Στο 1,3 δισ. ευρώ έκλεισε το 2023 η αγορά των νέων χορηγήσεων στεγαστικών δανείων, καταγράφοντας οριακή αύξηση σε σχέση με το 2022. Στο ποσό αυτό περιλαμβάνονται τα νέα δάνεια που δόθηκαν από τις τράπεζες μέσω του προγράμματος «Σπίτι μου», τα οποία υπολογίζονται στα 250 εκατ. ευρώ. Αυτό αφορά το ποσό που διατέθηκε από τις τράπεζες με τη μορφή δανείου και όχι το τμήμα που δόθηκε από το κράτος, ανεβάζοντας το συνολικό ποσό που διατέθηκε για την αγορά κατοικίας είτε μέσω δανεισμού είτε μέσω επιδότησης κοντά στα 2,2 δισ. ευρώ.
Με βάση την εικόνα που μεταφέρουν οι τράπεζες, η στεγαστική πίστη θα παραμείνει υποτονική και το 2024 και οι χορηγήσεις αναμένεται να αυξηθούν κοντά στο 1,5 δισ. ευρώ. Την τάση αυτή διαπιστώνει και η ΤτΕ στην έρευνα τραπεζικών χορηγήσεων που δημοσίευσε χθες, βάσει της οποίας η ζήτηση για τα στεγαστικά δάνεια παραμένει κάτω από το όριο που υποδηλώνει αυξητική τάση, καθώς το ύψος των επιτοκίων και η λήξη των επιχορηγούμενων από το δημόσιο στεγαστικών προγραμμάτων επηρέασε τη ζήτηση το β΄ εξάμηνο του προηγούμενου έτους και αναμένεται να επηρεάσει τη ζήτηση και το α΄ τρίμηνο του 2024.
Βασικό ανασχετικό παράγοντα για τα νοικοκυριά αποτελεί η άνοδος των τιμών των κατοικιών και η μείωση της αγοραστικής δύναμης που προκαλεί η επιμονή του πληθωρισμού σε βασικά είδη, όπως στα τρόφιμα. Οι παράγοντες αυτοί, σύμφωνα με τις τράπεζες, αναχαιτίζουν τις αυξημένες στεγαστικές ανάγκες σημαντικής μερίδας του πληθυσμού και δη των νεαρών ζευγαριών, όπως επιβεβαίωσε και η ζήτηση που εκδηλώθηκε για το πρόγραμμα «Σπίτι μου», που άφησε εκτός της κρατικής επιδότησης αιτήματα ύψους 4 δισ. ευρώ περίπου.
Ο προβληματισμός των τραπεζών έχει να κάνει με το ότι η δυνητική αυτή ζήτηση –μετά και τη λήξη του προγράμματος «Σπίτι μου»– δεν μεταφράζεται σε αιτήματα για χρηματοδότηση και η ερμηνεία για αυτή την τάση έχει κυρίως επίκεντρο το έλλειμμα στο απόθεμα κατοικίας σε προσιτές τιμές και λιγότερο στο κόστος των στεγαστικών δανείων, που έχει συγκρατηθεί σε σημαντικό βαθμό, κόντρα στην άνοδο των επιτοκίων από την ΕΚΤ. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα σταθερά επιτόκια για διάρκεια 3 και 5 ετών που αποτελούν την κυρίαρχη τάση στην αγορά διαμορφώνονται σήμερα στο 3% και 3,5% αντίστοιχα, κλειδώνοντας χαμηλή δόση για το κρίσιμο διάστημα, ενώ μεταξύ 4,60%-4,90% διαμορφώνεται το σταθερό επιτόκιο ακόμη και για μεγάλες διάρκειες, π.χ. 25 ή 30 ετών.
Ο σχεδιασμός των τραπεζών για το 2024 περιλαμβάνει προϊόντα για την αγορά κατοικίας μέσω πλειστηριασμού, καθώς αυτή η κατηγορία εκτιμάται ότι μπορεί να ανοίξει την αγορά και διευκολύνεται από τη δημιουργία ιστοσελίδων που έχουν φτιάξει οι τράπεζες για την προώθηση των συγκεκριμένων ακινήτων.
Παράλληλα, προβλέπονται επιθετικότερες πρωτοβουλίες για την προσέλκυση του τμήματος του πληθυσμού που ενώ πέρασε το κατώφλι της τράπεζας για να ενταχθεί π.χ. στο πρόγραμμα «Σπίτι μου», δεν κατάφερε να πάρει δάνειο, προσφέροντας π.χ. μεγαλύτερο όριο δανείου σε σχέση με την αξία του ακινήτου. Το μέσο όριο σήμερα ξεκινάει από 60% και φθάνει έως και 80% και εξετάζεται να αυξηθεί, βελτιώνοντας τους όρους δανεισμού για όσους το επίπεδο του ετήσιου εισοδήματός τους δικαιολογεί την εξυπηρέτηση ενός στεγαστικού δανείου.
Ενδεικτικό της χαλάρωσης των κριτηρίων που εφαρμόζουν οι τράπεζες, σε μια προσπάθεια να κινητοποιήσουν το ενδιαφέρον για την αγορά των στεγαστικών δανείων, είναι ότι εκτός από τα ελκυστικά σταθερά επιτόκια, κατάργησαν και το πέναλτι σε περίπτωση πρόωρης αποπληρωμής, υιοθετώντας τις ευελιξίες του κυμαινόμενου επιτοκίου και στα σταθερής διάρκειας.
