Tην εκτίναξη του ύψους του χρέους, την επανεμφάνιση υπερβολικά υψηλού ελλείμματος και την καταβύθιση του ΑΕΠ απεικονίζουν τα δημοσιονομικά στοιχεία του 2020, που κοινοποίησε την Πέμπτη η ΕΛΣΤΑΤ στην Eurostat, στο πλαίσιο της διαδικασίας του υπερβολικού ελλείμματος. Η Ελλάδα μάλιστα εμφανίζεται να έχει το τρίτο υψηλότερο έλλειμμα στον προϋπολογισμό της μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε., με ποσοστό 9,7% του ΑΕΠ, μετά την Ισπανία και τη Μάλτα.
Στο χρέος καταλαμβάνει φυσικά την πρώτη θέση, με 205,6% του ΑΕΠ, δηλαδή αύξηση 25 ποσοστιαίων μονάδων έναντι της προηγούμενης χρονιάς, όταν κατά μέσον όρο στην Ευρωζώνη η αύξηση ήταν 14 ποσοστιαίες μονάδες.
Τα στοιχεία δεν αποτέλεσαν έκπληξη, αφού δεν αποκλίνουν σχεδόν καθόλου από τις προβλέψεις του προϋπολογισμού του 2021. Γεγονός που καταδεικνύει «αξιόπιστη δημοσιονομική διαχείριση», σύμφωνα με χθεσινό σχετικό σημείωμα της Εθνικής Τράπεζας.
Πάντως, το 2019 η χώρα δεν έπιασε τελικά, για λίγα δέκατα της μονάδας, τον στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% του ΑΕΠ, όπως δείχνουν τα αναθεωρημένα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τα προηγούμενα χρόνια (έκλεισε στο 3,3% του ΑΕΠ). Αλλά αυτό πλέον είναι ιστορία, που έχει ξεπεραστεί από τη νέα πραγματικότητα…
• Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης ήταν 16,1 δισ. ευρώ ή 9,7% του ΑΕΠ από πλεόνασμα 2,1 δισ. ευρώ ή 1,1% του ΑΕΠ την προηγούμενη χρονιά. Συνολικά, δηλαδή, έχουμε μια επιδείνωση 18,2 δισ. ευρώ, ακριβώς όσο ήταν τα μέτρα στήριξης του προηγούμενου χρόνου. Ο προϋπολογισμός του 2021 το υπολόγιζε στο 9,9%, ελαφρώς υψηλότερο. Η αλλαγή οφείλεται κυρίως στη χαμηλότερη από την αναμενόμενη ύφεση και συνεπώς στον υψηλότερο παρονομαστή.
• Το πρωτογενές έλλειμμα γενικής κυβέρνησης ήταν 6,7% του ΑΕΠ από πλεόνασμα 4,1% του ΑΕΠ τον προηγούμενο χρόνο. Ο προϋπολογισμός του 2021, τον περασμένο Νοέμβριο, προέβλεπε 6,8% του ΑΕΠ.
• Το πρωτογενές έλλειμμα με βάση τον ορισμό της ενισχυμένης εποπτείας, σύμφωνα με την εκτίμηση της Εθνικής Τράπεζας (η ΕΛΣΤΑΤ δεν κοινοποιεί το στοιχείο αυτό στην Eurostat), ήταν 7,1% του ΑΕΠ και έναντι πρόβλεψης του προϋπολογισμού για 7,2% του ΑΕΠ. Το 2019, σύμφωνα με την Εθνική, το πρωτογενές πλεόνασμα ήταν 3,3% του ΑΕΠ, δηλαδή υστέρησε κατά τι έναντι του στόχου για 3,5% του ΑΕΠ και έναντι της εκτίμησης στον προϋπολογισμό για 3,6% του ΑΕΠ.
• Το χρέος της γενικής κυβέρνησης έκανε άλμα 10 δισ. ευρώ από 341,073 δισ. ευρώ το 2019 στα 331,023 δισ. ευρώ. Ετσι, από 180,5% του ΑΕΠ σκαρφάλωσε στο 205,6% του ΑΕΠ. Ο προϋπολογισμός ωστόσο προέβλεπε άλμα στο 208,9%, επομένως το αποτέλεσμα ήταν κατά τι καλύτερο, λόγω υψηλότερου από το προβλεπόμενο ΑΕΠ.
• Οι δαπάνες της γενικής κυβέρνησης ήταν 100,6 δισ. ευρώ το 2020 από 87,8 δισ. ευρώ το 2019, ανεβαίνοντας από το 47,8% του ΑΕΠ στο 60,7% του ΑΕΠ.
• Τα έσοδα της γενικής κυβέρνησης ήταν 84,5 δισ. ευρώ από 89,9 δισ. ευρώ το 2019, ήτοι 50,1% του ΑΕΠ από 49% του ΑΕΠ τον προηγούμενο χρόνο (δεδομένης της πτώσης του ΑΕΠ).
• Το ΑΕΠ υπολογίζεται σε 165,8 δισ. ευρώ έναντι 183,4 δισ. ευρώ την προηγούμενη χρονιά, σημειώνοντας απώλεια 17,5 δισ. ευρώ σε ένα χρόνο.
• Αρνητική, αν και μικρή επίδραση στο ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης είχε η υποστήριξη των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων από τον προϋπολογισμό. Συγκεκριμένα, η επιβάρυνση ήταν 26 εκατ. ευρώ, 0,02% του ΑΕΠ. Αντίθετα, το 2019, η επίπτωση ήταν θετική, κατά 114 εκατ. ευρώ ή 0,1% του ΑΕΠ. Το αποτέλεσμα προκύπτει από τη διαφορά μεταξύ εσόδων του κράτους από προνομιούχες μετοχές των τραπεζών και δεδουλευμένων δαπανών.
• Τα δημοσιονομικά πλεονάσματα, με βάση τον ορισμό ESA 2010, που χρησιμοποιεί η Eurostat, αναθεωρήθηκαν ελαφρώς προς τα κάτω για τα έτη 2017, 2018, και 2019. Ετσι, τώρα εκτιμώνται για το 2017 στο 3,7% του ΑΕΠ από 3,9% του ΑΕΠ, για το 2018 στο 4,3% του ΑΕΠ από 4,4% του ΑΕΠ και το 2019 στο 4,1% του ΑΕΠ από 4,5% του ΑΕΠ.
Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, «οι αναθεωρήσεις οφείλονται κυρίως σε επικαιροποιημένα στοιχεία και σε μεθοδολογικές αλλαγές στην ταξινόμηση κάποιων ειδικών συναλλαγών».
Πανευρωπαϊκός «εκτροχιασμός»
Ελλείμματα και χρέη σκαρφάλωσαν σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, λόγω της πανδημίας. Κατά μέσον όρο στην Ευρωζώνη, το έλλειμμα αυξήθηκε από 0,6% του ΑΕΠ το 2019 στο 7,2% του ΑΕΠ το 2020 και στην Ευρωπαϊκή Ενωση από 0,5% του ΑΕΠ στο 6,9%. Το δε χρέος, στην Ευρωζώνη αυξήθηκε από 83,9% του ΑΕΠ το 2019 σε 98% το 2020 και στην Ευρωπαϊκή Ενωση από 77,5% του ΑΕΠ σε 90,7% του ΑΕΠ το 2020. Η εικόνα όμως διαφέρει από χώρα σε χώρα.
Ετσι, για παράδειγμα, η Δανία κατάφερε να μην έχει υπερβολικό έλλειμμα: το περιόρισε στο 1,1% του ΑΕΠ της, ξεκινώντας όμως από πλεόνασμα 3,8% τον προηγούμενο χρόνο. Ολα τα άλλα κράτη-μέλη είχαν ελλείμματα πάνω από 3% του ΑΕΠ τους, με πρωταγωνίστρια την Ισπανία, με 11% του ΑΕΠ.
Σε ό,τι αφορά το δημόσιο χρέος, στο ένα άκρο βρίσκεται η Ελλάδα (205,6% του ΑΕΠ), ακολουθούμενη από την Ιταλία (155,8%) και την Πορτογαλία (133,%) και στο άλλο άκρο η Εσθονία (18,2%), το Λουξεμβούργο (24,9%) και η Βουλγαρία (25%).