«Με λογισμό και μ’ όνειρο» είναι η φράση που ο ίδιος ο Γιάννης Κωστόπουλος επέλεξε ως τίτλο για τον τόμο που εκδόθηκε το 2016 με αφορμή τα 140 χρόνια της Alpha Bank και περιέγραφε τη διαδρομή της τράπεζας από τον 19ο στον 20ό αιώνα. Η φράση, που ανήκει στον εθνικό ποιητή Διονύσιο Σολωμό, συμπυκνώνει τον τρόπο σκέψης του ιδρυτή της Alpha Bank και αποδίδει τον τρόπο με τον οποίον πορεύθηκε ο Γιάννης Κωστόπουλος, ο οποίος έφυγε χθες από τη ζωή σε ηλικία 83 ετών.
Οραματιστής και πρωτοπόρος στις ιδέες, λιτός και προσηνής στις κοινωνικές επαφές του, εργατικός και άοκνος στις προσπάθειές του να εξελίξει το πιστωτικό σύστημα, ο Γιάννης Κωστόπουλος υπήρξε ο αδιαμφισβήτητος πατριάρχης του τραπεζικού τομέα, αλλά και ένας μεγάλος πατριώτης με όραμα για τη χώρα.
Γεννημένος στην Αθήνα το 1938, σπούδασε ναυπηγός στο King’s College του Πανεπιστημίου Durham της Αγγλίας και ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του στην τράπεζα το 1963. Συνεχιστής της πορείας του Ι.Φ. Κωστόπουλου, που ίδρυσε τον ομώνυμο εμπορικό οίκο το 1879 στην Καλαμάτα και οδήγησε το 1924 στη δημιουργία της Τράπεζας Ελληνικής Εμπορικής Πίστεως, ο Γιάννης Κωστόπουλος αναλαμβάνει διευθύνων σύμβουλος το 1972 και η Τράπεζα Εμπορικής Πίστεως μετονομάζεται σε Τράπεζα Πίστεως.
Εκτοτε και για περίπου μισόν αιώνα πρωταγωνιστεί στις εξελίξεις όχι τυχαία.
Η εκτίμηση που διατύπωσε, πολύ πριν από το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης ότι «η Ελλάδα χωράει 2,5 τράπεζες» αποτελεί έως και σήμερα την πιο πολυσυζητημένη δήλωση Ελληνα τραπεζίτη. Η δήλωσή του βασιζόταν στο όραμα και στην πρόβλεψη ότι οι ελληνικές τράπεζες θα έπρεπε να μεγαλώσουν για να αντεπεξέλθουν στον διεθνή ανταγωνισμό και υπήρξε προφητική. Ο ίδιος υπηρέτησε πιστά αυτή την ιδέα μέσα από σημαντικές πρωτοβουλίες μεγέθυνσης της Alpha Bank, που δεν περιορίστηκαν στο σχέδιο επέκτασης σε χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Η πρώτη πρωτοβουλία ήταν το 1999, όταν η Alpha Τράπεζα Πίστεως και η Ιονική Τράπεζα ενώνονται και δημιουργούν μαζί την Alpha Bank, την «τράπεζα της νέας εποχής» όπως τη χαρακτήρισε. Ηταν η μεγαλύτερη ιδιωτικοποίηση που είχε γίνει ποτέ στην Ελλάδα και οδήγησε στη μεγαλύτερη ιδιωτική τράπεζα. Η δεύτερη κίνηση ήταν το 2013, όταν με την αποχώρηση της Crédit Agricole, η Alpha Bank απορρόφησε την Εμπορική Τράπεζα, μια κίνηση που παρά το γεγονός ότι έγινε εν μέσω της βαθιάς οικονομικής κρίσης, έγινε με τους δικούς του αυστηρούς όρους, που οδήγησαν σε περαιτέρω ενίσχυση της Alpha Bank.
Ο Γιάννης Κωστόπουλος δεν χαρακτηρίζεται τυχαία πρωτοπόρος τραπεζίτης. Με το βλέμμα στραμμένο στην Ευρώπη, τάραξε τα νερά του τραπεζικού συστήματος ήδη από τον Μάρτιο του 1995, όταν ανακοίνωσε τη δραστική μείωση των επιτοκίων χορηγήσεων, ορίζοντας ελάχιστο επιτόκιο και ανώτατο περιθώριο προσαυξήσεως κατά 3,5 μονάδες, όταν ακόμη τα ελληνικά επιτόκια ήταν διπλάσια και η διαφάνεια ήταν στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου. Στην παρακαταθήκη που άφησε περιλαμβάνονται σημαντικές καινοτομίες που καθόρισαν το μέλλον του τραπεζικού συστήματος και μεταξύ αυτών ήταν η εγκατάσταση το 1983 των πρώτων ΑΤΜ στην Ελλάδα και το λανσάρισμα το 1988 της πρώτης τραπεζικής cashcard. Τo 1993, η Alpha Bank δημιουργεί την πρώτη χρεωστική κάρτα χωρίς όριο αγορών και την ίδια χρονιά παρέχει στους πελάτες της για πρώτη φορά στην ελληνική αγορά υπηρεσίες private banking. Το 1998 δημιουργεί το Alpha Web banking, την πρώτη υπηρεσία ηλεκτρονικής τραπεζικής στην Ελλάδα, και το 2007 σχεδιάζει και διαθέτει στους πελάτες της το πρόγραμμα bonus, το πρώτο πρόγραμμα επιβράβευσης στην ελληνική αγορά. Βαθιά ανθρώπινος, ο Γιάννης Κωστόπουλος καθιέρωσε το σύνθημα «Μαζί», θέλοντας να τονίσει την ανθρώπινη διάσταση της σύγχρονης τραπεζικής αντίληψης, που αποτελούσε το βασικό του μέλημα, αφού κάθε φορά που οι συνεργάτες πρότειναν κάποιο νέο προϊόν, ο Γιάννης Κωστόπουλος ρωτούσε αν θα είναι κατανοητό και για τον πελάτη μεγάλης ηλικίας.
Παρότι μετριοπαθής και συναινετικός, ήταν αποφασισμένος και δεν διαπραγματεύθηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’80 το κλείσιμο του διακόπτη στην τράπεζα κατά τις πολυήμερες απεργιακές κινητοποιήσεις. «Δεν είναι θέμα χρημάτων», είχε πει, «είναι ποιος διοικεί την τράπεζα».
Μέλημά του οι πελάτες της τραπέζης, οι μέτοχοι και οι εργαζόμενοι, τους οποίους περνούσε και χαιρετούσε διά χειραψίας στο κεντρικό κτίριο της οδού Σταδίου κάθε Χριστούγεννα. Ηταν όλοι “Μαζί” η οικογένεια της Alpha Bank.
Εμπνευσμένος ηγέτης, ανθρώπινος και αναμορφωτής
Ευπατρίδης, οραματιστής, ανθρώπινος και αναμορφωτής είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά που αποδίδουν στον Γιάννη Κωστόπουλο κορυφαίοι εκπρόσωποι του τραπεζικού τομέα και συνεργάτες κατά την πολύχρονη διαδρομή του στην οικονομική ζωή της χώρας. Τη βαθιά θλίψη της εκφράζει η διοίκηση της Alpha Bank, επισημαίνοντας ότι ο Γιάννης Κωστόπουλος «ήταν o μεγαλύτερος τραπεζίτης της Μεταπολίτευσης και το έργο του καθόρισε τη σύγχρονη ιστορία του τραπεζικού συστήματος».
ΒΑΣΙΛΗΣ Θ. ΡΑΠΑΝΟΣ
Με όραμα και μοναδικές δεξιότητες
ΒΑΣΙΛΗΣ Θ. ΡΑΠΑΝΟΣΗ μεγάλη οικογένεια της Alpha Bank αποχαιρετίζει σήμερα, με ανείπωτη θλίψη και βαθύ πόνο, τον άνθρωπο που «με λογισμό και μ’ όνειρο» δημιούργησε την τράπεζά μας και άφησε ανεξίτηλο αποτύπωμα στο τραπεζικό σύστημα και στην οικονομική ζωή της Ελλάδας. Δεν είναι υπερβολή να πω ότι στην Alpha Bank νιώθουμε ορφανοί.
Αγαπητέ Γιάννη
Ξεκίνησες σπουδάζοντας ναυπηγική, έκφραση της αγάπης σου για τη θάλασσα. Οταν όμως κλήθηκες να αναλάβεις τη διοίκηση της τότε Τράπεζας Πίστεως, απέδειξες ότι είχες όραμα και μοναδικές διοικητικές δεξιότητες. Μέσα σε λίγα χρόνια, μετασχημάτισες μια μικρή τράπεζα σε βασικό πυλώνα του ελληνικού τραπεζικού συστήματος και της ελληνικής οικονομίας. Ψύχραιμος, σταθερός και μαχητικός, με σκληρή δουλειά, με την ικανότητα να επιλέγεις άριστους συνεργάτες και μακριά από τη δημοσιότητα, δημιούργησες έναν όμιλο που έπαιξε και παίζει σημαντικό ρόλο στην οικονομική ζωή της Ελλάδας.
Σε μια χώρα όπου δύσκολα αναγνωρίζεται η επιτυχία των ανθρώπων εν ζωή, υπήρξες τυχερός. Η αναγνώριση του έργου σου είναι καθολική, όχι μόνο από τον επιχειρηματικό και πολιτικό κόσμο, αλλά κυρίως από τον απλό άνθρωπο. Η λέξη Alpha Bank είναι για τον μέσο Ελληνα ταυτισμένη με το όνομα Γιάννης Κωστόπουλος.
Μέσα στις δύσκολες συνθήκες που βιώνει η χώρα, σου υποσχόμαστε ότι, εμπνεόμενοι από το όραμα και το παράδειγμά σου, θα συνεχίσουμε το έργο σου ώστε η Alpha Bank, το δημιούργημά σου, να παραμείνει στην πρωτοπορία του τραπεζικού συστήματος για να συνεχίσει να συμβάλλει στην αναπτυξιακή πορεία της χώρας, με αποτελεσματικότητα και κοινωνική ευαισθησία, παραμένοντας αρωγός στον πολιτισμό και στο κοινωνικό σύνολο.
ΒΑΣΙΛΗΣ Ε. ΨΑΛΤΗΣ
Είχε βαθιά πατριωτική ευθύνη
Ο Γιάννης Κωστόπουλος ήταν o μεγαλύτερος τραπεζίτης της Μεταπολίτευσης. Με το έργο του καθόρισε τη σύγχρονη ιστορία της Alpha Bank και αναμόρφωσε το τραπεζικό σύστημα της Ελλάδας.
Πρότυπο εμπνευσμένου ηγέτη και δάσκαλος ζωής για όλους εμάς που είχαμε την ευλογία να τον γνωρίσουμε και να συνεργασθούμε μαζί του. Οραματιστής στη σύλληψη των ιδεών και τολμηρός στην εφαρμογή τους. Φύσει αισιόδοξος και πρωτοστάτης της συνεχούς βελτίωσης και αλλαγής. Ανθρώπινος και προσιτός προς όλους τους συνεργάτες του.
Υπήρξε ο πλέον επιφανής Ελληνας συνομιλητής των κορυφαίων εμπορικών τραπεζιτών σε Ευρώπη και Αμερική. Στο πρόσωπό του συνυπήρχε η σύνεση, αλλά και η επιχειρηματική τόλμη, ο ρεαλισμός και το όραμα, η ενόραση για το μέλλον του κλάδου, καθώς και η βαθιά πατριωτική ευθύνη. Δεν δίστασε ποτέ να πάρει θέση, ακόμη και με προσωπικό κόστος, προκειμένου να ληφθεί η κατάλληλη απόφαση τη σωστή στιγμή. Τον ενδιέφερε η πρόοδος του συνόλου και οι κινήσεις του είχαν πάντα θεσμικό και ενωτικό χαρακτήρα.
Ολοι “Μαζί”, η οικογένεια της Alpha Bank είμαστε οι θεματοφύλακες των αξιών του Γιάννη Κωστόπουλου.
Στέκομαι με σεβασμό και μοιράζομαι μαζί σας τη δέσμευση να τιμήσουμε την παρακαταθήκη του για μια τράπεζα που θα συνεχίσει να εξελίσσεται και να πρωταγωνιστεί.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ
Ακουγε, δεν αποφάσιζε εν θερμώ
Η λέξη που μου έρχεται στο μυαλό είναι ένας ευπατρίδης, ένας άνθρωπος που με ό,τι ασχολήθηκε πέτυχε. Θα έλεγα πραγματικά ένας πατριάρχης για το τραπεζικό σύστημα, αλλά και πολύ περισσότερο από αυτό. Ενας ευπατρίδης, ένας πατριώτης που αγαπούσε πολύ την πατρίδα του, που ασχολήθηκε πολύ με την ιστορία της πατρίδας του και που έπρεπε να τον ακούς πάντα. Είχε μια σωστή άποψη και μια νηφαλιότητα. Ακουγε, δεν έπαιρνε αποφάσεις εν θερμώ, συμβούλευε. Αυτά τα λόγια έρχονται στο μυαλό μου.
Ο Γιάννης Κωστόπουλος είναι όλη η ιστορία του του σύγχρονου ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Μαζί του είχα συνεργαστεί αρκετά. Θυμάμαι μαζί και με τον μακαρίτη τον Θόδωρο Καρατζά όταν ήμασταν στο προεδρείο της Ενωσης Ελληνικών Τραπεζών από το 2000 μέχρι το 2004. Ο Θόδωρος Καρατζάς ήταν πρόεδρος, ο Γιάννης Κωστόπουλος α΄ αντιπρόεδρος κι εγώ β΄ αντιπρόεδρος. Είχαμε πολύ καλή συνεργασία και τη θυμάμαι με μεγάλη νοσταλγία.
Θυμάμαι το πρώτο του τηλέφωνο. Γνωριζόμασταν όχι πολύ καλά. Γνωριστήκαμε πολύ καλά το 1998. Οταν γύρισα από τις Βρυξέλλες (ήμουν πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων) όπου μετά από μακρά προεργασία και διαπραγμάτευση, είχαμε πετύχει μια επιθυμητή κεντρική ισοτιμία για να μπει η Ελλάδα στο ευρώ. Θυμάμαι ότι ο Γιάννης με πήρε στο τηλέφωνο και μου είπε: «Δεν γνωριζόμαστε πολύ καλά, αλλά οφείλω να σας πω ότι είναι η πρώτη υποτίμηση απ’ ό,τι γνωρίζω, και έχω διαβάσει πολύ οικονομική ιστορία, που δεν διέρρευσε. Μας πιάσατε στον ύπνο». Ετσι ακριβώς. Δεν το περίμενε κανείς, δεν το ήξερε κανένας. Σας λέω την άποψη του πλέον έγκυρου εκείνη την εποχή τραπεζίτη.
ΦΩΚΙΩΝ ΚΑΡΑΒΙΑΣ
Ανοιξε νέους δρόμους για τον κλάδο
Ο Γιάννης Κωστόπουλος υπήρξε πρωτοπόρος της ιδιωτικής τραπεζικής στην Ελλάδα και άξιος συνεχιστής μιας μεγάλης οικογενειακής παράδοσης. Ανοιξε νέους δρόμους για τον κλάδο και τον τίμησε με την πολυετή σημαίνουσα παρουσία του. Οσοι υπηρετούμε σήμερα το ελληνικό τραπεζικό σύστημα είμαστε κληρονόμοι του και αισθανόμαστε βαριά την απώλειά του.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΤΡΑΠΕΖΩΝ
Μία εμβληματική προσωπικότητα
Το διοικητικό συμβούλιο της ΕΕΤ πληροφορήθηκε με βαθύτατη θλίψη την απώλεια του Ιωάννη Κωστόπουλου και επιθυμεί να εκφράσει τα ειλικρινή συλλυπητήρια των μελών της ΕΕΤ στην οικογένεια και στους οικείους του εκλιπόντος. Αποφάσισε, επίσης, να προβεί σε δωρεά στο Ιδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου ως μικρή ένδειξη σεβασμού στο σπουδαίο έργο του. Ο εκλιπών υπήρξε εμβληματική προσωπικότητα για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα και το σύγχρονο επιχειρείν και επάξια χαρακτηρίστηκε ο «πατριάρχης των τραπεζιτών». Η μακρά του θητεία ως προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου της Alpha Bank ανέδειξε τις σημαντικές αρετές του και ικανότητες, και την εξαιρετική συμβολή του στην πρόοδο του σύγχρονου ελληνικού τραπεζικού συστήματος.
Ο Ιωάννης Κωστόπουλος διετέλεσε πρόεδρος της Ελληνικής Ενωσης Τραπεζών από το 2004 έως το 2005, ενώ το έτος 2018, στην επετειακή εκδήλωση για τα 90 χρόνια της ΕΕΤ, του απονεμήθηκε τιμητική πλακέτα για την πολυετή ανεκτίμητη προσφορά του στην οικονομική ζωή του τόπου.