Μπόνους ίσο με το 25% του ελληνικού ΑΕΠ

Ακυρώνοντας στην αρχή της εβδομάδας το πακέτο αμοιβών ύψους 55,8 δισ. δολαρίων που δόθηκε το 2018 από την Tesla στον Ελον Μασκ, δηλαδή όσο περίπου το 25% του ελληνικού ΑΕΠ, η δικαστής του Ντελαγουέαρ Kάθαλιν Μακόρμικ μίλησε για «ένα ακατανόητο ποσό». Τότε, σίγουρα πολλοί θα θεώρησαν ότι δήλωνε απλώς το αυτονόητο και το προφανές μιλώντας τη γλώσσα του μέσου ανθρώπου. Γιατί τουλάχιστον ακατανόητες φαίνονται οι μυθικές αμοιβές που λαμβάνουν οι διευθύνοντες σύμβουλοι κολοσσών όπως ο Μασκ και οι ομόλογοί του των Microsoft, Apple, Alphabet, Amazon και πολλών άλλων.

Οσοι βιάστηκαν, όμως, να υποθέσουν πως η δικαστής του Ντελαγουέαρ έθεσε θέμα δικαιοσύνης στις αμοιβές θα απογοητεύτηκαν σύντομα, διαπιστώνοντας ότι η κ. Μακόρμικ απλώς υπερασπίστηκε τα συμφέροντα των μετόχων. Μέτοχος ήταν, άλλωστε, και ο άνθρωπος που προσέφυγε στην αμερικανική Δικαιοσύνη αμφισβητώντας την ορθότητα μιας τέτοιας αμοιβής στον επικεφαλής της Tesla. Οι δυσθεώρητες αμοιβές των διευθυνόντων συμβούλων δεν παύουν, πάντως, να γεννούν ερωτήματα και πολλώ δε μάλλον όταν οι εταιρείες τεχνολογίας προχωρούν σε μαζικές απολύσεις για τρίτο συναπτό έτος. Στη διάρκεια του περασμένου έτους, πάνω από 1.000 εταιρείες τεχνολογίας απέλυσαν συνολικά 260.000 υπαλλήλους.

Η Meta, η μετονομασθείσα μητρική του Facebook εταιρεία του Μαρκ Ζούκερμπεργκ, απέλυσε το 1/3 του προσωπικού της, αλλά ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει την επαναγορά μετοχών της αξίας 50 δισ. δολ. και τη χορήγηση μερίσματος. Ο Ζούκερμπεργκ εκτιμάται πως μόνο από το πρώτο μέρισμα που θα δώσει η εταιρεία του έχει λαμβάνειν περίπου 700 εκατ. δολ. ετησίως. Το Χ, η μετονομασθείσα από τον Ελον Μασκ εταιρεία του, το άλλοτε δημοφιλέστερο μέσο κοινωνικής δικτύωσης και γνωστό ως Twitter, έχει απολύσει το 80% του προσωπικού του από τα τέλη του 2022 έως σήμερα.

Ο Ζούκερμπεργκ εκτιμάται πως μόνο από το πρώτο μέρισμα που θα δώσει η εταιρεία θα λάβει 700 εκατ. δολάρια.

Στη διάρκεια του 2023, η Google και η Microsoft απέλυσαν κάπου 10.000 υπαλλήλους η κάθε μία, αλλά οι αμοιβές του Σουντάρ Πιτσάι, επικεφαλής της Google, έφτασαν στα 200 εκατ. δολ. το περασμένο έτος και του Σάτια Ναντέλα, επικεφαλής της Microsoft, στα 50 εκατ. δολ. επίσης το περασμένο έτος. Η Amazon άρχισε να απολύει κάπου μέσα στο 2022 και στη διάρκεια του περασμένου έτους οι απολύσεις έφτασαν στις 35.000. Και μέσα στις πρώτες 30 ημέρες του τρέχοντος έτους κάπου 100 εταιρείες τεχνολογίας απέλυσαν 25.000 υπαλλήλους τους. Η κοινή λογική συνδέει πάντα τις μαζικές απολύσεις με την ανάγκη εξοικονόμησης πόρων διά της μείωσης του κόστους μιας εταιρείας και ιδιαιτέρως όταν πρόκειται για μια περίοδο χαμηλών ρυθμών ανάπτυξης και υψηλού κόστους του δανεισμού.

Στην παρούσα συγκυρία, πολλές από τις εταιρείες που απολύουν μαζικά είχαν επιδοθεί σε φρενήρεις προσλήψεις τα χρόνια της μεγάλου ανόδου τους και μπορούν έτσι να δικαιολογήσουν τη διόρθωση στα οικονομικά τους. Και σίγουρα πολλές από αυτές επικαλούνται την ανάγκη να προχωρήσουν σε προσλήψεις για την κάλυψη των καινούργιων αναγκών που δημιουργεί η επιθετική ανάδυση της τεχνητής νοημοσύνης και των εφαρμογών της. Στον βαθμό, όμως, που πρόκειται πράγματι για μείωση κόστους, είναι αναπόφευκτο το ερώτημα: πώς δικαιολογούνται οι διαστημικές αυτές αμοιβές εν τω μέσω μαζικών απολύσεων και γιατί δεν μειώνουν τις αποδοχές τους οι διευθύνοντες σύμβουλοι, ώστε να περιορίσουν τον αριθμό των μαζικών απολύσεων;

Τα ταλέντα χρυσοπληρώνονται

Ενα επιχείρημα που συχνά επικαλούνται οι διευθύνοντες σύμβουλοι για να δικαιολογούν τις διαστημικές αποδοχές τους είναι μαθηματικής φύσης.

Παρά το απόλυτο και το αναγκαίο των μαθηματικών νόμων, το επιχείρημα είναι μάλλον μειωμένης πειστικότητας. Αν, για παράδειγμα, εξετάσουμε την περίπτωση των Google και Microsoft, με τις 10.000 απολύσεις του περασμένου έτους, κάθε μία από τις δύο εταιρείες εξοικονομεί θεωρητικά περίπου ένα δισ. δολ. από τους μισθούς των απολυθέντων. Οι μισθοί των διευθυνόντων συμβούλων, όμως, που ανέρχονται περίπου σε 2 εκατ. δολ., δεν αντιπροσωπεύουν παρά ένα πενιχρό 0,2% του ποσού που εξοικονομείται με τις απολύσεις. Ο κοινός πληβείος θα αναρωτηθεί και πάλι γιατί άραγε να μην εξοικονομείται έτσι κι αλλιώς κάτι από αυτό το 0,2%, ώστε να γλιτώσουν τις θέσεις εργασίας τους έστω λίγοι από όσους εισήλθαν στους τεχνολογικούς κολοσσούς με μεγάλα όνειρα και ανακάλυψαν πως τα πράγματα δεν είναι και τόσο εύκολα.

Ισως το επιχείρημα που έχει κάποια βάση είναι ότι μεγάλο μερίδιο από τις μυθικές αποδοχές ανθρώπων όπως ο Πιτσάι και ο Ναντέλ ή ακόμη και ο ροκ σταρ των επιχειρήσεων, ο αυτάρεσκος Ελον Μασκ, δεν δίνεται σε μετρητά αλλά σε μετοχές ή σε δικαιώματα οψιόν μετοχών. Εν ολίγοις, αυτά τα δυσθεώρητα πακέτα αμοιβών που δίνονται σε μετοχές, μπορούν να θεωρηθούν εξαιρετικά φθηνά για τις εταιρείες εφόσον δεν φεύγουν τα κεφάλαια από τα ταμεία τους. Θεωρητικά, άλλωστε, οι αποδοχές των διευθυντικών στελεχών θα μειωθούν ενδεχομένως δραστικά αν πέσουν οι μετοχές των εταιρειών τους.

Οι μετοχές τους, όμως, κοντεύουν να εκτοξευθούν στη στρατόσφαιρα, καθώς οι επενδυτές τείνουν πάντα να ανταμείβουν τις απολύσεις. Ενδεικτική περίπτωση η Meta του Μαρκ Ζούκερμπεργκ, που την περασμένη Τετάρτη βρέθηκε σε μάλλον δύσκολη θέση στην ακρόασή του ενώπιον της αμερικανικής Γερουσίας, όταν γερουσιαστής τον κατηγόρησε ότι με το προϊόν του έχει οδηγήσει στον θάνατο μικρά παιδιά και γενικώς ότι εκθέτει τα παιδιά σε μεγάλους κινδύνους στο Διαδίκτυο. Η μετοχή της Meta βρισκόταν ήδη στα ύψη, αλλά αυτό που εκπλήττει είναι πως μετά την ακρόαση του Ζούκερμπεργκ εκτοξεύθηκε κατά 12%, ενώ η εταιρεία ανακοίνωσε ότι θα χορηγήσει το πρώτο της μέρισμα ενώ πλησιάζει τα 20ά γενέθλιά της.

Και τέλος, απομένει το επιχείρημα των ίδιων των εταιρειών, που δικαιολογούν τις ιλιγγιώδεις αμοιβές των στελεχών εν μέσω μαζικών απολύσεων, επικαλούμενες την ανάγκη να δελεάσουν ή και να κρατήσουν τους πλέον ταλαντούχους. Είναι δηλαδή κάτι σαν τις ποδοσφαιρικές ομάδες, που πληρώνουν μυθικά ποσά στους σταρ του ποδοσφαίρου, καθώς τα μεγάλα ταλέντα είναι μετρημένα στα δάχτυλα.

Κύμα απολύσεων στη Silicon Valley μετά την πανδημία

Του Μάικ Ισαάκ / The New York Times

Οι φετινές μαζικές απολύσεις αποτελούν την τελευταία διόρθωση έπειτα από χρόνια μεγάλης ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας και μηδενικών επιτοκίων που έδωσαν στις εταιρείες τεχνολογίας τη δυνατότητα να αφιερώσουν τεράστια ποσά για να προσελκύσουν ταλέντα μέσα στην πανδημία. Πολλές από τις εταιρείες του κλάδου προσέλαβαν δεκάδες χιλιάδες νέων υπαλλήλων εκείνη την εποχή για να αντεπεξέλθουν στη μεγάλη ζήτηση για ψηφιακές υπηρεσίες.

Δεν στιγματίζονται

Τα τελευταία δύο χρόνια ανάγκασαν τα διευθυντικά στελέχη των τεχνολογικών εταιρειών να σκεφτούν αλλιώς. Η ιστορία με τα lockdowns τελείωσε και ο κόσμος επανήλθε στην κοινωνία, γι’ αυτό και η χρήση των τεχνολογικών προϊόντων μειώθηκε σε σύγκριση με τα επίπεδα-ρεκόρ που γνώρισε στη διάρκεια της πανδημίας. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια οι μαζικές απολύσεις ήταν κόκκινο πανί για τη Silicon Valley. Η νοοτροπία που ανέπτυξε ο κλάδος της τεχνολογίας έφτασε στο σημείο να καθορίζει το γόητρο ενός διευθυντικού στελέχους, τον αριθμό των υφισταμένων του όπως και το πόσο επιτυχώς κατόρθωνε η εταιρεία του να αντικρούσει τις προσπάθειες των ανταγωνιστριών της να προσλάβουν ταλέντα.

Οταν μια εταιρεία στον κλάδο σου ή σε κάτι συναφές αρχίζει να απολύει, σου δίνει την άνεση να προχωρήσεις κι εσύ σε ανάλογες κινήσεις.

Τα στελέχη του κλάδου συχνά θεωρούσαν κάτι σαν άθλημα την προσπάθεια να προσελκύσουν τη νέα γενιά επιστημόνων – υπολογιστών. Τώρα οι απολύσεις δεν στιγματίζουν μια εταιρεία. Τα περισσότερα διευθυντικά στελέχη στις τεχνολογικές εταιρείες παραδέχονται ανοικτά ότι στη διάρκεια της πανδημίας προσέλαβαν περισσότερους υπαλλήλους από όσους χρειάζονταν.

Οι μεγαλύτερες εταιρείες προχωρούν σε στρατηγικά σχεδιασμένες απολύσεις σε όσους τομείς τους ενδιαφέρουν λιγότερο, ώστε να επενδύσουν περισσότερο αλλού. Οι μικρότερες εταιρείες που πριν από λίγα χρόνια έβρισκαν εύκολα χρηματοδότες, τώρα δεν κατορθώνουν να αντλήσουν κεφάλαια.

Μαζικές απολύσεις

Οπως επισημαίνει ο Σιλ Μοχνότ, συνεργάτης της επενδυτικής Better Tomorrow Ventures, τα κύματα μαζικών απολύσεων συνήθως τείνουν να καταγράφονται απότομα και όλα μαζί. «Οταν μια εταιρεία στον κλάδο σου ή σε κάτι συναφές αρχίζει να απολύει, σου δίνει την άνεση να προχωρήσεις κι εσύ σε ανάλογες κινήσεις», τονίζει ο ίδιος, και προσθέτει ότι «είναι πιο εύκολο για μια εταιρεία να αποδώσει τις απολύσεις όχι σε κάτι που συμβαίνει στην ίδια, αλλά σε αυτό που συμβαίνει στον κλάδο της».

Ο Ζούκερμπεργκ

Η Meta του Μαρκ Ζούκερμπεργκ, στην οποία ανήκει το Facebook και το Instagram, αποτελεί ενδεικτική περίπτωση. Πέρυσι ο Ζούκερμπεργκ προχώρησε σε απολύσεις μιας κατηγορίας εργαζομένων τους οποίους αποκάλεσε «προϊστάμενοι που εποπτεύουν προϊσταμένους».

Η εταιρεία του μείωσε πράγματι σημαντικά τον αριθμό των στελεχών που επόπτευαν τεχνικά προγράμματα και ουσιαστικά είχαν απλώς την ευθύνη να κρατάνε τις ομάδες τους μέσα στο πρόγραμμα της δουλειάς.

Δεν ήταν δίκαιη

Ακυρώνοντας το πακέτο αμοιβών ύψους 55,8 δισ. δολαρίων που δόθηκε το 2018 από την Tesla στον Eλον Μασκ, η δικαστής του Ντελαγουέαρ Kάθαλιν Μακόρμικ μίλησε για «ένα ακατανόητο ποσό», που δεν είναι δίκαιο προς τους μετόχους της εταιρείας. Oπως υπογράμμισε, ο Mασκ και το διοικητικό συμβούλιο της Tesla «είχαν υποχρέωση να αποδείξουν ότι η αμοιβή αυτή ήταν δίκαιη, αλλά δεν έκαναν το χρέος τους».

260.000
απολύσεις έγιναν συνολικά στις εταιρείες τεχνολογίας 
το 2023.

Ολιγοπώλια

Σχολιάζοντας τις μαζικές απολύσεις που συνεχίζονται στους τεχνολογικούς κολοσσούς, ο Ναμπέελ Χιάτ, στέλεχος της επενδυτικής Spark Capital, τόνισε προ ημερών πως «τα μεγάλα, παχυλά ολιγοπώλια αναζητούν όλο και περισσότερη ανάπτυξη, όλο και περισσότερα κέρδη, οι μεσαίου μεγέθους τεχνολογικές προσέλαβαν υπερβολικά πολλούς τα χρόνια της ανόδου και τώρα μειώνουν το προσωπικό, αλλά και οι μικρές νεοφυείς απολύουν προσπαθώντας να επιβιώσουν».

14 δισ. 
δολ. ήταν τα κέρδη της Meta μόνο το δ΄ τρίμηνο του 2023.

Για τον πλανήτη…

Σε ανάρτησή του στο Τwitter παλαιότερα ο Μασκ είχε υπεραμυνθεί του πλούτου που συγκέντρωνε, τονίζοντας ότι τα μισά από τα χρήματά του «προορίζονται για την επίλυση προβλημάτων επί της Γης και τη δημιουργία βιώσιμης πόλης στον Αρη ώστε να διασφαλισθεί η συνέχεια της ζωής εάν ο πλανήτης δεχθεί πλήγμα από μετεωρίτη ή γίνει τρίτος παγκόσμιος πόλεμος και καταστραφεί».