Πριν από μερικούς μήνες, γνωστή γαλακτοβιομηχανία πωλούσε το γιαούρτι της σε συσκευασία των 3×190 γρ., αντί για τη συσκευασία των 3×200 γρ. Μάλιστα, η πρώτη συσκευασία πωλούνταν σχεδόν σε όλες τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ υπό τη μορφή προωθητικής ενέργειας, με την τιμή να είναι μειωμένη κατά 1 ευρώ, κάτι που σημειωτέον συνεχίζεται. Βεβαίως, η ίδια εταιρεία είχε προχωρήσει σε ανατιμήσεις σε όλα σχεδόν τα προϊόντα της, συμπεριλαμβανομένων και των γιαουρτιών, πριν διαθέσει τη νέα συσκευασία υπό τη μορφή προωθητικής ενέργειας.
Με τη νέα νομοθεσία η παραπάνω πρακτική, που παραπέμπει αφενός σε παραπλανητικές προσφορές αφετέρου στο περίφημο «shrinkflation» (τη διάθεση των προϊόντων σε μικρότερες ποσότητες χωρίς αντίστοιχη μείωση της τιμής) θα ήταν μάλλον παράνομη. Κι αυτό διότι η υπουργική απόφαση του Κώστα Σκρέκα με την οποία εφαρμόζονται οι πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις με στόχο τη μείωση των τιμών, αλλά και τη μεγαλύτερη διαφάνεια στη διαμόρφωσή τους, απαγορεύει διάφορα είδη προωθητικών ενεργειών, ακόμη και τις πιο ευφάνταστες, στα προϊόντα που προηγουμένως έχουν ανατιμηθεί. Διευκρινίζεται ότι η απαγόρευση αυτή ισχύει για τρεις μήνες απ’ όταν εφαρμοστεί η ανατίμηση και όχι διά παντός. Τα είδη των προωθητικών ενεργειών που απαγορεύονται είναι τα ακόλουθα:
1. Η πώληση προϊόντος για το οποίο δηλώνεται με οποιονδήποτε τρόπο ότι πωλείται σε χαμηλότερη τιμή από οποιαδήποτε τιμή αναφοράς (λ.χ. έκπτωση ή προσφορά). Πρόκειται για πρακτική που εφαρμόζεται σε όλες τις κατηγορίες προϊόντων.
2. Η πώληση προϊόντος για το οποίο δηλώνεται με οποιονδήποτε τρόπο ότι πωλείται σε συσκευασία που περιέχει επιπλέον ποσότητα ως «δώρο» για τον καταναλωτή. Πρόκειται για πρακτική που εφαρμόζεται συνήθως στα απορρυπαντικά – π.χ. απορρυπαντικό υγρό ρούχων πωλείται σε συσκευασία 60+12 πλύσεων, με την προσφορά να αναφέρει «20% δωρεάν προϊόν».
Μεταξύ άλλων, επιδιώκεται να αντιμετωπιστεί η γνωστή πρακτική διάθεσης προϊόντων σε μικρότερες ποσότητες χωρίς μείωση τιμής.
3. Η πώληση πολυσυσκευασίας, αποτελούμενης από περισσότερα του ενός όμοια μεταξύ τους συσκευασμένα προϊόντα, για την οποία δηλώνεται με οποιονδήποτε τρόπο ότι εμπεριέχει μία ή περισσότερες συσκευασίες «δώρο» ή ότι προσφέρεται σε χαμηλότερη τιμή από οποιαδήποτε τιμή αναφοράς (λ.χ. έκπτωση ή προσφορά). Π.χ. 1+1 δώρο. Είναι από τις πιο συνηθισμένες πρακτικές στα απορρυπαντικά, στα αφρόλουτρα, αλλά και στα γιαούρτια, στα αλεύρια, σε αναψυκτικά και μπίρες.
4. Η πώληση προϊόντος για το οποίο δηλώνεται ότι πωλείται μαζί με άλλο, διαφορετικό, προϊόν ως «δώρο» – π.χ. σερβιέτες με δώρο νεσεσέρ.
5. Η πώληση προϊόντος με έκπτωση ή προσφορά που παρέχεται από εκπτωτικό κουπόνι, δωροεπιταγή, πόντους αγορών ή άλλα συστήματα επιβράβευσης (λ.χ. loyalty cards). Τούτο θίγει κατά βάση τις αλυσίδες που έχουν τέτοια προγράμματα, στις οποίες σημειωτέον, δεν περιλαμβάνεται η μεγαλύτερη, ήτοι η «Σκλαβενίτης».
6. Η συμμετοχή σε οποιοδήποτε φυλλάδιο ή διαφήμιση λιανοπωλητή που αναφέρει ή υπονοεί ότι το προϊόν προσφέρεται σε συμφέρουσα για τον καταναλωτή τιμή (π.χ. αναφορές όπως «μόνο», «best value», «εξαιρετική τιμή», «ευκαιρία»).
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι παραπάνω απαγορεύσεις εφαρμόζονται και για προϊόντα που εισάγονται για πρώτη φορά στην αγορά, με την ίδια ή άλλη ονομασία, με την ίδια ή άλλη συσκευασία, και διαφορετικό ραβδωτό κωδικό είδους (barcode):
7. Μετά την απόσυρση άλλου προϊόντος της ίδιας επιχείρησης με τις ίδιες ή παραπλήσιες ιδιότητες ή
8. εμπεριέχουν μικρότερη ή μεγαλύτερη ποσότητα, κατά πενήντα τοις εκατό (50%), από άλλο όμοιο η παραπλήσιο προϊόν που διαθέτει η ίδια επιχείρηση στην αγορά, με αυξημένη τιμή μονάδας ή
9. διατίθενται από άλλη νέα επιχείρηση που συνεργάζεται ή συνδέεται με επιχείρηση που ήδη διαθέτει στους καταναλωτές προϊόντα της ίδιας κατηγορίας από την έναρξη ισχύος της παρούσας.
Εκτός από τις εννέα αυτές απαγορεύσεις, με την υπουργική απόφαση καθορίζονται επίσης οι κατηγορίες στις οποίες από την 1η Μαρτίου 2024 θα μειωθεί η τιμή τιμοκαταλόγου, με τη μείωση να ισούται κατ’ ελάχιστον με το 30% του αθροίσματος των εκπτώσεων που παρέχουν οι προμηθευτές στους λιανεμπόρους.
Οι κατηγορίες στις οποίες θα εφαρμοστεί το εν λόγω μέτρο είναι οι ακόλουθες: απορρυπαντικά πλυντηρίου ρούχων (σε σκόνη, υγρό ή ταμπλέτες), απορρυπαντικά ρούχων για πλύσιμο στο χέρι, απορρυπαντικά πλυντηρίου πιάτων (σε σκόνη, υγρό ή ταμπλέτες), απορρυπαντικά για πλύση πιάτων και σκευών στο χέρι, καθαριστικά επιφανειών παντός είδους, χλωρίνες, σαμπουάν και conditioner, αφρόλουτρα, σαπούνια σε υγρή μορφή, σαπούνια σε στερεά μορφή, οδοντόκρεμες, βρεφικές και παιδικές πάνες.
Από την 1η Μαρτίου 2024, εξάλλου, θα επιβληθεί το πλαφόν στο περιθώριο κέρδους των εταιρειών που παράγουν και εμπορεύονται γάλα 1ης και 2ης βρεφικής ηλικίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι με την υπουργική απόφαση τίθενται περιορισμοί και στο λειτουργικό κόστος, σε μια προσπάθεια προφανώς της πολιτείας να αποτρέψει τεχνητή διόγκωσή του. Ειδικότερα, σύμφωνα με την απόφαση, το μεικτό περιθώριο κέρδους δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο από το λειτουργικό κόστος της επιχείρησης στην κατηγορία αυτή προϊόντων βάσει των οικονομικών καταστάσεων της αμέσως προηγούμενης διαχειριστικής περιόδου, προσαυξημένο κατά 7% επί των καθαρών πωλήσεων, αφαιρουμένων των εκπτώσεων, των πιστώσεων ή άλλων παροχών. Το λειτουργικό κόστος της οικείας κατηγορίας δεν μπορεί να υπερβαίνει το μέσο λειτουργικό κόστος της επιχείρησης προσαυξημένο κατά 60%.
Κρατική παρέμβαση, λέει η αγορά
Για μεγάλη κρατική παρέμβαση στην αγορά κάνουν λόγο στελέχη των προμηθευτών και των λιανεμπόρων, που μίλησαν στην «Καθημερινή», υποστηρίζοντας ότι ακόμη κι αν αυτές οι ρυθμίσεις οδηγήσουν πρόσκαιρα σε φθηνότερες τιμές, μακροπρόθεσμα είναι αρνητικές, καθώς αποδυναμώνουν τη δυνατότητα άσκησης εμπορικής πολιτικής και λειτουργούν αποτρεπτικά στην προσέλκυση επενδύσεων. Υποστηρίζουν, μάλιστα, ότι εάν αυξηθεί πολύ το κόστος παραγωγής, οι εταιρείες δεν θα διστάσουν να προχωρήσουν σε ανατιμήσεις και ο καταναλωτής θα είναι διπλά ζημιωμένος, καθώς δεν θα έχει στη διάθεσή του ούτε τις προσφορές.