Σημαντικό είναι το πλήγμα που έχουν δεχθεί τα εμπορικά ακίνητα από την πανδημία και τη σημαντική πτώση του τζίρου. Σήμερα, «αν ένα ακίνητο μείνει κενό, π.χ. σε κάποιον εμπορικό δρόμο, θα επαναμισθωθεί με τιμή ενοικίου περίπου 30% χαμηλότερα σε σχέση με το ενοίκιο που ίσχυε πριν από την πανδημία», εκτίμησε χθες, στο πλαίσιο της δεύτερης ημέρας του 21ου Συνεδρίου Ακινήτων Prodexpo 2020, ο Μανώλης Διαμαντής, ιδρυτής της εταιρείας ακινήτων Delta Thesis Real Estate, η οποία έχει αναπτύξει ιδιαίτερη εμπειρία στον κλάδο των εμπορικών καταστημάτων.
Αντίστοιχα, πτώση της τάξεως του 30% κατά μέσον όρο καταγράφει η επισκεψιμότητα των καταναλωτών τόσο στα εμπορικά κέντρα όσο και στα καταστήματα που λειτουργούν στις μεγάλες εμπορικές οδούς της Αττικής, ως αποτέλεσμα της αλλαγής των συνηθειών εν μέσω πανδημίας. Αυτό ανέφερε χθες, μεταξύ άλλων, ο Δημήτρης Μανουσάκης, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας παροχής υπηρεσιών ακινήτων Savills Hellas. Μάλιστα, το ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι η πτώση αυτή είναι οριζόντια, δηλαδή τόσο τα εμπορικά κέντρα όσο και τα καταστήματα που βρίσκονται στις εμπορικές πιάτσες έχουν πληγεί στον ίδιο βαθμό.
Ασφαλώς, ανάλογη κάμψη καταγράφεται και σε πολλές άλλες χώρες. Για παράδειγμα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Savills, στη Γαλλία η επισκεψιμότητα εμπορικών χώρων έχει μειωθεί κατά 25%, στη Γερμανία η μείωση διαμορφώνεται σε 30%, ενώ στην Ισπανία, όπου το πλήγμα από την πανδημία ήταν μεγαλύτερο και υπάρχει πλέον και νέα, μεγάλη έξαρση, η πτώση αγγίζει το 40%. Παράλληλα, έχει καταστεί εμφανής η καταλυτική συμβολή του τουρισμού στην επισκεψιμότητα και στον τζίρο των καταστημάτων, ιδίως στο κέντρο τόσο της Αθήνας όσο και άλλων μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων. Ο κ. Διαμαντής συμπλήρωσε, μάλιστα, ότι περίπου το 50% της πτώσης του τζίρου των καταστημάτων στο κέντρο της Αθήνας οφείλεται στην απουσία τουριστικής κίνησης. Κατά τον κ. Μανουσάκη, στην περίπτωση της Ελλάδας η εξέλιξη αυτή έρχεται σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά την έξοδο από μια άλλη μεγάλη οικονομική κρίση, με αποτέλεσμα «οι εξελίξεις που θα συνέβαιναν ίσως έπειτα από πέντε χρόνια, να πρέπει πλέον να συμβούν άμεσα».
Από την άλλη πλευρά, το θετικό είναι ότι η ζήτηση για μίσθωση εμπορικών χώρων δεν έχει μειωθεί, κάτι που δεν συνέβαινε στην προηγούμενη οικονομική κρίση. Σήμερα, σύμφωνα με τον κ. Διαμαντή, «μπορεί μεν οι θέσεις που ελευθερώνονται να μην μισθωθούν στο ίδιο επίπεδο τιμών, όμως υπάρχει σημαντικό ενδιαφέρον, καθώς οι εταιρείες θεωρούν ότι υπάρχουν ευκαιρίες τοποθέτησης σε περιοχές και σημεία όπου δεν είχαν μέχρι σήμερα παρουσία». Το γεγονός ότι αυτό μπορεί να συμβεί με χαμηλότερο κόστος και ενδεχομένως με την προσθήκη όρων, όπως ποσοστό επί του τζίρου, αποτελεί ένα πρόσθετο πλεονέκτημα, που προσφέρει ευελιξία.
Αλλωστε, πρόκειται για μια τάση που έχει γίνει εμφανής στην αγορά εσχάτως, καθώς κυρίως οι μεγάλες αλυσίδες επιθυμούν να διαφοροποιήσουν τα μισθωτήρια συμβόλαιά τους και στις εμπορικές πιάτσες, επιμερίζοντας τα ποσά που καταβάλλουν για τη στέγασή τους μεταξύ ενός σταθερού ενοικίου κι ενός επιπλέον ποσού που προκύπτει με βάση ένα προσυμφωνημένο ποσοστό επί του τζίρου του εκάστοτε καταστήματος. Οπως τόνισε ο κ. Μανουσάκης, «είναι ήδη εμφανές ότι θα δούμε μισθώσεις με μεγαλύτερη ευελιξία όρων. Ωστόσο, θα πρέπει να γίνει αντιληπτό τόσο από τους μισθωτές όσο και από τους ιδιοκτήτες ότι η διαδικασία αυτή πρέπει να γίνει μέσα από διαδικασίες συνεννόησης και κατανόησης ανάμεσα στις δύο πλευρές και όχι μέσω οριζόντιων μειώσεων ή μεθόδων εξαναγκασμού».
Αναφορικά με το μέλλον, ο κ. Μανουσάκης θεωρεί ότι θα δούμε στροφή σε επιχειρηματικά πάρκα, σε εμπορικά κέντρα με νέο σχεδιασμό, αλλά και μεγαλύτερη έμφαση στο ηλεκτρονικό εμπόριο. Ο κ. Διαμαντής σημείωσε επίσης ότι μετά το πέρας της πανδημίας και σταδιακά, τόσο τα εμπορικά κέντρα, όσο και οι εμπορικές “πιάτσες” θα ανακτήσουν τις ισορροπίες τους.