Τους φορολογικούς κατοίκους εξωτερικού αναζητούν οι ελεγκτές της ΑΑΔΕ, οι οποίοι, αν και έχουν δηλώσει τη μόνιμη κατοικία τους εκτός Ελλάδας, ζουν και εργάζονται στη χώρα. Οι περισσότεροι από αυτούς έχουν διαλέξει χώρα με χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές και ταυτόχρονα γλιτώνουν τα τεκμήρια που ισχύουν στην Ελλάδα και τους ελέγχους των τραπεζικών τους καταθέσεων. Επί της ουσίας οι ελεγκτές ψάχνουν όσους μένουν κανονικά στην Ελλάδα, αλλά δηλώνουν φορολογικοί κάτοικοι εξωτερικού, για να αποφεύγουν φόρους και ελέγχους. Κυρίως αναζητούνται όσοι δραστηριοποιούνται στον τομέα των υπηρεσιών, οι οποίοι μπορούν να εργάζονται απλά με ένα λάπτοπ από οποιοδήποτε μέρος.
Η ΑΑΔΕ, με εγκύκλιο προς τους ελεγκτές, έχει καταστήσει σαφές ποιες είναι οι βασικές προϋποθέσεις για να χαρακτηριστεί κανείς φορολογικός κάτοικος εξωτερικού. Ειδικότερα:
1. Να κατοικεί ο φορολογούμενος επί 183 ημέρες στο εξωτερικό.
2. Να είναι σε θέση να το αποδείξει με προσκόμιση των κατάλληλων δικαιολογητικών.
3. Να αναθέσει τη φορολογική εκπροσώπησή του σε κάποιο πρόσωπο εμπιστοσύνης, δηλαδή φορολογικό εκπρόσωπο.
Σύμφωνα με τη νομοθεσία, όσοι μεταφέρουν τη φορολογική τους κατοικία στο εξωτερικό, απαλλάσσονται από τα τεκμήρια διαβίωσης για τα περιουσιακά στοιχεία που έχουν στην Ελλάδα. Δηλαδή δεν ισχύουν γι’ αυτούς τα τεκμήρια για τις κατοικίες, τα αυτοκίνητα, τα σκάφη αναψυχής. Επίσης, δεν εφαρμόζονται τα τεκμήρια απόκτησης περιουσιακών στοιχείων (ακινήτων, οχημάτων κ.λπ.) υπό την προϋπόθεση ότι δεν αποκτούν πραγματικό εισόδημα στη χώρα μας. Εάν αποκτούν στην Ελλάδα εισοδήματα, για παράδειγμα από ενοίκια ή τόκους καταθέσεων, τότε εμπίπτουν στο καθεστώς των τεκμηρίων.
Συγκεκριμένα, όσοι μεταφέρουν τη φορολογική τους κατοικία στο εξωτερικό:
• Φορολογούνται στην Ελλάδα μόνο για το εισόδημα που προκύπτει στην Ελλάδα και αποκτάται μέσα σε προηγούμενο της δήλωσης φορολογικό έτος. Στην περίπτωση, όμως, που ο αποκτών το εισόδημα είναι κάτοικος χώρας με την οποία η Ελλάδα έχει συνάψει σύμβαση αποφυγής διπλής φορολογίας/ΣΑΔΦ (όλες οι χώρες της Ε.Ε., του ΕΟΧ, των ΗΠΑ, Καναδά, Κίνας κ.λπ.) θα φορολογηθεί σύμφωνα με τις διατάξεις της οικείας σύμβασης.
Επιλέγουν κράτος με χαμηλή φορολογία και ταυτόχρονα γλιτώνουν τα τεκμήρια που ισχύουν στην Ελλάδα και τους ελέγχους των καταθέσεων.
• Δεν δικαιούνται αφορολόγητο όριο και κατά συνέπεια δεν έχουν υποχρέωση να προσκομίζουν αποδείξεις δαπανών. Αυτό σημαίνει ότι για εισόδημα το οποίο προκύπτει στη χώρα μας φορολογούνται από το πρώτο ευρώ.
Παράλληλα, οι φορολογικοί κάτοικοι εξωτερικού υπόκεινται κανονικά σε φόρο μεταβίβασης ακινήτων ή ΦΠΑ κατά την αγορά ακινήτου το οποίο βρίσκεται στην Ελλάδα. Ωστόσο, για τους πολίτες της Ε.Ε., του Ενιαίου Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) –περιλαμβάνει τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. και επιπλέον τη Νορβηγία, την Ισλανδία και το Λιχτενστάιν– αλλά και για τους ομογενείς, παρέχεται υπό προϋποθέσεις η δυνατότητα απαλλαγής από τον φόρο για την απόκτηση πρώτης κατοικίας.
Από την άλλη πλευρά, πολλοί Ελληνες που έφυγαν στα χρόνια της κρίσης και των μνημονίων και είχαν γίνει φορολογικοί κάτοικοι εξωτερικού επιστρέφουν με ευνοϊκούς όρους κάνοντας χρήση των διατάξεων που ορίζουν ότι όσοι (Ελληνες ή ξένοι) «μετακομίσουν» φορολογικά στην Ελλάδα θα έχουν έκπτωση κατά 50% από τη φορολόγηση των εισοδημάτων τους, υπό την προϋπόθεση ότι θα απασχοληθούν σε νέες θέσεις εργασίας ή θα προβούν σε έναρξη δραστηριότητας ως αυτοαπασχολούμενοι.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου, μέχρι τα τέλη Αυγούστου συνολικά είχαν υποβληθεί 4.524 αιτήσεις. Από αυτές έχουν εγκριθεί 3.052, ενώ εκκρεμούν πάνω από 1.200 αιτήσεις. Η σχετική απόφαση ορίζει υπό ποιες προϋποθέσεις μπορεί κάποιος να αιτηθεί την υπαγωγή του σε αυτό το πλαίσιο:
• Δεν ήταν φορολογικός κάτοικος της Ελλάδας τα προηγούμενα πέντε από τα έξι έτη πριν από τη μεταφορά της φορολογικής κατοικίας του στην Ελλάδα.
• Μεταφέρει τη φορολογική του κατοικία από κράτος-μέλος της Ε.Ε. ή του ΕΟΧ ή από κράτος με το οποίο είναι σε ισχύ συμφωνία διοικητικής συνεργασίας στον τομέα της φορολογίας με την Ελλάδα.
• Παρέχει υπηρεσίες στην Ελλάδα στο πλαίσιο εργασιακής σχέσης που ασκείται είτε σε ημεδαπό νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα είτε σε μόνιμη εγκατάσταση αλλοδαπής επιχείρησης στην Ελλάδα. Τα ίδια προνόμια ισχύουν και εφαρμόζονται ανάλογα και για τα φυσικά πρόσωπα που μεταφέρουν τη φορολογική τους κατοικία στην Ελλάδα, με σκοπό να ασκήσουν ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ελλάδα.
• Δηλώνει ότι θα παραμείνει στην Ελλάδα τουλάχιστον για μία διετία.