Aφού λόγω αντιδράσεων δεν πέρασε η πρόταση της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων για ρήτρα τιμαριθμικής αναπροσαρμογής και σε υφιστάμενα συμβόλαια, πάροχοι άρχισαν να ενεργοποιούν όρους που περιέχονται στα ψιλά γράμματα των συμβάσεων με τους πελάτες τους, αλλά ήταν επί μακρόν εν υπνώσει.
«Κρυφές» αυξήσεις στις τηλεπικοινωνίες
Του Δημήτρη Δελεβέγκου
Κρυμμένες στα «ψιλά γράμματα» των συμβολαίων ή στον ωκεανό της πληροφορίας του Διαδικτύου βρίσκονται οι επιπρόσθετες χρεώσεις που επιβάλλουν οι πάροχοι τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών σε υφιστάμενους και νέους συνδρομητές. Μπορεί να μην απέκτησαν –όπως ζητούσαν– τη δυνατότητα για αναπροσαρμογή των τιμολογίων κινητής και σταθερής σε συνάρτηση με την πορεία του δείκτη τιμών καταναλωτή, όμως, οι έμμεσες επιβαρύνσεις αποτελούν τη πιο σύντομη οδό για την αύξηση των εσόδων τους. Ταυτόχρονα, δηλαδή με τη φαινομενική πλειοδοσία φθηνότερων πακέτων όταν η παρεχόμενη ποιότητα υπηρεσιών βελτιώνεται με πολύ αργό ρυθμό, οι πάροχοι προχωρούν στην επιβολή νέων χρεώσεων, οι οποίες αποτελούν μονόδρομο, όπως υποστηρίζουν στελέχη τους, σε ένα περιβάλλον υψηλού πληθωρισμού.
Αυξήσεις τον 13ο μήνα
Ως εκ τούτου, η Vodafone, ήδη από την άνοιξη του 2022, σε προγράμματα απεριόριστης χρήσης στην κινητή έχει θέσει ως ρήτρα την αναπροσαρμογή στην τιμή του παγίου, από τον 13ο μήνα και μετά και έως τη λήξη του συμβολαίου, με επιπρόσθετη χρέωση έως 1,5 ευρώ, λόγω πληθωρισμού και επενδύσεων δικτύου. Ο όρος αυτός έχει προστεθεί και στα συμβόλαια σταθερής, με το σκεπτικό της εταιρείας να είναι ότι με τον τρόπο αυτόν οι καταναλωτές θα έχουν τη δυνατότητα να παράσχουν τη συναίνεσή τους σε χρεώσεις σχετικές με την πορεία του πληθωρισμού που είναι ξεκάθαρες από την πρώτη ημέρα ισχύος του συμβολαίου. Ωστόσο, δεν προσδιορίζεται ούτε η αξία των επενδύσεων ούτε το μέγεθος του πληθωρισμού ή η χρονική διάρκειά του βάσει των οποίων επιβάλλεται η επιπρόσθετη χρέωση.
Επίσης, η εταιρεία προχωράει από 1ης Δεκεμβρίου και στην αύξηση της ονομαστικής αξίας των τιμολογίων της σε σειρά προγραμμάτων της, δίνοντας τη δυνατότητα στους υφιστάμενους συνδρομητές της να καταγγείλουν τη σύμβασή τους αζημίως μέχρι και δύο μήνες πριν από την ημερομηνία εφαρμογής των αλλαγών. Για παράδειγμα, στην περίπτωση τιμολογιακών αλλαγών για ιδιώτες συνδρομητές συμβολαίου, καρτοπρογράμματος και ενός προγράμματος σταθερής τηλεφωνίας, που ανακοινώθηκαν στις 22 Σεπτεμβρίου και τίθενται σε ισχύ την 1η Δεκεμβρίου, οι καταναλωτές είχαν τη δυνατότητα να καταγγείλουν τη σύμβασή τους μέχρι την 1η Οκτωβρίου.
Με στόχο την ενίσχυση των εσόδων της, η Cosmote κατάργησε από 1ης Οκτωβρίου την έκπτωση του 1 ευρώ που πρόσφερε σε συνδρομητές που επέλεγαν να λαμβάνουν σε ηλεκτρονική μορφή τον λογαριασμό τους. Σε αντίστοιχη κίνηση προχωράει η Vodafone από 22 Οκτωβρίου, ενώ οι συνδρομητές των δύο παρόχων είχαν τη δυνατότητα να καταγγείλουν τη σύμβασή τους μέχρι και δύο μήνες πριν από την έναρξη των αλλαγών. Επίσης, η Cosmote προσφέρει δωρεάν data για κάθε λογαριασμό που εξοφλείται μέσω της εφαρμογής της. Παρόλ’ αυτά, κατά την πώληση των συμβολαίων, η μηνιαία έκπτωση του ενός ευρώ, παρουσιαζόταν, συνήθως, ως ένας ακόμη συντελεστής μείωσης του τιμολογίου.
Οι επιπρόσθετες αυτές χρεώσεις –για την ώρα η Nova, ο έτερος παίκτης των ελληνικών τηλεπικοινωνιών, δεν έχει προχωρήσει σε αντίστοιχες αναπροσαρμογές τιμολογίων–- έχουν αρχίσει να γίνονται αισθητές σταδιακά σε ολοένα και περισσότερους καταναλωτές. Και αυτό επειδή είτε παρέρχεται ο πρώτος χρόνος ισχύος των προγραμμάτων και ξεκινάει η επιβολή χρέωσης έως 1,5 ευρώ είτε ακόμη δεν έχει γίνει ευρέως αντιληπτή η κατάργηση της ειδικής έκπτωσης του e-bill.
Θα μπορούσαν οι χρεώσεις αυτές να αποτραπούν; «Ο σήμερα ισχύων κανονισμός γενικών αδειών δεν θέτει γενική απαγόρευση αύξησης του παγίου ή ύπαρξης ρήτρας τιμαριθμικής αναπροσαρμογής σε νέες συμβάσεις, συμπεριλαμβανομένων των ανανεώσεων, εφόσον υπάρχει σχετική πρόβλεψη στους όρους της σύμβασης, που κοινοποιούνται στον καταναλωτή. Ως προς την κατάργηση της έκπτωσης, καθίσταται δυνατή επειδή αυτή δεν αποτελεί τμήμα του παγίου», εξηγεί στην «Κ» ο πρόεδρος της ΕΕΤΤ, Κώστας Μασσέλος.
Οι οπτικές ίνες
Οπως προσθέτει, πανευρωπαϊκά, μέχρι το 2030 οι πάροχοι θα πρέπει να προσφέρουν υπερυψηλές ταχύτητες 1 Gigabit ανά δευτερόλεπτο σε όλες τις σταθερές συνδέσεις, δηλαδή θα πρέπει να έχουν ολοκληρώσει την τοποθέτηση οπτικής ίνας. Ταυτόχρονα, μέχρι τότε, θα πρέπει να έχουν ολοκληρώσει την πλήρη κάλυψη δικτύων 5G. «Οι υποδομές αυτές απαιτούν επενδύσεις εκτιμώμενης αξίας τουλάχιστον 175 δισ. ευρώ πανευρωπαϊκά. Ετσι, το αίτημα για χαμηλότερες χρεώσεις σε συνδυασμό με την ένταση των απαιτούμενων επενδύσεων αποτελεί μια δυσεπίλυτη εξίσωση για τους παρόχους πανευρωπαϊκά», σημειώνει ο κ. Μασσέλος.
Από την πλευρά τους, πηγές της Vodafone αναφέρουν πως η αύξηση του ενεργειακού κόστους μόνο για τον όμιλο, πανευρωπαϊκά, εκτιμάται ότι θα αγγίξει το 1,5 δισ. ευρώ το 2024 έναντι του 2022. «Στην Ελλάδα η αντίστοιχη αύξηση ισοδυναμεί περίπου με το κόστος κατασκευής έως και 740 σταθμών βάσης ή με το κόστος πλήρους σύνδεσης 150.000 νοικοκυριών με δίκτυο οπτικών ινών. Από το 2020, η σωρευτική επίπτωση λόγω ενισχυμένου ενεργειακού κόστους και ανατίμησης υλικών για τη Vodafone Ελλάδας έχει ξεπεράσει τα 25 εκατ. ευρώ», αναφέρουν. Και προσθέτουν ότι το κόστος 1 GB δεδομένων αποκλιμακώνεται συνεχώς, καθώς διαμορφώθηκε σε 0,84 ευρώ το πρώτο εξάμηνο του 2022 από 8 ευρώ το 2015.
Το ερώτημα, βέβαια, που τίθεται είναι εάν η παρεχόμενη ποιότητα των υπηρεσιών συνάδει με τις αντίστοιχες χρεώσεις. Η Ελλάδα είναι σήμερα μία από τις χώρες με τον μεγαλύτερο ρυθμό ανάπτυξης δικτύων πρόσβασης οπτικών ινών στην Ευρώπη, με τον αριθμό των συνδρομητών σε υπηρεσίες οπτικής ίνας να έχει αυξηθεί κατά 70% τον Σεπτέμβριο του 2022, σε ετήσια βάση, βάσει των στοιχείων του FTTH Council Europe, όπως αναφέρουν παράγοντες της αγοράς των τηλεπικοινωνιών.
Καταγγελίες στον Συνήγορο του Καταναλωτή
Της Δήμητρας Μανιφάβα
Στο μικροσκόπιο του Συνηγόρου του Καταναλωτή έχουν μπει τα μηνύματα που λαμβάνουν το τελευταίο διάστημα συνδρομητές της Cosmote και της Vodafone σχετικά με την κατάργηση εκπτώσεων αλλά και την αναπροσαρμογή χρεώσεων από τους δύο παραπάνω παρόχους τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών. Ηδη, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, η Ανεξάρτητη Αρχή έχει αποστείλει σχετική επιστολή στις δύο εταιρείες, η οποία έχει κοινοποιηθεί και στην Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ), σχετικά με τις δύο παραπάνω αιφνιδιαστικές αλλαγές, χωρίς πάντως μέχρι και χθες το απόγευμα να έχει λάβει ακόμη απάντηση.
Δύο είναι τα σημεία στα οποία επικεντρώνεται ο έλεγχος του Συνηγόρου του Καταναλωτή: πρώτον, κατά πόσον επιτρέπεται μονομερώς η αλλαγή χρεώσεων σε υφιστάμενες συμβάσεις, καθώς τα μηνύματα εστάλησαν σε νυν συνδρομητές των δύο εταιρειών και, δεύτερον, εάν οι ενέργειές τους συνιστούν εναρμονισμένη πρακτική, ειδικά το σκέλος που αφορά την κατάργηση τόσο από τη Vodafone όσο και από την Cosmote της έκπτωσης που παρείχαν στους πελάτες που έκαναν χρήση του ηλεκτρονικού λογαριασμού (ebill), δεν λάμβαναν δηλαδή τον λογαριασμό σε έγχαρτη μορφή.
Αυτό που προξενεί εντύπωση, όπως επισήμανε μιλώντας στην «Κ» υψηλόβαθμος παράγοντας του ΣτΚ, είναι η χρονική στιγμή που επέλεξαν οι εταιρείες να προβούν στις σχετικές αποφάσεις. Πρόκειται συγκεκριμένα για αποφάσεις που οδηγούν σε αύξηση χρεώσεων –έστω και εκτός των παγίων–, οι οποίες έρχονται μετά τη συζήτηση περί εισαγωγής ρήτρας τιμαριθμικής αναπροσαρμογής των χρεώσεων στις τηλεπικοινωνίες, που –για την ώρα τουλάχιστον– φαίνεται ότι δεν θα εφαρμοστεί.
Η Ανεξάρτητη Αρχή έχει ήδη αποστείλει σχετική επιστολή στις δύο εταιρείες.
Υπενθυμίζεται ότι το προηγούμενο διάστημα ήταν έντονη η αντίδραση του ΣτΚ στην εφαρμογή ρήτρας τιμαριθμικής αναπροσαρμογής των χρεώσεων, αντίδραση η οποία είχε εκφραστεί επανειλημμένως στο πλαίσιο της διαδικασίας δημόσιας διαβούλευσης που διενήργησε η ΕΕΤΤ. Με σχετική επιστολή στις 10 Ιουλίου 2023 ο ΣτΚ τόνιζε την κατηγορηματική αντίθεση σε μια τέτοια ρύθμιση, επισημαίνοντας μεταξύ άλλων ότι: α) οι χρεώσεις των τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών στην Ελλάδα είναι από τις υψηλότερες στην Ευρωπαϊκή Ενωση (δεύτερη ακριβότερη χώρα μετά το Βέλγιο, σύμφωνα με τη Eurostat, και κατά 67,4% υψηλότερες οι σχετικές χρεώσεις από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο), χωρίς μάλιστα να είναι ισότιμες ή ανάλογης ποιότητας με αυτές που παρέχονται σε άλλες χώρες της Ε.Ε., β) αρκετοί πάροχοι αυτών των υπηρεσιών καταγράφουν σημαντικά κέρδη και γ) οι εταιρείες-κολοσσοί έχουν τη γνώση και τα μοντέλα για να κάνουν προβλέψεις πριν χαράξουν την τιμολογιακή πολιτική τους, έτσι ώστε να μην την ανατρέπουν ξαφνικά σε υφιστάμενες συμβάσεις.
Η ΕΕΤΤ απαντώντας στην επιστολή του ΣτΚ είχε αντικρούσει τα παραπάνω υποστηρίζοντας τα εξής: α) ότι δεν απαγορεύονται οι αυξήσεις και η ρήτρα τιμαριθμικής αναπροσαρμογής σε νέες συμβάσεις (συμπεριλαμβανομένων και των ανανεώσεων), β) ότι με βάση την έκθεση «Mobile and fixed broadband prices in Europe» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η Ελλάδα ήταν το 2021 στη 18η θέση στην Ε.Ε. για τις τιμές των κινητών υπηρεσιών και στη 19η θέση για τις τιμές των σταθερών υπηρεσιών, γ) ότι, παρά τον πληθωρισμό, οι υπηρεσίες των επικοινωνιών κατέγραψαν μείωση τιμών κατά 5% σε σύγκριση με τον Ιούλιο του 2020, δ) ότι την περίοδο 2018-2022 έχει μειωθεί το μέσο έσοδο των εταιρειών ανά λεπτό ομιλίας κατά 17%, ανά sms κατά 34% και ανά GB κατά 84%.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η σχετική επιστολή της ΕΕΤΤ καλούσε τον ΣτΚ να αναλάβει πρωτοβουλίες για άλλες αγορές, όπως η αγορά ενέργειας. Μόνο που και με τις πρωτοβουλίες του ΣτΚ ανεστάλη ήδη από πέρυσι η εφαρμογή της ρήτρας αναπροσαρμογής στα τιμολόγια ηλεκτρικού ρεύματος. Κάτι το οποίο επισήμανε ο ΣτΚ απαντώντας στις 12 Σεπτεμβρίου 2023 στην ΕΕΤΤ.