Σε φιλόδοξους στόχους για τη διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, που κινδυνεύουν να μείνουν στα χαρτιά γιατί προϋποθέτουν τεράστια ανάπτυξη δικτύων, φαίνεται να καταλήγει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας στο υπό αναθεώρηση Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ). Ηδη επενδύσεις ΑΠΕ δημοσίων και ιδιωτικών φορέων που έχουν υλοποιηθεί δεν μπορούν να συνδεθούν με το δίκτυο του ΑΔΜΗΕ και του ΔΕΔΔΗΕ και άλλες που σχεδιάζονται «παγώνουν».
Το βασικό σενάριο, που σύμφωνα με πληροφορίες εξετάζει το ΥΠΕΝ, προβλέπει συμμετοχή των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή το 2030 κοντά στο 80% από στόχο για 65% στο υφιστάμενο ΕΣΕΚ, πάνω από 50% σε ψύξη και θέρμανση και κοντά στο 30% στις μεταφορές. Ο στόχος για συνολική ισχύ ΑΠΕ το 2030 από 18,9 GW αναβαθμίζεται στα 28-30 GW και ο στόχος για αποθήκευση ενέργειας από τα 1,5 GW στα 5-8 GW. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι μέσα σε λιγότερο από 8 χρόνια θα πρέπει να μπουν στο ηλεκτρικό σύστημα της χώρας έργα ΑΠΕ συνολικής ισχύος 18-25 GW, δηλαδή υπερδιπλάσια των υφισταμένων έργων που εγκαταστάθηκαν τις δύο τελευταίες δεκαετίες.
Τα σημαντικότερα εμπόδια
Για να μπορέσει το σύστημα να απορροφήσει αυτή την ενέργεια θα πρέπει να υλοποιηθούν επενδύσεις στα δίκτυα του ΑΔΜΗΕ και του ΔΕΔΔΗΕ της τάξης των 10 δισ. ευρώ, συμπεριλαμβανομένων και των αναβαθμίσεων που έχουν προγραμματιστεί στις διεθνείς διασυνδέσεις. Από την ταχύτητα ανάπτυξης των δικτύων θα εξαρτηθεί και η επίτευξη των φιλόδοξων στόχων, με τους διαχειριστές πάντως (ΑΔΜΗΕ και ΔΕΔΔΗΕ) να έχουν εκφράσει στην αρμόδια επιτροπή για την αναθεώρηση του ΕΣΕΚ τον έντονο σκεπτικισμό τους, κρίνοντας από μια ρεαλιστική βάση που φαίνεται να μην λαμβάνει υπόψη ο σχεδιασμός του ΥΠΕΝ.
Πρέπει να γίνουν επενδύσεις 10 δισ. ευρώ στα δίκτυα με fast track διαδικασίες.
Τα έργα δικτύου «τρέχουν» με πολύ χαμηλότερες ταχύτητες από τα έργα ΑΠΕ, με αποτέλεσμα σήμερα αυτός ο ετεροχρονισμός να αξιολογείται από την αγορά και όλους τους αρμόδιους φορείς, συμπεριλαμβανομένου και του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ως το σημαντικότερο εμπόδιο στην ανάπτυξη των ΑΠΕ.
Στον ΑΔΜΗΕ κάνουν «ουρά» τα έργα ΑΠΕ για να πάρουν όρους οριστικής σύνδεσης με το δίκτυο, ενώ στον ΔΕΔΔΗΕ πέφτουν βροχή οι απορρίψεις αιτημάτων για σύνδεση νέων έργων, λόγω κορεσμού του δικτύου. Το πρόβλημα επιχειρείται να αντιμετωπιστεί με σειρά νομοθετικών παρεμβάσεων για την καλύτερη διαχείριση του υφιστάμενου ηλεκτρικού χώρου, ωστόσο όλοι συμφωνούν, από τους επενδυτές έως τον ΑΔΜΗΕ που υπέβαλε σχετικό αίτημα και το ΥΠΕΝ –σύμφωνα τουλάχιστον με δημόσιες δηλώσεις της γ.γ. Ενέργειας Αλεξάνδρας Σδούκου– ότι οι στόχοι για τις ΑΠΕ δεν θα επιτευχθούν εάν τα έργα στα δίκτυα δεν «τρέξουν» με διαδικασίες fast track. Οι απόψεις συγκλίνουν στο ότι «θα πρέπει και τα έργα στα δίκτυα να χαρακτηριστούν επενδύσεις δημοσίου συμφέροντος, όπως και οι ΑΠΕ για να προχωρήσουν γρήγορα και να επιτευχθούν οι στόχοι».
Το ενεργειακό μείγμα
Εντονες αντιδράσεις συναντούν εξάλλου οι κατευθύνσεις για τη θέση του φυσικού αερίου στο μείγμα της ηλεκτροπαραγωγής στο υπό αναθεώρηση ΕΣΕΚ. Σύμφωνα με πληροφορίες, σε όλα τα υπό εξεταζόμενα σενάρια το ποσοστό του φυσικού αερίου μειώνεται σε σχέση με το υφιστάμενο ΕΣΕΚ, με το επικρατέστερο να αναφέρεται σε μείωση έως και 40% το 2030. Σοβαρές ενστάσεις στην αρμόδια επιτροπή έχουν εκφραστεί, σύμφωνα με πληροφορίες, από τον ΔΕΣΦΑ, τη ΔΕΠΑ, την κρατική εταιρεία υδρογονανθράκων (ΕΔΕΕΥΠ) αλλά και επιστημονικούς φορείς και αναλυτές. Τα εξεταζόμενα σενάρια δεν λαμβάνουν υπόψη την αύξηση της ζήτησης του φυσικού αερίου ως καύσιμο – γέφυρα για την ενεργειακή μετάβαση, όπως προκύπτει και από τα projects που είναι σε εξέλιξη για νέες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής φυσικού αερίου, τονίζουν στην «Κ» αρμόδιοι παράγοντες. Επισημαίνουν επίσης ότι οι στόχοι που εξετάζονται για το φυσικό αέριο είναι σε πλήρη ανακολουθία με τη στρατηγική της χώρας για την έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων που «τρέχουν» αυτή τη στιγμή. Τα υπό εξεταζόμενα σενάρια για το νέο ΕΣΕΚ ενσωματώνουν τους νέους φιλόδοξους ενεργειακούς και περιβαλλοντικούς στόχους που έχει θέσει η Κομισιόν για τα κράτη-μέλη μέσω των κανονισμών του «Fit for 55» και του REPowerEU.
Οι τελικές κατευθύνσεις θα δοθούν από την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ, ώστε πιθανότατα και μέσα στον Δεκέμβριο να βγει το προσχέδιο σε διαβούλευση και στη συνέχεια μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2023 το τελικό σχέδιο που θα σταλεί μέχρι τον Ιούνιο προς έγκριση στην Κομισιόν.
«Κάνουμε αιτήσεις για φωτοβολταϊκά, αλλά τις απορρίπτουν»
Οι εκκλήσεις και οι προτροπές προς τις επιχειρήσεις να εξοικονομήσουν ενέργεια αλλά και να μειώσουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα ακούγονται σαν λόγια του αέρα σε εκείνους τους επιχειρηματίες που διαπίστωσαν ότι το σύστημα απλώς δεν τους… χωράει.
«Κάναμε στις 6 Δεκεμβρίου 2021 αίτηση στον ΔΕΔΔΗΕ για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκού στέγης 1 MW. Τον Ιανουάριο του 2022 ο ΔΕΔΔΗΕ μας απάντησε ότι το αίτημα είναι αρνητικό, εξηγώντας ότι στην πλησιέστερη γραμμή μέσης τάσης έχει εξαντληθεί η διαθέσιμη δυναμικότητα του δικτύου. Μας ενημέρωσε επίσης ότι μπορούμε να διατηρήσουμε την αίτηση ενδιαφέροντος σε περίπτωση που αλλάξει κάτι», λέει η κ. Χριστίνα Στραπάτσα, υπεύθυνη για περιβαλλοντικά και ενεργειακά ζητήματα της φαρμακοβιομηχανίας ΒΙΟΣΕΡ στα Τρίκαλα.
Ωστόσο, η εταιρεία δεν το έβαλε κάτω. «Κάναμε μια δεύτερη προσπάθεια στο πλαίσιο του μέτρου που πέρασε ο υπουργός Κώστας Σκρέκας, της δυνατότητας δηλαδή σύνδεσης του φωτοβολταϊκού με μηδενική έγχυση ενέργειας στο δίκτυο. Αυτό σημαίνει πως ό,τι παράγεις το καταναλώνεις και ό,τι περισσεύει δεν μπορείς να το διαθέσεις στο δίκτυο, άρα δεν το επιβαρύνεις. Και σε αυτή την περίπτωση λάβαμε ένα email από τον τομεάρχη Ανάπτυξης και Λειτουργίας Δικτύου Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, που επίσης μας ενημέρωνε ότι το αίτημά μας είναι αρνητικό. Αυτή τη φορά η αδυναμία σύνδεσης είχε να κάνει με τη στάθμη βραχυκύκλωσης. Δυστυχώς δεν υπάρχουν επιλογές εάν κάτι δεν αλλάξει μόνιμα με το δίκτυο και την αναβάθμισή του», λέει η κ. Στραπάτσα.
Τη στάθμη βραχυκύκλωσης έχει επικαλεστεί ο ΔΕΔΔΗΕ και σε άλλα αιτήματα ως λόγο αδυναμίας έκδοσης όρων σύνδεσης με το δίκτυο. Σε περίπτωση βραχυκυκλώματος στο δίκτυο, όλες οι πηγές τροφοδοσίας συμβάλλουν στο να γίνει πιο ισχυρό, κάτι που ο ΔΕΔΔΗΕ εμφανίζει ως αδυναμία, παρότι σύμφωνα με εκπροσώπους της βιομηχανίας υπάρχει διαθέσιμη τεχνολογία διεθνώς που μπορεί να δώσει λύση.
Την ίδια κατάληξη είχε και η προσπάθεια της κλωστοϋφαντουργίας «Επίλεκτος». «Εχουμε κάνει αιτήσεις για φωτοβολταϊκά ισχύος 3 MW που είναι το ανώτατο όριο που επιτρέπει ο νόμος για τις βιομηχανίες στο πλαίσιο του “net-metering”, του συμψηφισμού δηλαδή της παραγόμενης ενέργειας με αυτήν που καταναλώνεται. Πήραμε αρνητική απάντηση αρχικά λόγω έλλειψης διαθεσιμότητας δικτύου και στη συνέχεια λόγω στάθμης βραχυκυκλώματος. Είμαστε εγκλωβισμένοι. Δεν έχουμε εναλλακτική λύση για να μειώσουμε το ενεργειακό κόστος. Τα διμερή συμβόλαια (PPAs) δεν μπορούν να προχωρήσουν λόγω του πλαφόν που έχει μπει στην αποζημίωση των ΑΠΕ στη χονδρεμπορική αγορά. Θα πρέπει να εξαιρεθούν τα ΑΠΕ διμερών συμβάσεων από το πλαφόν», τονίζει ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας κ. Ευριπίδης Δοντάς. Και θυμίζει πως αυτές οι αδυναμίες του δικτύου αλλά και του θεσμικού πλαισίου που δεν επιτρέπουν τη μείωση του ενεργειακού κόστους έχουν επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία. «Εχουμε ήδη μειώσει την παραγωγή κατά τουλάχιστον 60%-70% λόγω ενεργειακού κόστους και δυστυχώς και τις θέσεις εργασίας κατά 50%», λέει.