Οταν η Ελλάδα, από τις 26 Φεβρουαρίου οπότε εντοπίστηκε στη Θεσσαλονίκη το πρώτο κρούσμα κορωνοϊού, εισήλθε στο συνεχώς διευρυνόμενο κλαμπ των χωρών της θανατηφόρου πανδημίας, έγινε σαφές ότι η ώρα των μεγάλων επενδύσεων θα αργήσει να έρθει. Ευτυχώς, όμως, η δυσοίωνη αυτή εκτίμηση ανατράπηκε ως απόρροια και της επιτυχημένης στρατηγικής διαχείρισης του πρώτου κύματος της πανδημίας, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι επενδύσεις αποτελούν ένα από τα λιγοστά ισχυρά «χαρτιά» της χώρας κόντρα στην επερχόμενη ύφεση. Παρά τις χρόνιες παθογένειες, η ανάδειξη ορισμένων από τα συγκριτικά πλεονεκτήματά της, όπως το καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό, η γεωγραφική της θέση, αλλά και το ήπιο κλίμα που αποτελεί, σε μεγάλο βαθμό, μαγνήτη για τους εργαζομένους-νομάδες από όλο τον κόσμο, κυρίως από τις πιο ψυχρές χώρες, φέρεται ότι έπεισε εγχώριους και ξένους επενδυτές. Εξάλλου, ορισμένες από τις μεγαλύτερες εγχώριες εταιρείες, η Lamda Development, η ΤΕΜΕΣ, η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, η Mytilineos και ο ΑΔΜΗΕ διεύρυναν περισσότερο τη δραστηριότητά τους, ενώ ξένοι επενδυτές, όπως οι αμερικανικές Mohegan και CVC Capital, αγνόησαν τις αναταράξεις λόγω πανδημίας και συνέχισαν να υλοποιούν τα επενδυτικά σχέδιά τους στην αγορά ακινήτων, στην ενέργεια και στην τεχνολογία. Στους επενδυτές, όμως, που δρομολογούσαν τις επόμενες κινήσεις τους, ώς ένα βαθμό, προτού ξεσπάσει η πανδημία, προστέθηκαν νέοι που εντόπισαν ισχυρές προοπτικές στις νέες τεχνολογίες, στην ηλεκτροκίνηση, στις έξυπνες μπαταρίες και στην έρευνα.
Η πληροφορική
Ο κλάδος της πληροφορικής και των νέων τεχνολογιών αποτέλεσε πρωταγωνιστή του 2020, αφού μία από τις μεγαλύτερες επενδύσεις προέρχεται από τη Microsoft, η οποία θα κατασκευάσει τρία διαφορετικά κέντρα δεδομένων σε διαφορετικές τοποθεσίες στην Αττική. Πρόκειται για επένδυση της οποίας η συνολική προστιθέμενη αξία τοποθετείται σε 1 δισ. ευρώ, με ποσό της τάξεως των 300 εκατ. ευρώ να σχετίζεται με την απόκτηση των κατάλληλων ακινήτων και του εξοπλισμού. Υπολογίζεται ακόμη ότι απαιτείται επένδυση της τάξεως των 55 εκατ. ευρώ, ετησίως, σε βάθος χρόνου προκειμένου οι εγκαταστάσεις να διατηρούνται σε άριστη κατάσταση. Να σημειωθεί ότι η φημολογία κατά την οποία η Microsoft έχει επιλέξει το ακίνητο της κλωστοϋφαντουργίας «Αιγαίον» στο Λαύριο δεν επιβεβαιώνεται αρμοδίως, ενώ, κατά τους ειδικούς, σημεία με εγγύτητα στη θάλασσα, για λόγους ασφαλείας, δεν ενδείκνυνται για την εγκατάσταση κέντρων δεδομένων, κατά τη διεθνή πρακτική.
H Microsoft είχε δώσει το στίγμα των προθέσεών της για την εγχώρια αγορά από τον περασμένο Μάιο, οπότε εξαγόρασε την ελληνική τεχνολογική εταιρεία Softomotive έναντι τιμήματος άνω των 100 εκατ. ευρώ. Η Softomotive, με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο, ιδρύθηκε το 2005 από τον Μάριο Σταυρόπουλο και θεωρείται πρωτοπόρος στον τομέα της ρομποτικής αυτοματοποίησης διεργασιών (RPA – robotic process automation). Πρόκειται για τον πιο περιζήτητο, ενδεχομένως, κλάδο στον τομέα της τεχνολογίας, περιλαμβάνοντας λογισμικό για την αυτοματοποίηση επαναλαμβανόμενων διεργασιών που θα εκτελούσε κάποιος χρήστης – εργαζόμενος στον υπολογιστή. Η ρουτίνα αυτή ως επαναλαμβανόμενη είναι χρονοβόρος και αντιπαραγωγική, πρόβλημα στο οποίο δίνουν λύση τα προϊόντα της Automotive που χρησιμοποιούν 8.000 εταιρείες παγκοσμίως.
Ενα από τα μεγάλα ντιλ, εκτιμώμενης αξίας 400 εκατ. ευρώ, της χρονιάς που εξέπνευσε περιλαμβάνει την εξαγορά από την αμερικανική εταιρεία Digital Realty – Interxion της Lamda Hellix, που δραστηριοποιείται στον τομέα της δημιουργίας και παροχής υπηρεσιών data centers. Η κίνηση αυτή εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε μεγαλύτερες τοποθετήσεις κεφαλαίων σε κέντρα δεδομένων στη χώρα μας, με τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρείας Απόστολο Κάκκο να κάνει λόγο για επενδύσεις της τάξεως του 1 δισ. ευρώ σε ορίζοντα δεκαετίας από τη Lamda Hellix. Στόχος, όπως έχει αναφέρει, σε πρόσφατη διαδικτυακή εκδήλωση, είναι η Ελλάδα να αποτελέσει πόλο έλξης επενδύσεων στο πρότυπο της Μασσαλίας, όπου σε λιγότερο από 6-7 χρόνια, ο αριθμός των καλωδίων οπτικών ινών αυξήθηκε σε 20 από δύο έως τρία αρχικά.
Στη σκέπη μιας ακόμη αμερικανικής εταιρείας, της Αpplied Materials, που είναι εισηγμένη στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης Nasdaq, περιήλθε η ελληνική εταιρεία με έδρα την Πάτρα, Think Silicon έναντι εκτιμώμενου τιμήματος 20 εκατ. ευρώ. Η εταιρεία εξειδικεύεται στον σχεδιασμό και στην ανάπτυξη επεξεργαστών γραφικών (GPUs) υψηλών επιδόσεων με πολύ χαμηλή κατανάλωση ενέργειας για οθόνες φορητών συσκευών. Τέτοιες είναι τα έξυπνα κινητά, τα έξυπνα γυαλιά, οι οικιακές συσκευές ή οι οθόνες βιομηχανικού αυτοματισμού.
Το ενδιαφέρον εταιρειών υψηλής τεχνολογίας
Ορισμένες από τις επενδύσεις που οριστικοποιήθηκαν κατά την περασμένη χρονιά εμφανίζουν, κατ’ αρχάς, υψηλή προστιθέμενη αξία, καθώς δύνανται να συμβάλουν στην αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας, προσελκύοντας υψηλής ποιότητας ανθρώπινο δυναμικό που έχει εγκαταλείψει τη χώρα. Σε αυτές ανήκουν η ίδρυση, τον περασμένο Ιούνιο, από τον αμερικανικό τεχνολογικό όμιλο Cisco, του διεθνούς κέντρου ψηφιακού μετασχηματισμού και ψηφιακών δεξιοτήτων στη Θεσσαλονίκη, που αποτελεί επένδυση άνω των 10 εκατ. ευρώ. Το κέντρο έρευνας της εταιρείας, το οποίο φιλοξενείται στο κτίριο των Παλιών Δημοτικών Σφαγείων, στη δυτική περιοχή της Θεσσαλονίκης, αποτελεί σημείο αναφοράς της αμερικανικής εταιρείας όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στα Βαλκάνια και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Τη Θεσσαλονίκη επέλεξε και ο φαρμακευτικός κολοσσός Pfizer προκειμένου να δημιουργήσει κέντρο έρευνας και ανάπτυξης για την τεχνητή νοημοσύνη. Με την ψηφιακή κοιτίδα (digital hub) καινοτομίας να βρίσκεται σε λειτουργία, η εταιρεία έχει σχεδόν ολοκληρώσει τη στελέχωσή της με περίπου 200 άτομα, ενώ μέσα στην επόμενη διετία δρομολογούνται νέες προσλήψεις. Οπως ανέφερε, σε πρόσφατη συνέντευξη Τύπου ο επικεφαλής του ψηφιακού κέντρου Νίκο Γκαριμπόλντι, οι ψηφιακές δεξιότητες που αναζητεί η εταιρεία για τη στελέχωση του κέντρου τεχνολογίας αφορούν κλάδους, όπως η ανάπτυξη λογισμικού, η μηχανική μάθηση, η τεχνητή νοημοσύνη, η επιχειρησιακή αρχιτεκτονική, η επιστήμη των δεδομένων, η αυτοματοποίηση των προϊόντων κ.ά. Ορισμένες από τις εφαρμογές που, ήδη, δοκιμάζονται στο hub σχετίζονται με έλεγχο κλινικών δοκιμών, οι οποίες αποτελούν το άλφα και το ωμέγα στην ιατροβιολογική έρευνα, όπως και την εφαρμογή κινητής (app) LivingWith, που επιτρέπει την υποστήριξη των ογκολογικών ασθενών.
Παραγωγή αυτοκινήτων
Μέσα του περασμένου Δεκεμβρίου, πήρε σάρκα και οστά το όραμα της παραγωγής αυτοκινήτων στην Ελλάδα. Το επενδυτικό σχέδιο της γερμανικής εταιρείας Next.e.GO SE προβλέπει την κατασκευή εργοστασίου στην Ελλάδα, που σε πρώτη φάση θα έχει τη δυνατότητα να παράγει, ετησίως, έως 30.000 ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα, όπως και την ίδρυση κέντρου τεχνολογίας και καινοτομίας. Κατά το πρώτο στάδιο υλοποίησης η αξία της επένδυσης τοποθετείται σε περίπου 100 εκατ. ευρώ, ενώ προβλέπεται πως θα απασχοληθούν άμεσα 1.000 άτομα στη μονάδα παραγωγής, ενώ θα δημιουργηθούν 5.000 έμμεσες θέσεις εργασίας. Κατά τους επαΐοντες, δεδομένου ότι το επενδυτικό σχέδιο περιλαμβάνει την παραγωγή μεταλλικών εξαρτημάτων, την εξωτερική θερμοδιαμόρφωση, την τελική συναρμολόγηση των οχημάτων και την πραγματοποίηση ποιοτικού ελέγχου, αναμένεται να δημιουργηθεί ένα ισχυρό τοπικό δίκτυο προμηθευτών.
Το δικό της κομμάτι στο παζλ της ηλεκτροκίνησης στην Ελλάδα προσθέτει ο όμιλος Volkswagen, που φιλοδοξεί να μετατρέψει την Αστυπάλαια στο πρώτο έξυπνο και «πράσινο» νησί της Μεσογείου με ενεργειακή αυτονομία. Το έργο, που φέρει το όνομα «Smart & Sustainable Island», περιλαμβάνει τη σταδιακή αντικατάσταση των συμβατικών ιδιωτικής και δημόσιας χρήσης οχημάτων στο νησί με ηλεκτρικά, την εισαγωγή καινοτόμων υπηρεσιών μετακίνησης καθώς και την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, χωρίς αρνητικό οικολογικό αποτύπωμα, σε αντικατάσταση των σημερινών γεννητριών πετρελαίου. Το έργο, που οριστικοποιήθηκε με την υπογραφή της προβλεπόμενης συμφωνίας μεταξύ της κυβέρνησης και της εταιρείας, αρχές Νοεμβρίου, έχει αρχικό σχεδιασμό υλοποίησης έξι χρόνων. Προβλέπει επένδυση της τάξεως των 20 εκατ., από τα οποία τρία εκατ. αφορούν τη δημιουργία δικτύου φόρτισης, ενώ η ανάπτυξη της αυτόνομης οδήγησης υπολογίζεται ότι θα απορροφήσει 7 εκατ. ευρώ. Θα απαιτηθούν ακόμη 10 εκατ. ευρώ για την υλοποίηση των έργων πρώτης φάσης ηλεκτροπαραγωγής χωρίς ανθρακικό αποτύπωμα. Ο ανάδοχος που θα αναλάβει έπειτα από διαγωνισμό το έργο θα κληθεί να το χρηματοδοτήσει με ίδια και δανειακά κεφάλαια, σε συνδυασμό με κρατικά χρηματοδοτικά κίνητρα.
Κλάδοι με μεγάλες προοπτικές και ισχυρούς ρυθμούς ανάπτυξης
Ο κλάδος των μπαταριών λιθίου αναμένεται να πρωταγωνιστήσει τα επόμενα χρόνια, εμφανίζοντας κύκλο εργασιών αξίας ύψους 250 δισ. ευρώ το 2025, σύμφωνα με εκτιμήσεις. Στη συνεχώς αναπτυσσόμενη αυτή αγορά επενδύει η Sunlight, της οποίας η συγχρηματοδοτούμενη επένδυση, ύψους 105,26 εκατ. ευρώ, βρίσκεται λίγο πριν από τη γραμμή εκκίνησης, περιλαμβάνοντας τη δημιουργία κέντρου έρευνας και ανάπτυξης αλλά και πιλοτικής μονάδας παραγωγής έως το 2025. Οπως έχει εξηγήσει ο διευθύνων σύμβουλος της Sunlight Λάμπρος Μπίσαλας, έως σήμερα, η ανάπτυξη των μπαταριών λιθίου έχει επικεντρωθεί στη χρήση τους από την αυτοκινητοβιομηχανία, όπου απαιτούνται γρήγοροι χρόνοι φόρτισης και σημαντική αυτονομία. Ταυτόχρονα, όμως, οι μπαταρίες λιθίου για αυτοκίνητα διαθέτουν και μικρό αριθμό κύκλων φόρτισης, ο οποίος δεν ξεπερνάει τους 800. Στον αντίποδα, οι μπαταρίες όπου εστιάζει η Sunlight, και απευθύνονται σε βιομηχανικές εφαρμογές, θα διαθέτουν έως και 7.000 κύκλους επαναφόρτισης. Από τα 105,26 εκατ. ευρώ της επένδυσης, τα 49,9 εκατ. ευρώ θα προέλθουν από το επιχειρησιακό πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» του ΕΣΠΑ 2014-2020, με την εταιρεία να συμμετέχει στο «Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Καινοτομίας Μπαταριών» (EuBatIn). Τα υπόλοιπα 55,26 εκατ. ευρώ θα αποτελέσουν τα ίδια κεφάλαια που θα τοποθετήσει η Sunlight.
Η παραγωγή φαρμακευτικής κάνναβης αποτελεί έναν ακόμη πολλά υποσχόμενο κλάδο με αξία ύψους 65 δισ. δολ. έως το 2024, με τη θυγατρική της ισραηλινής Tikun Olam, Tikun Europe να αναμένεται ότι θα ολοκληρώσει, μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2021 την πρώτη βιομηχανική μονάδα του είδους που θα τεθεί σε λειτουργία τον ερχόμενο Μάιο. Η μονάδα παραγωγής αποτελεί επένδυση 40 εκατ. ευρώ αναπτύσσεται σε έκταση 56.000 τ.μ. στα Εξαμίλια Κορινθίας και υπολογίζεται ότι θα δημιουργήσει πάνω από 130 θέσεις εργασίας. Οι εγκαταστάσεις περιλαμβάνουν τη μονάδα θερμοκηπιακής καλλιέργειας, τη μονάδα επεξεργασίας των φυτών μετά τη συγκομιδή και τη μονάδα παραγωγής και συσκευασίας τελικών προϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης. Εκτός από την κάλυψη της εγχώριας ζήτησης σε φαρμακευτική κάνναβη, ο βασικός στόχος του επενδυτικού σχεδιασμού της Tikun Europe περιλαμβάνει εξαγωγές στις μεγαλύτερες αγορές της Ευρώπης προϊόντων που θα παράγονται εδώ.
Στρατηγικής σημασίας κλάδος για την ελληνική οικονομία είναι και η φαρμακοβιομηχανία, με την Elpen να δρομολογεί επένδυση ύψους 55 εκατ. ευρώ, που εντάχθηκε στο πλαίσιο των στρατηγικών επενδύσεων την περασμένη χρονιά. Το επενδυτικό σχέδιο της εταιρείας προβλέπει, με ορίζοντα το 2022, τη δημιουργία εργοστασίου στην Κερατέα που θα διαθέτει δύο μονάδες, αλλά και ενός κέντρου βιοϊατρικής έρευνας και εκπαίδευσης στα Σπάτα. Η επένδυση, που αποσκοπεί στην παραγωγή στερεών φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων και φαρμάκων υποστηρικτικών για αναπνευστικές παθήσεις, έχει κυρίως εξαγωγικό προσανατολισμό, με στόχο την αυξημένη ζήτηση που παρατηρείται στις διεθνείς αγορές για τις εν λόγω φαρμακευτικές κατηγορίες. Οσον αφορά το κέντρο εφαρμοσμένης βιοϊατρικής έρευνας και εκπαίδευσης στα Σπάτα υπολογίζεται ότι θα ολοκληρωθεί τέλη του 2022, επιδιώκοντας την ενίσχυση των ερευνητικών δυνατοτήτων της Elpen στην κατεύθυνση θεραπειών οριακής καινοτομίας και ανάπτυξης νέων φαρμάκων. Οπως έχουν περιγράψει στην «Κ», οι επικεφαλής της φαρμακοβιομηχανίας, στόχος είναι να δημιουργηθεί το μεγαλύτερο κέντρο εφαρμοσμένης βιοϊατρικής στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και ένα από τα πιο διακεκριμένα σε όλο κόσμο στην έρευνα, στην καινοτομία και στην εκπαίδευση.