτικά πράγματα, είναι απόλυτα σαφές ότι είδαν τις ζωές τους να αλλάζουν. Στην παράσταση φαίνεται πως και ο άνθρωπος με τη λιγότερη συμμετοχή στην πολιτική είδε τη ζωή του να αλλάζει γιατί ζωή και πολιτική είναι απόλυτα συνυφασμένες. Ενα απλό παράδειγμα: Αναγκάστηκε να ξυρίσει τα γένια του, γιατί στη δουλειά του είπαν ότι γένια έχουν οι τρομοκράτες. Ηθελα λοιπόν να ακολουθήσω τα ίχνη και να κάνω κάτι για τη δική μου γενιά, για το πώς οι οικογένειές μας έζησαν τη δικτατορία, πώς ήταν η ζωή πριν και μετά».
Συγκίνηση και χιούμορ
Η παράσταση μπερδεύει τη μυθοπλασία με την πραγματικότητα. Είχαμε την τύχη να την παρακολουθήσουμε στη Λιουμπλιάνα, σε έναν εναλλακτικό χώρο, στο αντίστοιχο δικό μας «Γκάζι». Θα μπορούσε να πει κανείς ότι πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ που παίζεται στη σκηνή, δομημένο με γρήγορο ρυθμό και με πολλή μουσική, ένταση αλλά και χιούμορ. Η ίδια η Λόλα Αριας, πάντως, προτιμάει να λέει ότι κάνει απλώς θέατρο. «Οι δυσκολίες που συναντήσαμε στην αρχή είχαν να κάνουν με το ότι σε μεγάλο βαθμό οι ερμηνευτές έπρεπε να λένε τις προσωπικές τους ιστορίες σαν να λένε ιστορίες άλλων. Και μάλιστα έπρεπε να προηγηθεί αρκετή έρευνα. Θα μπορούσα να πω ότι έγιναν ντετέκτιβ στις ίδιες τους τις οικογένειες. Υπήρξαν πολύ έντονες συγκινησιακά στιγμές».
Ο πατέρας της Λόλα Αριας ήταν αρχιτέκτονας και η μητέρα της καθηγήτρια λογοτεχνίας. Εργαζόταν στο πανεπιστήμιο του Μπουένος Αϊρες και έχασε τη δουλειά της μόλις έγινε η δικτατορία, καθώς το τμήμα λατινοαμερικανικής λογοτεχνίας στο οποίο δίδασκε σταμάτησε να λειτουργεί σχεδόν αμέσως. «Η μητέρα μου έπαθε κατάθλιψη. Ηταν κάτι πολύ επώδυνο γι’ αυτήν και καταλαβαίνετε ότι είχε άμεση επίδραση στην παιδική μου ηλικία».
«Η ζωή μου μετά» έκανε πρεμιέρα στο Teatro Sarmiento του Μπουένος Αϊρες το 2009 και από τότε περιοδεύει στις σημαντικότερες σκηνές της Λατινικής Αμερικής και της Ευρώπης, από το Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου του Σαντιάγο μέχρι το Τhéâtre de la Ville του Παρισιού.
Πτήσεις θανάτου
«Οι πτήσεις θανάτου» είναι μια μαύρη σελίδα στη σύγχρονη ιστορία της Αργεντινής. Ηταν μια πρακτική που ακολούθησε ο στρατός της χώρας κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας, όταν αντιφρονούντες υπό την επήρεια ναρκωτικών ουσιών ρίχνονταν στη θάλασσα από αεροπλάνα. Η πρώτη επιβεβαίωση των «πτήσεων του θανάτου» ήρθε όταν ο Αντόλφο Σιλίνγκο απόστρατος της Ανωτάτης Σχολής Μηχανικής του Πολεμικού Ναυτικού του διαβόητου κέντρου κράτησης και βασανιστηρίων την περίοδο της Δικτατορίας που έγινε γνωστό και ως «Αουσβιτς της Αργεντινής», παραδέχτηκε σε συνέντευξή του το 1995 ότι συμμετείχε στις πτήσεις. Ωστόσο, επίσημα στοιχεία για τις «πτήσεις θανάτου» συγκεντρώθηκαν για πρώτη φορά στο τέλος του 2011, όταν διαβιβάσθηκε στον ανακριτή φάκελος με εκατόν τριάντα φωτογραφίες πτωμάτων που είχαν ξεβραστεί στις ακτές της Ουρουγουάης, με δεμένα τα πόδια και τα χέρια και σημάδια βασανιστηρίων. Τα ντοκουμέντα αυτά θεωρούνταν μέχρι τότε στρατιωτικά απόρρητα της Ουρουγουάης.
Σύμφωνα με στοιχεία οργανώσεων υπεράσπισης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων περίπου πέντε χιλιάδες αντιφρονούντες πέρασαν από το «Αουσβιτς της Αργεντινής». Επέζησαν περίπου εκατό. Τριάντα χιλιάδες άνθρωποι εξαφανίστηκαν και περίπου πεντακόσια παιδιά αρπάχτηκαν από τις μητέρες τους που ήταν πολιτικές κρατούμενες.
Η παράσταση θα φιλοξενηθεί στις 18 και 19 Νοεμβρίου στην κεντρική σκηνή της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών.