Την αξία της ασφάλισης για την αποκατάσταση των ζημιών από φυσικές καταστροφές έφερε στο προσκήνιο με δραματικό τρόπο η κακοκαιρία «Daniel», αυξάνοντας το ενδιαφέρον των ιδιοκτητών ακινήτων για την ασφάλιση κατοικίας. Στελέχη της αγοράς καταγράφουν αύξηση των νέων ασφαλιστηρίων συμβολαίων, η οποία αποδίδεται εν μέρει στην ευνοϊκή ρύθμιση για έκπτωση κατά 10% στον ΕΝΦΙΑ για όσους διαθέτουν κάλυψη για σεισμό, φωτιά ή πλημμύρα, που θεσμοθέτησε η κυβέρνηση το 2023. Σύμφωνα με τον γενικό γραμματέα του ΕΕΑ και συντονιστή ασφαλιστικών συμβούλων Δημήτρη Γαβαλάκη, το αυξημένο ενδιαφέρον αποδίδεται κατά κύριο λόγο «στην ευαισθητοποίηση του κόσμου για τους αυξημένους κινδύνους που συνεπάγεται η συχνότητα και η ένταση των φυσικών καταστροφών. Η «Κ» σταχυολογεί τα βασικά ερωτήματα σε σχέση με την ασφάλιση κατοικίας.
– Ποιες θεωρούνται φυσικές καταστροφές;
– Με τον όρο φυσικές καταστροφές εννοούμε τα αιφνίδια γεγονότα που προκαλούνται από φυσικά φαινόμενα όπως πλημμύρες, ανεμοθύελλες, καταιγίδες, κεραυνούς, δασικές πυρκαγιές, και σεισμούς, που επιφέρουν σημαντικές οικονομικές ζημιές και ανθρώπινες απώλειες.
– Ποιους αφορά η έκπτωση στον ΕΝΦΙΑ;
– Η έκπτωση στον ΕΝΦΙΑ αφορά όλα τα φυσικά πρόσωπα και προκειμένου να δοθεί προϋποθέτει το ακίνητο να έχει ασφαλιστική κάλυψη για σεισμό, φωτιά ή πλημμύρα. Η μείωση 10% του ΕΝΦΙΑ αφορά μόνο το ασφαλισμένο κτίσμα και όχι το σύνολο της ακίνητης περιουσίας. Ως αξία του ακινήτου λαμβάνεται η αξία του κτίσματος ή των κτισμάτων, μη υπολογιζόμενης της αξίας του οικοπέδου.
– Πώς «χτίζεται» ένα ασφαλιστήριο συμβόλαιο;
– Η βάση της ασφάλισης είναι η φωτιά και πάνω σε αυτή χτίζονται όλες οι πρόσθετες καλύψεις, όπως η ασφάλιση έναντι φυσικών καταστροφών και ο σεισμός που αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους κινδύνους για τη χώρα μας. Η φωτιά ως βασική κάλυψη μπορεί να έχει προκληθεί και άρα να αποζημιωθεί από οποιαδήποτε αιτία, είτε δηλαδή από εξωτερική, όπως η φωτιά σε δάσος, είτε από άλλη αιτία που έχει να κάνει με την ανθρώπινη δραστηριότητα εντός του σπιτιού, όπως η χρήση του τζακιού. Στις πρόσθετες καλύψεις των φυσικών καταστροφών περιλαμβάνονται ζημιές από πλημμύρα, καταιγίδα, θεομηνία, ανεμοστρόβιλο κ.ά., οι περισσότερες από τις οποίες περιλαμβάνονται στα πλήρη πακέτα που προσφέρουν οι ασφαλιστικές εταιρείες, παρέχοντας συνολική κάλυψη για τους σημαντικότερους κινδύνους.
– Πότε πρέπει να ασφαλίσω το ακίνητό μου για να λάβω την έκπτωση;
– Για να λάβει κάποιος τη μείωση 10% πρέπει να έχει ασφαλίσει την κατοικία ή τις κατοικίες για σεισμό, πυρκαγιά και πλημμύρες για ολόκληρο το προηγούμενο έτος. Σε διαφορετική περίπτωση η έκπτωση είναι αναλογική με τον χρόνο ασφάλισης, αλλά με ελάχιστο χρονικό διάστημα τους 3 μήνες τον χρόνο. Αυτό σημαίνει ότι για ασφάλιση για 12 μήνες ο ΕΝΦΙΑ μειώνεται 10%, για 9 μήνες εφαρμόζεται έκπτωση 7,5%, για έξι μήνες η έκπτωση περιορίζεται στο 5% και για τρεις μήνες στο 2,5%, ενώ δεν ισχύει καμία μείωση για κατοικίες που ασφαλίζονται για διάστημα μικρότερο των τριών μηνών τον χρόνο.
Για παράδειγμα, αν φορολογούμενος πληρώνει ΕΝΦΙΑ 500 ευρώ θα έχει το επόμενο έτος έκπτωση 50 ευρώ εάν έχει 12μηνη ασφάλιση ή 25 ευρώ εάν έχει εξάμηνη. Στην περίπτωση που ένας φορολογούμενος κατέχει τρεις κατοικίες, που για την πρώτη πληρώνει ΕΝΦΙΑ 300 ευρώ, για τη δεύτερη 250 ευρώ και για την τρίτη 150 ευρώ, θα έχει έκπτωση 70 ευρώ στον ΕΝΦΙΑ εφόσον έχει ασφαλίσει και τα τρία ακίνητα για ένα χρόνο. Εφόσον ασφαλίσει μόνο την πρώτη κατοικία, με ΕΝΦΙΑ 300 ευρώ η έκπτωση θα είναι της τάξης των 30 ευρώ.
– Πώς διαμορφώνεται το μέσο κόστος ασφάλισης;
– Το μέσο κόστος για την ασφάλιση κατοικίας στη χώρα μας, ανάλογα με την εταιρεία και το ύψος των απαλλαγών που μπορεί να περιέχει κάποιο συμβόλαιο, διαμορφώνεται μεταξύ 1,4-1,80 τοις χιλίοις για κατασκευές μετά το 2000 και αυξάνεται έως 1,65-2,1 τοις χιλίοις για παλαιότερες κατασκευές, π.χ. του 1970. Η τιμή αυτή είναι το ασφάλιστρο που πληρώνει κάποιος για να αγοράσει 1.000 ευρώ ασφαλισμένο κεφάλαιο.
– Για τι ποσό πρέπει να ασφαλίσω το σπίτι μου;
– Το ποσό για το οποίο ασφαλίζεται ένα ακίνητο ή αλλιώς η ασφαλιζόμενη αξία του υπολογίζεται με βάση το κόστος ανακατασκευής του. Δηλαδή, αν το σπίτι καταστραφεί, πόσα χρήματα θα χρειαστούν για να ξαναφτιαχτεί; Το τελικό κόστος υπολογίζεται με βάση την αξία ανακατασκευής για κάθε 1.000 ευρώ ασφαλισμένης αξίας, που με βάση τις τιμές που διαμορφώνονται στην αγορά κυμαίνεται μεταξύ 1.100 ευρώ και μπορεί να φτάσει έως και 1.400 ευρώ ανάλογα με την ποιότητα κατασκευής. Ενα παράδειγμα: Αν υποθέσουμε ότι σε τρέχουσες αξίες το κόστος ανακατασκευής ενός τυπικού διαμερίσματος είναι περίπου 1.200 ευρώ ανά τ.μ., η ασφαλιζόμενη αξία για ένα διαμέρισμα 80 τ.μ. θα είναι 96.000 ευρώ. Γενικά, θα πρέπει το σπίτι να ασφαλίζεται στην πραγματική του αξία.
Παράδειγμα: Για ένα σπίτι στα Βριλήσσια 80 τ.μ. με έτος κατασκευής το 1980, το κόστος ασφάλισης διαμορφώνεται στα 145 ευρώ τον χρόνο και υπολογίζεται ως εξής: 80 τ.μ. x 1.300 ευρώ κόστος ανακατασκευής / τ.μ. = 104.000 ευρώ ασφαλισμένο κεφάλαιο x 1,8 τοις χιλίοις = 145 ευρώ κόστος ασφάλισης. Αντίστοιχα ο ΕΝΦΙΑ διαμορφώνεται στα 350 ευρώ και η έκπτωση στα 35 ευρώ.
– Γιατί έχει σημασία η αξία ανακατασκευής;
– Στην ασφάλιση κατοικίας έχει σημασία το ακίνητο να μην είναι υπο-ασφαλισμένο, δηλαδή να ασφαλιστεί στη σωστή αξία ανακατασκευής του. Αυτό δεν έχει να κάνει με την έκπτωση του ΕΝΦΙΑ που δικαιούται, αλλά με το ύψος της αποζημίωσης που θα λάβει εάν συμβεί η ζημιά. Ετσι, αν η αξία ανακατασκευής είναι 100.000 και κάποιος ασφαλιστεί για 50.000 ευρώ, η αποζημίωση που θα λάβει για μια πιθανή ζημιά που θα στοιχίσει 10.000 ευρώ είναι 5.000 ευρώ. Για τον λόγο αυτό έχει σημασία κατά τη σύναψη του συμβολαίου ο κάτοχος του ακινήτου να δηλώνει τα ακριβή στοιχεία για την περιγραφή του ακινήτου, έτσι ώστε να αποφύγει παρερμηνείες όταν επέλθει ο κίνδυνος και χρειαστεί να απαιτήσει την αποζημίωση.
Η αίτηση, ποια ακίνητα εξαιρούνται και οι απαλλαγές
– Ποια είναι η διαδικασία για να ασφαλίσω το ακίνητό μου;
– Η διαδικασία για να ασφαλίσει κάποιος το ακίνητό του είναι σχετικά απλή. Αυτό που απαιτείται είναι να συμπληρώσει μια αίτηση ασφάλισης με τη βοήθεια του ασφαλιστή του και να απαντήσει με ακρίβεια στα στοιχεία που του ζητούνται καλή τη πίστη. Αυτό σημαίνει ότι πλην εξαιρετικών περιπτώσεων η εταιρεία δεν στέλνει πραγματογνώμονα για την εξακρίβωση των στοιχείων. Εχει όμως σημασία, η περιγραφή του ακινήτου να μην αποκλίνει από την πραγματικότητα, κάτι που θα κριθεί κατά τη στιγμή αποτίμησης της ζημιάς. Με αυτή την έννοια είναι σωστό να δηλωθούν π.χ. τα σωστά τετραγωνικά, ακόμη και αν αυτά δεν ταυτίζονται με αυτά που αναγράφονται στη δήλωση του ΕΝΦΙΑ.
– Το ακίνητό μου έχει αυθαίρετες κατασκευές. Μπορώ να το ασφαλίσω;
– Στο ερωτηματολόγιο περιλαμβάνονται και ερωτήματα για τυχόν αυθαίρετες κατασκευές, οι οποίες επίσης πρέπει να δηλωθούν με ακρίβεια προκειμένου να αποφευχθούν απρόβλεπτα τη στιγμή της αποζημίωσης. Μεταξύ των ερωτήσεων είναι π.χ. εάν το κτίριο έχει χτιστεί σύμφωνα με τον αντισεισμικό κανονισμό, εάν έχουν γίνει επεκτάσεις ή προσθήκες και εάν αυτές συνοδεύονται με οικοδομική άδεια, αν το κτίριο έχει υποστεί ζημιά από προηγούμενο σεισμό και αν είναι κοντά σε δασική έκταση. Οι ασφαλιστικές εταιρείες «κάνουν τα στραβά μάτια» στην περίπτωση που οι αυθαιρεσίες είναι μικρού μεγέθους, όπως π.χ. το να έχει κάνει κάποιος μικρή επέκταση. Είναι, αντίθετα, κόκκινο πανί και φυσικά αιτία για την άρνηση αποζημίωσης οι περιπτώσεις που επηρεάζουν τη στατικότητα της κατασκευής, όπως π.χ. το να διαθέτει κάποιος άδεια για 50 τ.μ. και να έχει χτίσει 90 τ.μ.
Μεταξύ των ερωτήσεων που περιλαμβάνονται στην αίτηση ασφάλισης είναι και πληροφορίες σε σχέση με τον περιβάλλοντα χώρο του ακινήτου, αν βρίσκεται κοντά σε ρέμα, εάν το έδαφος έχει υποστεί επιχωματώσεις, προσχώσεις ή κάλυψη ρέματος, ή στοιχεία που έχουν να κάνουν με την κατασκευή, όπως π.χ. το είδος της σκεπής αν πρόκειται για μονοκατοικία. Οι ασφαλιστικές εταιρείες και οι ασφαλιστές μπορούν να δουν την τοποθεσία του ακινήτου και τη γενική περιγραφή του στο google earth και σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όπως για ακίνητα που βρίσκονται στην επαρχία, να κρίνουν εάν θα κάνουν αυτοψία, εφόσον π.χ. το ακίνητο βρίσκεται σε επικίνδυνη περιοχή. Κρίσιμη παράμετρο αποτελούν τα μέτρα προστασίας που έχει λάβει ο ασφαλισμένος, όπως το αν το οίκημα διαθέτει σύστημα συναγερμού, εάν διαθέτει ανιχνευτές κίνησης ή αν συνδέεται με το κέντρο λήψης σημάτων της εταιρείας security, μέτρα που μπορούν να οδηγήσουν σε σημαντικές εκπτώσεις σε σχέση με το ονομαστικό τιμολόγιο της ασφαλιστικής εταιρείας.
Δεν ασφαλίζονται τα σπίτια που χτίστηκαν πριν από το 1960 αλλά και όσα κατασκευάστηκαν αυθαίρετα, ακόμα και αν νομιμοποιήθηκαν.
– Υπάρχουν εξαιρέσεις στην ασφάλιση κατοικίας; Μπορεί μια εταιρεία να αρνηθεί την ασφάλιση;
– Στην ασφαλιστική πρακτική ισχύουν δύο βασικές εξαιρέσεις σε σχέση με την ασφαλισιμότητα των κατασκευών. Πρόκειται για τα σπίτια που έχουν χτιστεί πριν από το 1960 αλλά και όσα κατασκευάστηκαν αυθαίρετα χωρίς οικοδομική άδεια, ακόμα και αν στη συνέχεια νομιμοποιήθηκαν. Οι περιπτώσεις αυτές μπορεί να οδηγήσουν σε άρνηση ασφάλισής τους από τις εταιρείες.
Στην πρώτη περίπτωση, δηλαδή των κατοικιών προ του 1960, η άρνηση της ασφάλισης έχει να κάνει με το γεγονός ότι τότε δεν υπήρχε αντισεισμικός κανονισμός και άρα δεν πληρούν τις αντισεισμικές προδιαγραφές για να ασφαλιστεί το ακίνητο από σεισμό. Η δεύτερη κατηγορία, αυτή των αυθαιρέτων, αγγίζει ένα σημαντικό αριθμό κυρίως εξοχικών κατοικιών που χτίστηκαν στο παρελθόν χωρίς οικοδομική άδεια και άρα τα ακίνητα αυτά επίσης δεν διαθέτουν στατικές μελέτες και δεν ασφαλίζονται για σεισμό.
Η μετέπειτα νομιμοποίησή τους μέσω της ένταξής τους σε έναν από τους δεκάδες νόμους που ψήφισαν όλες οι κυβερνήσεις, δεν μεταβάλλει την εικόνα, αφού η νομιμοποίηση συνιστά μια διοικητική πράξη και δεν προσθέτει κάτι στην κατασκευαστική πιστοποίηση του ακινήτου. Εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση όπου η νομιμοποίηση ή το αίτημα για ασφάλιση συνοδεύεται με στατική μελέτη μηχανικού που να βεβαιώνει ότι «ο φέρων οργανισμός τηρεί τις αντισεισμικές προδιαγραφές», προϋπόθεση που ανοίγει και τον δρόμο για την ασφαλιστική κάλυψη του ακινήτου.
– Τι είναι η απαλλαγή που υπάρχει στα ασφαλιστήρια συμβόλαια;
– Ενα βασικό στοιχείο που πρέπει κάποιος να προσέξει στο ασφαλιστήριο συμβόλαιό του είναι οι απαλλαγές, δηλαδή το όριο της ζημιάς πάνω από το οποίο παρεμβαίνει η ασφαλιστική εταιρεία για να αποζημιώσει. Με βάση τον κανόνα, όσο μεγαλύτερες απαλλαγές προβλέπει το συμβόλαιο τόσο φθηνότερο είναι το ασφάλιστρο, αλλά η πρακτική της αγοράς είναι οι απαλλαγές να είναι μικρές της τάξης των 300-500 ευρώ. Εξαίρεση αποτελεί ο σεισμός που προβλέπει 2% απαλλαγή με ελάχιστο τα 700-1.000 ευρώ, ανάλογα με την εταιρεία.
Τι ισχύει για έπιπλα, συσκευές, ρούχα
– Τι προβλέπεται σε σχέση με το περιεχόμενο του σπιτιού;
– Ενα σωστό ασφαλιστικό πακέτο περιλαμβάνει και την ασφάλιση του περιεχομένου της κατοικίας, δηλαδή όσα βρίσκονται εντός της οικίας, όπως τα έπιπλα, οι ηλεκτρικές συσκευές, ο ρουχισμός και πλήθος άλλων αντικειμένων είτε είναι μεγάλης αξίας είτε όχι. Η εμπειρία άλλωστε δείχνει ότι στις περισσότερες ζημιές όπου δεν έχουμε ολική καταστροφή του κτιρίου, οι ζημιές στην οικοσυσκευή είναι περισσότερες από αυτές στο ακίνητο. Οπως στη φωτιά που δεν θα πλήξει μόνο το κτίριο, αλλά και το εσωτερικό του, έτσι και στην πλημμύρα οι ζημιές που μπορεί να προκληθούν στα έπιπλα μπορεί να οδηγούν σε υψηλότερο κόστος αντικατάστασης και γι’ αυτό οι ειδικοί της ασφάλισης προτείνουν ένα πλήρες πακέτο καλύψεων. Η ασφαλιστική πρακτική αναγνωρίζει ένα ελάχιστο όριο για την ασφάλιση των αντικειμένων στο εσωτερικό ενός ακινήτου που είναι συνήθως τα 300-400 ευρώ το τ.μ. Ετσι, π.χ., σε ένα σπίτι 80 τ.μ. θεωρείται εύλογο ότι η αξία των επίπλων και των υπόλοιπων αντικειμένων είναι 32.000 ευρώ, αλλά αυτό είναι το όριο.