Ιωάννα Παπαδοπούλου, Μαίρη Χατζάκου, Λουκία Σαράντη, Αθανασία Δάκου, Ιουλία Τσέτη, Ντίνα Κωτσιοπούλου. Είναι μερικές από τις πλέον επιτυχημένες γυναίκες επιχειρηματίες στην Ελλάδα και μάλιστα στον κλάδο της βιομηχανίας, ενώ υπάρχουν και αρκετά παραδείγματα από τον κλάδο της ναυτιλίας. Βεβαίως, όλες έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: ανέλαβαν τα ηνία των οικογενειακών επιχειρήσεων (Μπισκότα Παπαδοπούλου, ΜΕΒΓΑΛ, Akritas, Ζυμαρικά Ηλιος, Unipharma, ION) και δεν χρειάστηκε να ανταγωνιστούν άλλα στελέχη για να τεθούν επικεφαλής των εταιρειών. Οχι φυσικά ότι δεν θα μπορούσαν να κληρονομήσουν επιχειρήσεις και να τις «ρίξουν στα βράχια». Τα παραδείγματα κληρονόμων του λεγόμενου «ισχυρού φύλου» που ανέλαβαν κληρονομικώ δικαιώματι επιτυχημένες επιχειρήσεις και τις οδήγησαν στην κατάρρευση είναι αρκετά στην ελληνική επιχειρηματική ιστορία. Ακόμη και σ’ αυτά τα παραδείγματα, ποτέ δεν ειπώθηκε: «άνδρας είναι, τι περίμενες;».
Τι συμβαίνει όμως στην περίπτωση των μη οικογενειακών επιχειρήσεων; Πόσο εύκολα βρίσκονται επικεφαλής αυτών γυναίκες, εκτός εάν πρόκειται για επιχειρήσεις που οι ίδιες έχουν δημιουργήσει; Καμιά γυναίκα δεν έχει αναλάβει στην Ελλάδα, για παράδειγμα, επικεφαλής ενός ενεργειακού ομίλου, μιας τράπεζας, μιας εταιρείας τηλεπικοινωνιών, ενώ είναι ελάχιστα τα παραδείγματα ακόμη και στις περιπτώσεις των θεωρούμενων πιο «γυναικείων» κλάδων, αυτού της μόδας και των καλλυντικών. Εκεί που φαίνεται ότι τα πράγματα είναι λίγο πιο διαφορετικά είναι στους μεγάλους πολυεθνικούς ομίλους.
Πρόσφατα επικεφαλής της Microsoft Ελλάς με αρμοδιότητα και για τις αγορές της Κύπρου και της Μάλτας ανέλαβε η Γιάννα Ανδρονοπούλου. Πρόκειται άλλωστε για εταιρεία όπου για σειρά ετών είχε πάλι μια γυναίκα στο τιμόνι της, την Πέγκυ Αντωνάκου. Αλλο παράδειγμα είναι επίσης η Coca-Cola 3E με επικεφαλής στην ελληνική θυγατρική τη Μαρία Αναργύρου-Νίκολιτς, ενώ παλιότερα και η θυγατρική της The Coca-Cola Company στην Ελλάδα είχε επικεφαλής πάλι μια γυναίκα, τη Λίλιαν Νεκταρίου.
Και μόνον ίσως που είναι «δακτυλοδεικτούμενες» (με την καλή έννοια) οι γυναίκες που έχουν αναρριχηθεί στις υψηλότερες διοικητικές θέσεις των επιχειρήσεων, φανερώνει ότι η ισότητα στην εργασία εν έτει 2023 παραμένει ακόμη ζητούμενο, στόχος προς επίτευξη και όχι πραγματικότητα. Την επικρατούσα αντίληψη για τη συμμετοχή των γυναικών στη διοίκηση των επιχειρήσεων, αλλά και γενικότερα για την ισότητα στην εργασία, έρχεται να επιβεβαιώσει έρευνα του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ) με τον τίτλο «Επιχείρηση ισότητα». Από την έρευνα, η οποία έγινε σε δείγμα 618 επιχειρήσεων, προκύπτει ότι στο 53% του δείγματος, η συμμετοχή των γυναικών στο ανώτατο επίπεδο διοίκησης (π.χ. διοικητικό συμβούλιο) είναι περιορισμένη: το 39% δήλωσε ότι οι γυναίκες συμμετέχουν σε ποσοστό λιγότερο του 15%, ενώ στο 14% δεν υπήρχε καθόλου γυναικεία παρουσία. Με άλλα λόγια, το «άλλο μισό του ουρανού» σε καμιά περίπτωση δεν διοικεί τις μισές επιχειρήσεις. Περίπου μια στις τέσσερις επιχειρήσεις έχει πάνω από 30% παρουσία γυναικών, ενώ στο 22% η συμμετοχή κυμαίνεται μεταξύ 15% και 30%.
Σύμφωνα με έρευνα του ΣΕΒ, στο 53% των επιχειρήσεων η συμμετοχή των γυναικών σε υψηλόβαθμες θέσεις είναι περιορισμένη.
Τα πράγματα δεν είναι καλύτερα ούτε στις εισηγμένες επιχειρήσεις. Το δεύτερο εξάμηνο του 2022 η αναλογία των γυναικών στα διοικητικά συμβούλια ήταν 24% έναντι 32,2% του αντίστοιχου ποσοστού της Ε.Ε.-27, ενώ σύμφωνα με τον ν.4706/20 προβλέπεται εκπροσώπηση ανά φύλο σε ποσοστό που δεν υπολείπεται του 25% του συνόλου των μελών του Δ.Σ.
Με δυσκολία επίσης ανελίσσονται οι γυναίκες σε θέσεις επικεφαλής τμημάτων ή διευθύνσεων σε μια επιχείρηση. Στο 39% των επιχειρήσεων, γυναίκες είναι επικεφαλής σε περισσότερο από το 1/3 των διευθύνσεων ή κρίσιμων τμημάτων τους. Από την άλλη, το 50% διαθέτει γυναίκες επικεφαλής σε λιγότερο από το 1/3 των κρίσιμων τμημάτων, ενώ υπάρχει κι ένα εντυπωσιακό 11% που δεν εμπιστεύεται γυναίκα επικεφαλής σε καμιά διεύθυνση ή τμήμα της επιχείρησης.
Το πρόβλημα της ανισότητας των δύο φύλων δυστυχώς δεν περιορίζεται στις υψηλόβαθμες διοικητικές θέσεις. Η έρευνα στις επιχειρήσεις έδειξε ότι το 43% των γυναικών λαμβάνει μέσο μηνιαίο μεικτό μισθό περίπου στα ίδια επίπεδα με τον εθνικό μέσο όρο (1.115 ευρώ). Το ζήτημα, ωστόσο, είναι εάν οι γυναίκες και οι άνδρες που βρίσκονται στην ίδια θέση αμείβονται το ίδιο. Αυτά τα 1.115 ευρώ αντιστοιχούν στο 86,83% του μέσου μισθού πλήρους απασχόλησης των ανδρών (1.284 ευρώ), σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΦΚΑ (αφορούν τον Δεκέμβριο του 2021). Στο 28% των επιχειρήσεων ο μέσος μηνιαίος μισθός που λαμβάνουν οι γυναίκες είναι μικρότερος από τον αντίστοιχο των ανδρών.
Πού υπερτερούν οι γυναίκες; Δυστυχώς στην ανεργία. Αν και αποτελούν το 51,7% του πληθυσμού και το 47,7% των εργαζομένων, αποτελούν την ίδια ώρα το 64,7% των ανέργων.