Ως μάντης κακών εμφανίσθηκε χθες ο Πόουλ Τόμσεν στο συνέδριο του Economist, δηλώνοντας απαισιόδοξος για την προοπτική ευημερίας της Ελλάδας στην Ευρωζώνη και διαπιστώνοντας ουσιαστικά αποτυχία των προγραμμάτων προσαρμογής, αφού οι σημαντικές, κατά τη γνώμη του, μεταρρυθμίσεις είτε δεν εφαρμόσθηκαν είτε ανατράπηκαν.
«Δεν βλέπω να κλείνει κενά η χώρα στο μέλλον, οι νέοι θα συνεχίσουν να φεύγουν, λόγω του πελατειακού κράτους», είπε.
Ο Δανός τεχνοκράτης, που σημάδεψε τα πρώτα σκληρά μνημονιακά χρόνια στην Ελλάδα, για να αναλάβει στη συνέχεια επικεφαλής του τμήματος Ευρώπης του ΔΝΤ και τώρα πια είναι συνταξιούχος, θύμισε τον παλιό του εαυτό επιμένοντας σε μεταρρυθμίσεις που θεωρεί ότι δεν έγιναν όπως έπρεπε: βασικά, δραστικές περικοπές συντάξεων και φορολογικά. Η μεσαία τάξη δεν πληρώνει φόρους, υποστήριξε, παραπέμποντας πιθανώς στη συνταγή του ΔΝΤ για μείωση του αφορολογήτου. Για τις συντάξεις είπε ότι είναι «βορειοευρωπαϊκού» ύψους, που αποδίδονται με «νοτιοευρωπαϊκό» τρόπο.
Αποτυχία διαπίστωσε και ως προς την καταπολέμηση του «πελατειακού κράτους» στην Ελλάδα, άλλο ένα θέμα στο οποίο σταθερά επέμεναν οι μνημονιακές εκθέσεις του Ταμείου. «Καμία βόρεια χώρα δεν θα αναλάβει το κόστος ενός κράτους με 200 χρόνια πελατειακού συστήματος», είπε, με αφορμή τον τίτλο του συνεδρίου: «Ελλάδα: 200 χρόνια οικονομικής επιβίωσης».
Ο κ. Τόμσεν προέβλεψε κρίση χρέους στην Ευρωζώνη μόλις η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αυξήσει τα επιτόκια. Θα υπάρξει πρόβλημα στη Νότια Ευρώπη και πίεση για αναδιάρθρωση χρέους, τόνισε. Εβαλε μάλιστα στο κάδρο την Ιταλία, για την οποία προέβλεψε αναδιάρθρωση, αλλά και τη Γαλλία. Πρόσθεσε ότι προβλέπει νέα λιτότητα, ουσιαστικά νέα μνημόνια, μιλώντας για μια διαδικασία «πολύ θορυβώδη, πολύ πολιτικοποιημένη».
Ως προς το χρέος της Ελλάδας, αναγνώρισε ότι το ΔΝΤ έπρεπε να επιμείνει στην αναδιάρθρωσή του. Οι σημερινές αναλύσεις βιωσιμότητας χρέους, κατά την άποψή του, δεν είναι αξιόπιστες και οι Ευρωπαίοι τις αποδέχονται γιατί αυτοί θα πληρώσουν, σε περίπτωση αναδιάρθρωσης.
Εναν καλό λόγο είχε ο Δανός για την κυβέρνηση Παπανδρέου, λέγοντας ότι προσπάθησε να κάνει κάποιες μεταρρυθμίσεις και πλήρωσε ακριβό τίμημα, ενώ η Ν.Δ. δεν βοήθησε, π.χ. με το άνοιγμα των επαγγελμάτων.
Στο ίδιο πάνελ ένας επίσης παλιός μνημονιακός γνώριμος, ο Τόμας Βίζερ, πρώην πρόεδρος του Euroworking Group, πήρε αποστάσεις από τον κ. Τόμσεν, λέγοντας ότι δεν είναι τόσο απαισιόδοξος ως προς την επίλυση των τεράστιων διαρθρωτικών προβλημάτων της χώρας. Κάνοντας μια δική του ανασκόπηση των λαθών των προγραμμάτων, είπε ότι δεν θα έπρεπε να μπει η τρόικα σε λεπτομέρειες των μεταρρυθμίσεων, όπως για το ωράριο των φαρμακείων και τη λειτουργία των ταξί, ή τα δρομολόγια των πλοίων στην Κρήτη και στη Σάμο, αλλά να επικεντρώνεται στα αποτελέσματα. Συμφώνησε, πάντως, ότι η Ελλάδα δεν είναι εύκολα μεταρρυθμίσιμη χώρα, λόγω αναποτελεσματικότητας του δημόσιου τομέα και κατεστημένων συμφερόντων.
Ακόμη, ο κ. Βίζερ αποκάλυψε ότι ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δεν ήθελε το ΔΝΤ στο πρόγραμμα της Ελλάδας, αλλά το υποστήριζε ο σημερινός πρόεδρος της Budensbank Γενς Βάιντμαν, τότε σύμβουλος της Αγκελα Μέρκελ, πείθοντας την καγκελάριο.
Πλεονάσματα με μέτρο
Το κλίμα ήταν συναινετικό μεταξύ κυβέρνησης και Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) σε ένα άλλο πάνελ του χθεσινού συνεδρίου, με τον αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών Θεόδωρο Σκυλακάκη να συμφωνεί με τον επικεφαλής οικονομολόγο του ESM Ρολφ Στράουχ, ότι προέχει να ενισχυθεί η αναπτυξιακή προοπτική της χώρας, στο πλαίσιο της διασφάλισης της βιωσιμότητας του χρέους.
Ο κ. Σκυλακάκης έστειλε το μήνυμα ότι τα πρωτογενή πλεονάσματα πρέπει να εφαρμοσθούν με μέτρο. Εως τώρα, είπε, η λύση για το χρέος ήταν τα υψηλά πλεονάσματα, τώρα λέμε μετριοπαθή πλεονάσματα, υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης και κάλυψη του επενδυτικού κενού της χώρας. «Η έμφαση θα είναι στην ανάπτυξη με μεταρρυθμίσεις, αλλά θέλουμε τα πρωτογενή πλεονάσματα να μη βάζουν εμπόδια».
Κατά τον κ. Στράουχ, το ελληνικό χρέος θα είναι βιώσιμο ακόμη και με μια αύξηση των επιτοκίων, υπάρχει περιθώριο ασφαλείας.
Επέστησε την προσοχή, πάντως, ότι παραμένει ως μέτρο η τήρηση των κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας, από το οποίο η χώρα παρεκκλίνει τώρα επωφελούμενη από τη ρήτρα γενικής διαφυγής. Ο κ. Σκυλακάκης διαβεβαίωσε ότι πρόθεση της κυβέρνησης είναι να μη χάσει τους στόχους που θα εφαρμοστούν μετά το 2023. «Δεν θέλουμε country risk», είπε. «Θα είμαστε δημοσιονομικά υπεύθυνοι, είμαι σίγουρος, καμιά πολιτική δύναμη δεν θέλει άλλη λύση», ανέφερε. Πρόσθεσε ότι άλλωστε όλα τα μέτρα είναι προσωρινά και η δομή του προϋπολογισμού δεν έχει αλλάξει.
Στο 205% του ΑΕΠ το χρέος
Ο γενικός διευθυντής του ΟΔΔΗΧ Δημήτρης Τσάκωνας συμφώνησε και αυτός ότι «τώρα είναι η ώρα να επικεντρωθούμε στον παρονομαστή» του χρέους, δηλαδή το ΑΕΠ. Ο κ. Τσάκωνας, ο οποίος διευκρίνισε ότι το χρέος του 2020 θα είναι της τάξης του 205% του ΑΕΠ, σημείωσε ότι στόχος του ΟΔΔΗΧ είναι να καλύψει τα κενά στην καμπύλη χρέους και να βελτιώσει τη ρευστότητα της δευτερογενούς αγοράς.
Θεωρούμε πως είναι βιώσιμο το ελληνικό χρέος, υποστήριξε, εξάλλου, ο Κόλιν Ελις, chief credit officer για την περιοχή Ευρώπης – Μέσης Ανατολής στον οίκο Moody’s. Σημείωσε πως λειτουργεί καθησυχαστικά το γεγονός ότι οι ιδιώτες δεν καλούνται να συμμετάσχουν σε ενδεχόμενη αναδιάρθρωσή του από την Ευρωζώνη.