Αυτοεκπληρούμενη προφητεία κινδυνεύει να καταλήξει η στρατηγική της ΕΚΤ να κρατήσει μακριά από τα «φώτα» της αγοράς τις όποιες λεπτομέρειες για ένα νέο πιθανό εργαλείο κατά του κατακερματισμού. Η κεντρική τράπεζα θέλει με αυτόν τον τρόπο να εμποδίσει την προληπτική «αξιολόγησή» του από τους επενδυτές, η οποία ενδέχεται να ασκήσει ισχυρές πιέσεις στα spreads.
Ωστόσο, οι επενδυτές ήδη τεστάρουν την αποφασιστικότητα της ΕΚΤ και «απαντούν» στην άρνησή της να αποκαλύψει το όποιο νέο «όπλο» στήριξης, στέλνοντας εδώ και μέρες σε ισχυρό sell-off τα ομόλογα της περιφέρειας.
Το διοικητικό συμβούλιο φέρεται να έχει αποφασίσει να μην προχωρήσει σε κάποια πρόωρη ανακοίνωση, αλλά να ενεργοποιήσει το νέο «όπλο» εάν και εφόσον χρειαστεί, όπως έκανε και με το έκτακτο πρόγραμμα PEPP, όπου δεν υπήρχε η παραμικρή διαρροή.
«Καμπανάκι» αναλυτών
Κατά πολλούς αναλυτές, όμως, η αγορά ομολόγων της περιφέρειας βρίσκεται ήδη σε κρίση, υπογραμμίζοντας την ταχύτητα με την οποία έχουν αυξηθεί τα spreads. Χθες η απόδοση του ελληνικού 10ετούς ομολόγου εκτινάχθηκε στο 4,72% σε υψηλά 4,5 ετών, ενώ το spread έσπασε το φράγμα των 300 μονάδων βάσης και διαμορφώθηκε στις 305 μ.β. για πρώτη φορά από τον Μάρτιο του 2020, ενώ ακριβώς πριν από την ενεργοποίηση του PEPP στις 18 του ίδιου μήνα είχε κορυφωθεί ταχύτατα στις 420 μ.β.Μπορεί το ελληνικό spread να απέχει αρκετά, τουλάχιστον 100 μ.β., από τα επίπεδα της κρίσης της πανδημίας –τα οποία στο παρελθόν έχουν μάλιστα αποδειχθεί «απαγορευτικά» για νέο δανεισμό–, ωστόσο η ιστορία δείχνει ότι αυτή η απόσταση μπορεί να καλυφθεί μέσα σε ελάχιστες μέρες. Ηδη, μέσα σε μόλις ένα 10ήμερο το spread έχει αυξηθεί κατά σχεδόν 25%.
Ανησυχεί η Ιταλία
Παράλληλα, η κατάσταση είναι ακόμα πιο κρίσιμη στην Ιταλία. Το ιταλικό spread ξεπέρασε χθες τις 250 μονάδες βάσης, αγγίζοντας τα επίπεδα του Μαρτίου 2020 και του Μαΐου 2018, όταν η χώρα βίωνε πολιτική κρίση, με την απόδοση του 10ετούς να κινείται στα υψηλότερα επίπεδα από τα τέλη του 2013 και στο 4,18%. Σύμφωνα με αναλυτές, τα ιταλικά spreads πλησιάζουν την «επικίνδυνη ζώνη». Αν και επίσημα η ΕΚΤ δεν έχει «ορίσει» κάποιο επίπεδο των spreads που θα πυροδοτήσει την παρέμβασή της, ωστόσο το 2020 κατά το ξέσπασμα της πανδημίας το ιταλικό spread διευρύνθηκε από τις 130 μ.β. στις 300 μ.β. μέσα σε λίγες μόνο εβδομάδες –λόγω και της «γκάφας» της Λαγκάρντ («δεν είμαστε εδώ για να κλείσουμε τα spreads»)–, ενώ η ING έχει εκτιμήσει πως εάν τα ιταλικά spreads ξεπεράσουν τις 250 μ.β., τότε αυτό μπορεί να κινητοποιήσει μια παρέμβαση από την ΕΚΤ. Ο στρατηγικός αναλυτής της Pictet, Φρέντερικ Ντουκρόζετ, έχει σημειώσει πως ο δικός του «βασικός κανόνας» κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους της Ευρωζώνης πριν από μια δεκαετία ήταν ότι η «επικίνδυνη ζώνη» για το ιταλικό spread ήταν οι 250 μ.β., αλλά το «όριο πόνου» μπορεί να είναι υψηλότερο σήμερα, ίσως προς τις 300 μ.β., γιατί οι προοπτικές για αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ είναι υψηλότερες.
Οι αξιωματούχοι της ΕΚΤ, πάντως, είναι αποφασισμένοι να μην αποκαλύψουν τα σχέδιά τους για την καταπολέμηση των ισχυρών πιέσεων στην αγορά ομολόγων, όπως ανέφερε το Bloomberg. To διοικητικό συμβούλιο είναι πεπεισμένο ότι υπάρχουν λίγα οφέλη από την προληπτική αποκάλυψη ενός συγκεκριμένου εργαλείου κρίσης και φοβάται ότι θα μπορούσε να ωθήσει τους επενδυτές να τεστάρουν την αποτελεσματικότητά του και έτσι προτιμά να περιμένει έως ότου υλοποιηθεί μια συγκεκριμένη απειλή, οπότε θα υπάρχει ισχυρή βούληση να δράσει εάν χρειαστεί.
Αρκετοί αναλυτές προειδοποιούν ότι η αγορά ομολόγων της περιφέρειας βρίσκεται ήδη σε κρίση, λόγω της ταχύτατης αύξησης των spreads.
Ωστόσο, το sell-off στα ομόλογα της Ευρωζώνης το οποίο πυροδότησε η συνεδρίαση της ΕΚΤ την περασμένη Πέμπτη, όταν η Κριστίν Λαγκάρντ περιέγραψε τα σχέδια για άρση των μέτρων στήριξης χωρίς να μοιράζεται περαιτέρω πληροφορίες για ένα πιθανό νέο μέσο για την αντιμετώπιση των εντάσεων στην αγορά, συνεχίστηκε και αυτήν την εβδομάδα, έπειτα και από τα στοιχεία για τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ, ο οποίος τον Μάιο άγγιξε υψηλά 40 ετών και το 8,6% σε ετήσια βάση.
Οι κινήσεις της αγοράς υποδηλώνουν ότι οι επενδυτές, οι οποίοι έχουν συνηθίσει σε μεγάλης κλίμακας παρεμβάσεις στα ομόλογα από την ΕΚΤ, δεν είναι πλήρως πεπεισμένοι ότι μπορεί η τράπεζα να αυξήσει τα επιτόκια και να διατηρήσει υπό έλεγχο τις αποδόσεις των ομολόγων των πιο υπερχρεωμένων μελών της περιοχής.
Η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, προσπάθησε να αντιμετωπίσει τον σκεπτικισμό των επενδυτών την περασμένη εβδομάδα, υποστηρίζοντας ότι η τράπεζα έχει ανταποκριθεί γρήγορα στην αναταραχή στο παρελθόν και είναι πρόθυμη να δημιουργήσει νέα εργαλεία εάν χρειαστεί. Προς το παρόν, η ευελιξία των επανεπενδύσεων του PEPP είναι το κύριο «όπλο» στήριξης της αγοράς, όπως διαμήνυσε.
Βιώσιμο χρέος
Η απροθυμία της ΕΚΤ να αποκαλύψει τα όποια σχέδιά της οφείλεται, κατά το πρακτορείο, και στο ότι το Δ.Σ. εκτιμά ότι υπάρχει μικρή πιθανότητα να τεθεί σε άμεσο κίνδυνο η βιωσιμότητα του χρέους των κυβερνήσεων. Και αυτό επειδή πολλές χώρες έχουν προχωρήσει σε σημαντικές κινήσεις διαχείρισης του χρέους τους, αυξάνοντας τη μέση διάρκεια των εκκρεμών ομολόγων και προστατεύοντάς τα κάπως από τις βραχυπρόθεσμες αλλαγές στις αποδόσεις.
Ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) Κλάους Ρέγκλινγκ σημείωσε τη Δευτέρα ότι οι ευρωπαϊκές χώρες με υψηλό δημόσιο χρέος δεν αντιμετωπίζουν βραχυπρόθεσμο κίνδυνο από την αύξηση των επιτοκίων και ότι οι συζητήσεις για νέα κρίση χρέους είναι «εντελώς υπερβολικές», προσθέτοντας πως παρά τα υψηλά επίπεδα χρέους σε χώρες όπως η Ιταλία και η Ελλάδα, το κόστος εξυπηρέτησης είναι ιστορικά χαμηλό και τα χρέη έχουν μακρά λήξη.
Σε νέα έκθεσή του ο οίκος αξιολόγησης Moody’s τόνισε ωστόσο ότι αν και η ομαλοποίηση της πολιτικής της ΕΚΤ και η αύξηση του κόστους δανεισμού που προκαλεί δεν θα εκτροχιάσουν τη μείωση του χρέους των χωρών της περιφέρειας, μπορεί όμως να αποδυναμώσουν την προσιτότητά του (debt affordability), καθώς και τον δημοσιονομικό χώρο των κυβερνήσεων, ενώ προειδοποίησε πως το τέλος των αγορών ομολόγων από την ΕΚΤ θα οδηγήσει σε σταδιακή αλλαγή της σύνθεσης των κατόχων του κρατικού χρέους των χωρών του Νότου, με τους ιδιώτες ομολογιούχους – οι οποίοι είναι πιο ευαίσθητοι στο ρίσκο– να αυξάνονται, ενισχύοντας έτσι τον κίνδυνο μαζικής φυγής τους.
Να μη βιαστεί η ΕΚΤ
Οπως προειδοποίησε σε νέα ανάλυσή του το Διεθνές Χρηματοπιστωτικό Ινστιτούτο (IIF), η ομαλοποίηση της νομισματικής πολιτικής θα είναι αδύνατο να διατηρηθεί εάν η διεύρυνση των spreads εξελιχθεί σε μια πλήρη κρίση χρέους, όπως αυτή του 2011-2012, για αυτό και οι αγορές ποντάρουν τώρα σε ένα νέο πλαίσιο στήριξης από την ΕΚΤ. «Η σύστασή μας προς την ΕΚΤ είναι συνεπώς να καθυστερήσει την ομαλοποίηση της πολιτικής της, καθώς περιμένουμε ότι η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία θα στείλει την Ευρωζώνη σε ύφεση φέτος», τόνισε το IIF.