Σε ένα μήνα κλείνουν δύο χρόνια από τότε που η κυβέρνηση πήρε τη γενναία από απόψεως πολιτικού κόστους απόφαση να βάλει τέλος στην 35χρονη αιμορραγία του ελληνικού Δημοσίου από τη χρεοκοπημένη ΛΑΡΚΟ, υπό την πίεση και της Ε.Ε. για την επιστροφή κρατικών ενισχύσεων ύψους 160 εκατ. ευρώ. Δύο χρόνια μετά το πρόβλημα όχι μόνο δεν έχει επιλυθεί, αλλά επιπλέον η χώρα καλείται να πληρώσει βαριά πρόστιμα, με απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.
Στις 20 Φεβρουαρίου 2020 δημοσιεύθηκε η απόφαση για την τοποθέτηση Ειδικού Διαχειριστή με τη δέσμευση να «τρέξει» με διαδικασίες fast track τον διαγωνισμό για την ιδιωτικοποίηση των περιουσιακών στοιχείων της προβληματικής μεταλλευτικής βιομηχανίας και στην περίπτωση που δεν τελεσφορήσει σε διάστημα 12 μηνών να κηρύξει πτώχευση.
Αν και η απόφαση φάνηκε να δρομολογεί το τέλος του προβλήματος ΛΑΡΚΟ που δημιούργησε η αβελτηρία διαδοχικών κυβερνήσεων των τελευταίων δεκαετιών, επιβαρύνοντας τους Ελληνες πολίτες άμεσα ή έμμεσα με πάνω από μισό δισ. ευρώ και καθιστώντας παράλληλα αναποτελεσματική την εκμετάλλευση ενός σπάνιου για την ευρωπαϊκή αγορά ορυκτού πλούτου, οι εξελίξεις σχεδόν δύο χρόνια μετά δεν φαίνεται να το επιβεβαιώνουν.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο με απόφαση που δημοσιοποίησε χθες υποχρεώνει την Ελλάδα να καταβάλει κατ’ αποκοπήν ποσό ύψους 5,5 εκατ. ευρώ και χρηματική ποινή άνω των 4 εκατ. ευρώ ανά εξάμηνο καθυστέρησης από το 2017 και μετά, δηλαδή πάνω από 32 εκατ. ευρώ μέχρι σήμερα, διότι δεν ανέκτησε τις κρατικές ενισχύσεις των 160 εκατ. ευρώ που είχαν χορηγηθεί στη ΛΑΡΚΟ.
Η επιχείρηση έχει ήδη κοστίσει στους φορολογουμένους πάνω από μισό δισ. ευρώ.
Το δικαστήριο είχε διαπιστώσει για πρώτη φορά την παράβαση της Ελλάδας με απόφαση που εκδόθηκε το 2017, σε συνέχεια απόφασης της Επιτροπής του 2014 που έκρινε παράνομες τις ενισχύσεις. Στην απόφασή του επισημαίνει ότι το γεγονός πως μια επιχείρηση τελεί σε κατάσταση πτώχευσης δεν θίγει την υποχρέωση ανάκτησης των ενισχύσεων. Η εξάλειψη αυτής της υποχρέωσης μπορεί καταρχήν, στο πλαίσιο της πτωχευτικής διαδικασίας, να γίνει με την εγγραφή στον πίνακα κατάταξης των πιστωτών της απαίτησής τους. Η εν λόγω εγγραφή συνεπάγεται εκπλήρωση της υποχρέωσης μόνο εάν η πτωχευτική διαδικασία καταλήγει στην οριστική παύση της δραστηριότητας της επιχείρησης που έλαβε τις ενισχύσεις. Αυτό με απλά λόγια σημαίνει ότι η μόνη περίπτωση να μην ανακτηθούν οι κρατικές ενισχύσεις είναι να παύσει η δραστηριότητα της ΛΑΡΚΟ, δηλαδή ή να βρεθεί επενδυτής που θα συνεχίσει τη μεταλλευτική δραστηριότητα μέσω μιας νέας επιχειρηματικής οντότητας, που είναι και το ζητούμενο των παράλληλων διαγωνισμών Ειδικού Διαχειριστή (για τα περιουσιακά στοιχεία της ΛΑΡΚΟ) και ΤΑΙΠΕΔ (για τα περιουσιακά στοιχεία του Δημοσίου), ή να κλείσει η εταιρεία. Μέχρι η πορεία των διαγωνισμών να δείξει τι από τα δύο θα συμβεί, η Ελλάδα θα πρέπει να πληρώνει τα πρόστιμα εκατομμυρίων αλλά και να στηρίζει με λεφτά των φορολογουμένων τη συνέχιση της λειτουργίας της ΛΑΡΚΟ.
Ηδη οι δύο παρατάσεις που δόθηκαν στο καθεστώς διαχείρισης έχουν κοστίσει στο ελληνικό Δημόσιο 30 εκατ. ευρώ επιπλέον των προβλεπόμενων 35 εκατ. από την αρχική απόφαση, ποσό που θα αυξάνεται όσο παρατείνεται η διάρκεια των διαγωνισμών.
Η ΔΕΗ
Στο μεταξύ, αβέβαιη είναι η τελική επιβάρυνση της ΔΕΗ, η οποία προ εκκαθάρισης είχε συσσωρεύσει ένα χρέος από τη ΛΑΡΚΟ της τάξης των 340 εκατ. ευρώ και η οποία συνεχίζει να την ηλεκτροδοτεί μέχρι την ολοκλήρωση των διαγωνισμών, βάσει σύμβασης που προβλέπει το κατέβασμα του διακόπτη στην περίπτωση που δεν πληρώνει τους τρέχοντες λογαριασμούς. Σε αυτό το διάστημα τουλάχιστον τρεις φορές η ΔΕΗ κατάφερε να εισπράξει λογαριασμούς των 4-7 εκατ. ευρώ έπειτα από εξώδικα και την απειλή του διακόπτη.
Ατονεί το ενδιαφέρον των επενδυτών
Αν και στην πρώτη φάση των δύο διαγωνισμών (εκδήλωση ενδιαφέροντος) για τη ΛΑΡΚΟ εμφανίστηκαν συνολικά έξι υποψήφιοι επενδυτές, στην τελική φάση φαίνεται να παραμένουν τρεις, με το ενδιαφέρον τους να ατονεί, καθώς μέχρι στιγμής δεν έχουν λυθεί κρίσιμα για τη βιωσιμότητα της μεταλλευτικής δραστηριότητας ζητήματα.
Στο «παιχνίδι» παραμένουν ακόμη η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – AD Holdings AG, η Mytilineos και η Commodity & Mining Insight Ireland Limited. Το ΤΑΙΠΕΔ φέρεται να έχει δεσμευτεί για την οριστικοποίηση των συμβατικών κειμένων μεταβίβασης των περιουσιακών στοιχείων και την κατάθεση δεσμευτικών προσφορών μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου με αρχές Μαρτίου.
Η ανταπόκριση των επενδυτών, ωστόσο, δεν θεωρείται δεδομένη, καθώς διαπιστώνουν ότι δεν υπάρχει καμία πρόοδος στα τρία αυτά ζητήματα.
Η ΛΑΡΚΟ ως εταιρεία υπό δημόσιο έλεγχο λειτουργεί όλα αυτά τα χρόνια καταπατώντας την περιβαλλοντική νομοθεσία, κάτι που αποτελεί ρίσκο για τους ιδιώτες επενδυτές, οι οποίοι φέρεται να έχουν ζητήσει εύλογη παράταση συμμόρφωσης. Δεν έχουν γίνει οι απολύτως απαραίτητες επενδύσεις σε αντιρρυπαντικές τεχνολογίες (φίλτρα). Χιλιάδες τόνοι σκουριάς (παραπροϊόντα της παραγωγής) εναποτίθενται κάθε χρόνο στη θάλασσα του Ευβοϊκού κόλπου. Με συντηρητικούς υπολογισμούς, εκτιμάται ότι απαιτούνται επενδύσεις άνω των 150 εκατ. για τον εκσυγχρονισμό της δραστηριότητας εξόρυξης και παραγωγής της ΛΑΡΚΟ και τον περιορισμό της ρύπανσης. Επιπλέον, η εταιρεία απειλείται με πρόστιμο ύψους 49,5 εκατ. ευρώ επειδή παραβιάζει κατά συρροή τη θεμελιώδη αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει».
Για τα περιβαλλοντικά, πηγές του Διαχειριστή αναφέρουν ότι υπάρχει μια συμφωνία για περίοδο προσαρμογής πέντε ετών. Οι επενδυτές, από την πλευρά τους, φέρεται να ζητούν διασφαλίσεις και για επιβαρύνσεις που μπορεί να τους επιβληθούν για παραβάσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας πριν από τη μεταβίβαση. Οσον αφορά το εργασιακό, ο διαγωνισμός προβλέπει μεταβίβαση χωρίς εργασιακές υποχρεώσεις, ωστόσο τα συναρμόδια υπουργεία διαπραγματεύονται ακόμη με τα σωματεία εργαζομένων το ύψος των αποζημιώσεων, καθώς οι τελευταίοι επιδιώκουν αποζημίωση βάσει της σύμβασης με τη ΛΑΡΚΟ και όχι του νόμου περί αποζημιώσεων. Το κόστος αποζημίωσης περί τα 20-26 εκατ. ευρώ, ανάλογα με το μοντέλο που τελικά θα συμφωνηθεί, θα το πληρώσουν επίσης οι φορολογούμενοι μέσω του κρατικού προϋπολογισμού.
Ειδική Διαχείριση και ΤΑΙΠΕΔ καταβάλλουν προσπάθειες για να απευθύνουν μέσα στον Ιανουάριο πρόσκληση εκδήλωσης δεσμευτικού ενδιαφέροντος με στόχο η διαδικασία να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τον Ιούλιο.