Στο πλέον κρίσιμο στάδιο, αυτό της απόφασης για το εάν θα μπουν γεωτρύπανα στη θαλάσσια περιοχή της Κρήτης για να επιβεβαιώσουν εάν πράγματι οι ενδείξεις για δυνητικά κοιτάσματα φυσικού αερίου είναι ικανές να καταστήσουν τη χώρα παραγωγό και εξαγωγέα, βρίσκεται το εθνικό πρόγραμμα υδρογονανθράκων που επανεκκίνησε με απόφαση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη τον Απρίλιο του 2022. Οι γεωλόγοι της μεγαλύτερης πολυεθνικής παγκοσμίως, της ExxonMobil, έχουν ξεκινήσει την αξιολόγηση και των τελευταίων τρισδιάστατων δεδομένων που συνέλεξε το ερευνητικό σκάφος Ramform Hyperion της PGS το διάστημα 24 Φεβρουαρίου με 19 Μαρτίου 2024 στις περιοχές νοτιοδυτικά και δυτικά της Κρήτης.
Οι πρόσφατες τρισδιάστατες έρευνες επικεντρώθηκαν σε συγκεκριμένες περιοχές ενδιαφέροντος και συνέλεξαν όλα τα απαραίτητα δεδομένα για την αξιολόγηση δυνητικών γεω-επικινδυνοτήτων και τον ασφαλή σχεδιασμό πιθανής εξερευνητικής γεώτρησης. Με την ολοκλήρωση της επεξεργασίας και ανάλυσης των δεδομένων μέσα στους επόμενους μήνες, η κοινοπραξία των ΕxxonMobil (70%) – HELLENiQ ENERGY (30%) θα λάβει οριστικές αποφάσεις για το εάν θα προχωρήσει ή όχι σε ερευνητική γεώτρηση, με αρμόδιους παράγοντες να τις τοποθετούν κάπου μέσα στον Οκτώβριο.
Σε μεγάλο βάθος
Εφόσον οι αποφάσεις είναι θετικές, θα πραγματοποιηθεί στη χώρα μας η πρώτη ιστορικά ερευνητική γεώτρηση σε πολύ μεγάλο βάθος νερού και σε εξαιρετικά μεγάλη απόσταση από τις ακτές. Οι στόχοι στις δύο περιοχές της Κρήτης εντοπίζονται σε μεγάλα βάθη που φτάνουν τα 2.000 ή ακόμα και τα 3.000 μέτρα και το κόστος ανά ερευνητική γεώτρηση κυμαίνεται μεταξύ 100 και 150 εκατ. δολαρίων.
Το ενδιαφέρον της αμερικανικής πολυεθνικής και η συνέχιση των ερευνών έχει για την ελληνική πλευρά και μια ιδιαίτερη γεωστρατηγική σημασία, καθώς η Τουρκία έχει εισέλθει σε μια ακόμη προεκλογική περίοδο. Είναι σύνηθες σε τέτοιες περιόδους στη γείτονα να ενισχύεται η αναθεωρητική ρητορική και να γίνονται προκλητικές δηλώσεις, όπως οι πρόσφατες αναφορές του προέδρου Ερντογάν στην τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974. Οι έρευνες νότια της Κρήτης αποτελούν ταυτόχρονα και μια de facto δήλωση της Αθήνας ότι συνεχίζει με βάση τον σχεδιασμό της, ανεξαρτήτως των διακυμάνσεων των ελληνοτουρκικών σχέσεων και σε συνεργασία με ισχυρούς συμμάχους.
Η ExxonMobil προχώρησε σε τρισδιάστατες έρευνες μετά τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα της επεξεργασίας και αξιολόγησης των δεδομένων που συνέλεξε από τις δισδιάστατες σεισμογραφικές έρευνες το διάστημα Νοέμβριος 2022 – Φεβρουάριος 2023. Η δωδεκάμηνη επεξεργασία και ερμηνεία αυτών των δεδομένων επιβεβαίωσε στόχους που είχαν εντοπιστεί στις σεισμικές έρευνες που πραγματοποίησε στις δύο περιοχές της Κρήτης το 2012 η PGS για λογαριασμό της ΕΔΕΥΕΠ. Τα δεδομένα αυτά αγόρασε λίγα χρόνια αργότερα και η ΕxxonMobil, η οποία μετά την ανακάλυψη του κοιτάσματος Ζορ στην Αίγυπτο το 2015 έστρεψε το ενδιαφέρον της στην Ανατολική Μεσόγειο με πρώτο σταθμό την ΑΟΖ της Κύπρου.
Μέσα στους επόμενους μήνες, η κοινοπραξία ΕxxonMobil, HELLENiQ ENERGY θα λάβει οριστικές αποφάσεις για το εάν θα προχωρήσει ή όχι σε ερευνητική γεώτρηση.
Τα δισδιάστατα σεισμικά δεδομένα επιβεβαίωσαν την ύπαρξη της γεωλογικής δομής «Τάλως» όπως ονομάστηκε από τη HELLENiQ ENERGY. Ο μόνος τρόπος να διαπιστωθεί εάν πράγματι η δομή «Τάλως» κρύβει μέσα της κοίτασμα φυσικού αερίου και μάλιστα μεγέθους Ζορ, είναι να τρυπηθεί, απόφαση που θα λάβει η ΕxxonMobil ως διαχειρίστρια της μισθώτριας κοινοπραξίας. Εάν η απόφαση που αναμένεται τον Οκτώβριο είναι θετική, η πρώτη ερευνητική γεώτρηση θα ξεκινήσει μέσα στο δεύτερο εξάμηνο του 2025 και τα αποτελέσματα θα καθορίσουν τις επόμενες κινήσεις της κοινοπραξίας. Κατά την πρακτική που ακολουθείται διεθνώς, ακόμη και στην περίπτωση θετικού αποτελέσματος θα χρειαστεί μια επιβεβαιωτική γεώτρηση για να ληφθεί επενδυτική απόφαση παραγωγής του κοιτάσματος.
Θετικό μήνυμα
Ενδεχόμενη σημαντική ανακάλυψη στην Κρήτη θα στείλει ένα θετικό μήνυμα και για τις περιοχές του Ιονίου, όπου έχουν επίσης ολοκληρωθεί οι σεισμογραφικές έρευνες από τις μισθώτριες εταιρείες (Energean και HELLENiQ ENERGY). Παλαιότερες γεωλογικές μελέτες της ΕΔΕΥΕΠ αναφέρονται σε ενδείξεις για την ύπαρξη δυνητικών αποθεμάτων φυσικού αερίου της τάξης των 90 τρισ. κυβικών ποδιών φυσικού αερίου στις θαλάσσιες περιοχές της Κρήτης και του Ιονίου. Πρόκειται για ποσότητα ικανή να καλύψει το 15%-20% των ετήσιων αναγκών της Ευρώπης σε φυσικό αέριο, ενώ η δυνητική αξία των συνολικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου της χώρας εκτιμάται σε 250 δισ. ευρώ.
Τη σημασία εντοπισμού και αξιοποίησης των αποθεμάτων φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, ανέδειξε περισσότερο από ποτέ η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία που ανέτρεψε πλήρως τις αγορές φυσικού αερίου, καθώς διεκόπη ο εφοδιασμός της Ευρώπης με ρωσικό φυσικό αέριο. Η γεωγραφική θέση της Ελλάδας μεταξύ της ενεργειακά διψασμένης Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά και οι υπάρχουσες υποδομές μεταφοράς φυσικού αερίου καθιστούν τη χώρα μας φυσική πύλη εισόδου φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Στο πλαίσιο αυτό μια ενδεχόμενη ανακάλυψη εγχώριων κοιτασμάτων φυσικού αερίου θα συμβάλει αποφασιστικά στην ανάπτυξη ενός ακόμη σημαντικού εγχώριου ενεργειακού διαδρόμου.
Το πράσινο φως για τη διερεύνηση πιθανολογούμενων περιοχών σε κοιτάσματα άναψε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης τον Απρίλιο του 2022, αξιολογώντας τα νέα δεδομένα και τις προοπτικές που ανοίγονται για τη χώρα στην περίπτωση εντοπισμού τους. Την ίδια χρονιά υπό την επίβλεψη της ΕΔΕΥΕΠ πραγματοποιήθηκαν επτά θαλάσσιες σεισμογραφικές έρευνες στο Ιόνιο και στην Κρήτη. Η πρώτη φάση των ερευνών ολοκληρώθηκε με επιτυχία το 2023, με τις μισθώτριες εταιρείες να συλλέγουν δισδιάστατα και τρισδιάστατα σεισμικά δεδομένα.
Οι πρώτες έρευνες
Η ExxonMobil ανέλαβε τη διαχείριση των δύο θαλάσσιων οικοπέδων της Κρήτης τον Ιούλιο του 2022, λίγους μήνες μετά την αποχώρηση της γαλλικής Total, τον Απρίλιο του ίδιου έτους, την οποία διαχειρίστηκε με αποτελεσματικότητα και ταχύτατα η ΕΔΕΥΕΠ. Εντός 4 μηνών από την ανάληψη της διαχείρισης στα μπλοκ της Κρήτης, η κοινοπραξία ΕxxonMobil – HELLENiQ ENERGY, σε συνεργασία με την ΕΔΕΥΕΠ ξεκίνησε να εκτελεί το πρόγραμμα δισδιάστατων σεισμογραφικών ερευνών που δεν είχε προχωρήσει η Total. H έναρξη των εργασιών ανακοινώθηκε από τον ίδιο τον πρωθυπουργό τον Νοέμβριο του 2022, καταδεικνύοντας τη σημασία της άσκησης κυριαρχικών δικαιωμάτων στις θαλάσσιες περιοχές νοτιοδυτικά της Κρήτης και νότια της Πελοποννήσου.
Οι δισδιάστατες σεισμικές έρευνες ολοκληρώθηκαν στα μέσα Φεβρουαρίου του 2023 και σε λίγο περισσότερο από τρεις μήνες συνελέγησαν δεδομένα 12.278 σεισμογραφικών γραμμών, όγκος σχεδόν διπλάσιος απ’ ό,τι προέβλεπε η σύμβαση μίσθωσης για τα δύο οικόπεδα. Οι μισθώτριες εταιρείες επένδυσαν στο 150% των συμβατικών τους υποχρεώσεων, δίνοντας ένα ξεκάθαρο μήνυμα για το ισχυρό ενδιαφέρον τους για την περιοχή της Κρήτης.
Θα πρέπει να τονιστεί ότι η συλλογή των δεδομένων έγινε με την υιοθέτηση των πλέον αυστηρών πρωτοκόλλων προστασίας του περιβάλλοντος και της θαλάσσιας ζώνης. Καθ’ όλη τη διάρκεια των ερευνών, ανεξάρτητοι παρατηρητές, πλοίο παρατήρησης του ΕΛΚΕΘΕ, και στελέχη της ΕΔΕΥΕΠ παρακολουθούσαν την εκτέλεση των ερευνών και την ορθή εφαρμογή των πρωτοκόλλων περιβαλλοντικής προστασίας. Με την εφαρμογή των ίδιων αυστηρότατων πρωτοκόλλων εκτελέστηκαν και οι πρόσφατες τρισδιάστατες έρευνες, την επιτήρηση των οποίων ανέλαβε σκάφος από το Πανεπιστήμιο Πατρών και στελέχη της ΕΔΕΥΕΠ.
Καθώς η υπόθεση της εξερεύνησης μπαίνει στην τελική ευθεία, η κοινοπραξία ΕxxonMobil – HELLENiQ ENERGY έχει πυκνώσει τις επαφές τόσο με την ΕΔΕΥΕΠ όσο και με την κυβέρνηση. Μέσα στον Μάιο μάλιστα, στελέχη της ExxonMobil αναμένεται να ενημερώσουν επισήμως τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη για τη μέχρι τώρα πορεία του προγράμματος, τα ευρήματα και τις περιοχές ενδιαφέροντος αλλά και τις επόμενες κινήσεις τους.
Ταχύτητα και αποτελεσματικότητα
Ο Αριστοφάνης Στεφάτος, διευθύνων σύμβουλος ΕΔΕΥΕΠ, σημειώνει: «Είμαστε πάρα πολύ ικανοποιημένοι από τη συνεργασία μας με την ExxonMobil, η οποία από την πρώτη στιγμή που ανέλαβε την ευθύνη της διαχείρισης των μπλοκ νοτιοδυτικά και δυτικά της Κρήτης έχει κάνει εξαιρετική δουλειά. Η πρόοδος που έχει συντελεστεί από τον Ιούλιο του 2022 –όταν και ανέλαβε– έως και σήμερα είναι πραγματικά αξιέπαινη.
Η ταχύτητα και η αποτελεσματικότητα των ερευνών είναι εφάμιλλα των καλύτερων επιδόσεων σε παγκόσμιο επίπεδο και μας γεμίζουν αισιοδοξία για το μέλλον. Οφείλω επίσης να συγχαρώ και τη HELLENiQ ENERGY, η οποία συμμετέχει στην Κοινοπραξία και παρέχει την πλήρη υποστήριξή της, καθώς και την εταιρεία σεισμογραφικών ερευνών PGS για τον υποδειγματικό της επαγγελματισμό και την εξαιρετική συνεργασία. Αναμένουμε την οριστική απόφαση της Κοινοπραξίας για την εκτέλεση της πρώτης εξερευνητικής γεώτρησης μετά την αξιολόγηση και των τελευταίων δεδομένων, και προσδοκούμε ότι σε περίπτωση θετικής απόφασης θα μπορούσαμε να δούμε την πρώτη εξερευνητική γεώτρηση περί τα τέλη του 2025».