Σημαντικό μήνυμα προς την ελληνική κυβέρνηση για τολμηρότερες και ταχύτερες μεταρρυθμίσεις στέλνει η Τράπεζα της Ελλάδος, καθώς η ισχυρή ανάπτυξη της οικονομίας και η διαχείριση του ελληνικού χρέους, αν και αποτελούν αναμφισβήτητα σημαντικούς και απαραίτητους παράγοντες, δεν φτάνουν για να επιτευχθεί η επενδυτική βαθμίδα έως το 2023, που έχει θέσει ως στόχο το οικονομικό επιτελείο. Σε αυτό το πλαίσιο, οι πρόσφατες αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για συνέχιση της στήριξης της Ελλάδας μετά τη λήξη του προγράμματος PEPP «αγοράζουν» ουσιαστικά χρόνο στην κυβέρνηση, όπως διαμηνύει η ΤτΕ, παρέχοντας ένα «παράθυρο ευκαιρίας», το οποίο όμως πρέπει να αξιοποιηθεί τάχιστα.
Οπως επισημαίνει η ΤτΕ στην Ενδιάμεση Εκθεση Νομισματικής Πολιτικής, παρά την πρόοδο της ελληνικής οικονομίας, η πιστοληπτική αξιολόγησή της είναι τουλάχιστον δύο «σκαλοπάτια» κάτω από την επενδυτική βαθμίδα. Αυτό δημιουργεί μια σειρά από προβλήματα, κυρίως όμως στερεί την ελληνική οικονομία από πολύτιμους επενδυτικούς πόρους που θα μπορούσαν να εισρεύσουν από το εξωτερικό σε πολλούς κλάδους και τομείς.
Οπως παρατηρεί η ΤτΕ, το θεσμικό περιβάλλον της ελληνικής οικονομίας, όπως αποτυπώνεται στους δείκτες διακυβέρνησης της Παγκόσμιας Τράπεζας, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ και ο ρόλος του ευρώ ως διεθνούς αποθεματικού νομίσματος αποτελούν τις παραμέτρους με τη σημαντικότερη θετική συμβολή στη βαθμολογία της Ελλάδας από τους οίκους τα τελευταία χρόνια, ενώ το υψηλό δημόσιο χρέος έχει ασκήσει τη μεγαλύτερη αρνητική επίδραση. Σε αυτό το πλαίσιο, η διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους μέσα από τη δημιουργία πρωτογενών πλεονασμάτων και την αξιόπιστη τήρηση των κανόνων του νέου ευρωπαϊκού δημοσιονομικού πλαισίου είναι απαραίτητη, ώστε να διατηρηθεί η αξιοπιστία των δημόσιων οικονομικών, επιταχύνοντας την αποκλιμάκωση του χρέους προς το ΑΕΠ.
Η ΤτΕ στην ανάλυσή της ποσοτικοποιεί την επίδραση ορισμένων αναμενόμενων εξελίξεων στην πιστοληπτική αξιολόγηση της Ελλάδας, καταλήγοντας ότι δεν αρκούν για την επίτευξη της επενδυτικής βαθμίδας έως το 2023.
Πρώτον, στο τέλος του 2022 θα έχουν παρέλθει δέκα χρόνια από το PSI. Δεδομένου ότι στις πιστοληπτικές αξιολογήσεις συνυπολογίζεται η αναδιάρθρωση χρέους την τελευταία δεκαετία, αναμένεται η αύξηση της βαθμολογίας της ελληνικής οικονομίας κατά 0,4 της βαθμίδας έως το 2023 (συγκεκριμένα, κατά 0,2 της βαθμίδας το 2022 και επιπλέον 0,2 το 2023).
Η ισχυρή ανάπτυξη και η διαχείριση του χρέους είναι σημαντικοί παράγοντες, αλλά δεν αρκούν για την επενδυτική βαθμίδα.
Δεύτερον, η καλύτερη του αναμενομένου επίδοση της ελληνικής οικονομίας για το 2021 στηρίζει επίσης τη θετική προοπτική των αξιολογήσεων και θα μπορούσε να επιφέρει αύξηση της βαθμολογίας κατά 0,15 της βαθμίδας. Εφόσον επιβεβαιωθεί η επίδοση, θα επιδράσει ευνοϊκά, εκτός από την παράμετρο των ρυθμών μεταβολής του ΑΕΠ, και σε μια σειρά από παραμέτρους των κρατικών αξιολογήσεων, όπως η μεταβλητότητα του ΑΕΠ, το χρέος προς ΑΕΠ και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ.
Από τις προαναφερθείσες εξελίξεις, όπως τονίζει η ΤτΕ, αναμένεται σταδιακή αύξηση της βαθμολογίας της Ελλάδας, ίση με 0,35 το 2022 και 0,55 το 2023, χωρίς να συνυπολογίζονται άλλες μεταβολές στις υπόλοιπες παραμέτρους, δηλαδή αναβάθμιση κατά μία βαθμίδα το αργότερο εντός του 2023.
Προφανώς, όπως αναφέρει, η εκτίμηση αυτή (α) υπολείπεται της επενδυτικής κατηγορίας και (β) δεν συνυπολογίζει ενδεχόμενους αρνητικούς παράγοντες στις υπόλοιπες παραμέτρους. Οπως αναφέρεται στις εκθέσεις των οίκων, οι εξελίξεις αυτές θα συμβάλουν θετικά εφόσον επιβεβαιωθούν οι προσδοκίες για τη μείωση των NPEs, ενώ ενδεχόμενες αρνητικές αποκλίσεις από τα αναμενόμενα μακροοικονομικά και δημοσιονομικά αποτελέσματα θα επιβάρυναν τη βαθμολογία της ελληνικής οικονομίας.
«Τούτων δοθέντων, γίνεται εμφανές ότι οι εξελίξεις αυτές δεν επαρκούν ώστε να επιτευχθεί η αναβάθμιση στην επενδυτική κατηγορία έως το 2023. Η επίτευξη αυτού του στόχου, χωρίς περαιτέρω βελτιώσεις στις παραμέτρους, θα απαιτούσε μείωση, κατά μία βαθμίδα, της αρνητικής προσαρμογής των βαθμολογιών στο δεύτερο στάδιο», όπως τονίζει.
Σε αυτό το σημείο η ΤτΕ επισημαίνει ωστόσο ότι υπάρχει σημαντικό περιθώριο βελτίωσης στην κατηγορία των θεσμικών παραμέτρων. Μια υποθετική βελτίωση του θεσμικού περιβάλλοντος της ελληνικής οικονομίας, που θα μειώσει στο μισό την απόσταση της τρέχουσας βαθμολογίας της Ελλάδας στους δείκτες διακυβέρνησης από εκείνες των υπόλοιπων οικονομιών του ΟΟΣΑ, θα συμβάλει σε αναβάθμιση κατά περίπου μία βαθμίδα, τηρουμένων των υπολοίπων παραγόντων σταθερών.
Οπως καταλήγει η ΤτΕ, γίνεται λοιπόν εμφανής η σημασία της συνέχισης και εντατικοποίησης της προσπάθειας για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, με σκοπό τη βελτίωση της πιστοληπτικής αξιολόγησης της ελληνικής οικονομίας και την επίτευξη του στόχου της αναβάθμισης στην επενδυτική κατηγορία. Αλλες εξελίξεις, όπως η ταχύτερη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος και η επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων του Δημοσίου, μπορούν επίσης να συμβάλουν σημαντικά στον ίδιο στόχο.
H πρόκληση της πανδημίας
Η βασικότερη πρόκληση για την ελληνική οικονομία σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα είναι ο αποτελεσματικότερος έλεγχος της πανδημίας, καθώς, έως τώρα, η εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού υπολείπεται του ευρωπαϊκού μέσου όρου, ενώ και οι υγειονομικές επιπτώσεις είναι πιο σοβαρές συγκριτικά με τα ευρωπαϊκά δεδομένα, υπογραμμίζει η ΤτΕ στην ενδιάμεση έκθεση για την οικονομική πολιτική. Η κεντρική τράπεζα εκτιμά πως ο ρυθμός ανάπτυξης για το 2021 αναμένεται να είναι άνω του 8%. Το 2022 προβλέπεται ότι θα διαμορφωθεί σε 5,0% και το 2023 σε 3,9%, υπό την προϋπόθεση ότι η οικονομία θα συνεχίσει να ενισχύεται σημαντικά από τον διεθνή τουρισμό, την ανάκαμψη της Ευρωζώνης και την επιτάχυνση των επενδύσεων. Ωστόσο σημειώνει πως η πρόβλεψη για την πορεία της οικονομίας υπόκειται σε αβεβαιότητες και κινδύνους που σχετίζονται με την εξέλιξη της πανδημίας, την επιτάχυνση του πληθωρισμού, την πιθανή αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων μετά τη λήξη των μέτρων κρατικής στήριξης και ενδεχομένως ένα χαμηλό ποσοστό απορρόφησης των κονδυλίων του NextGenerationEU.