Εξι στους δέκα οικονομολόγους –μέλη του Ελληνικού Πάνελ Οικονομολόγων– αμφισβητούν την αποτελεσματικότητα του νομοθετικού καθορισμού ανώτατου περιθωρίου μεικτού κέρδους σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση της αθέμιτης κερδοφορίας των επιχειρήσεων.
Η ακρίβεια είναι συνήθως ένα ιδιαίτερα δύσκολο πρόβλημα για την εκάστοτε κυβέρνηση. Είναι, τις περισσότερες φορές, ένα πρόβλημα περίπλοκο, που απαιτεί βαθιές τομές και πολιτικές μακρού ορίζοντα. Οι επιπτώσεις της ακρίβειας, ωστόσο, γίνονται άμεσα αισθητές και ιδίως στα νοικοκυριά με μικρότερα εισοδήματα, γεγονός που δημιουργεί πολιτική πίεση για μέτρα άμεσης απόδοσης, που θα καταδείξουν τουλάχιστον ότι η κυβέρνηση αντιλαμβάνεται το πρόβλημα και «κάνει κάτι».
Ο καθορισμός ταβανιού στις τιμές καταναλωτή και η πιο επεξεργασμένη εκδοχή του ορισμού ανώτατου περιθωρίου μεικτού κέρδους, είναι ένα τέτοιο μέτρο που σηματοδοτεί τη βούληση της κυβέρνησης να τιμωρήσει άπληστες επιχειρήσεις που δεν αρκούνται σε «εύλογα» κέρδη και συνεπώς ανταποκρίνεται κατ’ αρχάς σε μια άμεση επικοινωνιακή ανάγκη. Ωστόσο, τέτοια μέτρα δεν αντιμετωπίζουν τη ρίζα του προβλήματος, τη διάρθρωση της αγοράς και την ανταγωνιστικότητα.
Στην ερώτηση του πάνελ για τον Φεβρουάριο, απάντησαν 23 Ελληνίδες και Ελληνες οικονομολόγοι. Εξ αυτών, το 60% διαφωνεί με το μέτρο του νομοθετικού καθορισμού ανώτατου περιθωρίου κέρδους, ενώ το 22% συμφωνεί. Μεταξύ των δύο επιλογών τοποθετήθηκε το 17% των απαντησάντων. Τα ποσοστά αθροίζουν 99% λόγω στρογγυλοποίησης.
Στα σχόλιά τους, τα οποία είναι πλήρως διαθέσιμα στην ιστοσελίδα του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών, τα μέλη του Ελληνικού Πάνελ Οικονομολόγων επισημαίνουν κατ’ αρχάς ότι το μέτρο αυτό είναι μια υποβέλτιστη επιλογή, που ενδείκνυται μόνο για σύντομο χρονικό διάστημα και μόνο για την αντιμετώπιση επειγουσών αναγκών, όπως οι διαμορφούμενες τιμές σε προϊόντα πρώτης ανάγκης, όπως το βρεφικό γάλα.
Στην κατεύθυνση αυτή, στα σχόλια επισημαίνεται ότι η διαμόρφωση των τιμών και κατ’ επέκταση του περιθωρίου κέρδους, είναι λειτουργία της αγοράς και οι όποιες διοικητικές παρεμβάσεις δημιουργούν στρεβλώσεις που επηρεάζουν την προσφορά των αγαθών, ευνοούν τη «δημιουργική λογιστική» και το παρεμπόριο και ανοίγουν τον δρόμο για πολιτικές πιέσεις για τη λήψη προστατευτικών μέτρων, που θα αποδυναμώσουν ακόμη περισσότερο τον ανταγωνισμό εις βάρος των καταναλωτών, αλλά και της δημιουργίας θέσεων εργασίας.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η επισήμανση ότι ο όρος «αθέμιτη κερδοφορία» έχει νόημα μόνο αν η κερδοφορία είναι αποτέλεσμα παράνομων πρακτικών, όπως η δημιουργία και λειτουργία καρτέλ ή η μαύρη εργασία.
Τέλος, για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της ακρίβειας, προτείνονται στα σχόλια μέτρα και πολιτικές για την ενίσχυση του ανταγωνισμού, την κατάργηση των εμποδίων στην είσοδο νέων επιχειρήσεων, την καταπολέμηση των εναρμονισμένων πρακτικών μέσω της ενίσχυσης της Επιτροπής Ανταγωνισμού, την εξάλειψη των αχρείαστων ενδιαμέσων και την παροχή της δυνατότητας σε Ελληνες καταναλωτές να αγοράζουν προϊόντα από διεθνείς πωλητές στο Διαδίκτυο. Οι επιλογές αυτές μειώνουν τα περιθώρια κέρδους κατά τρόπο βιώσιμο και αποτελεσματικό, χωρίς να στρεβλώνουν το πληροφοριακό περιεχόμενο των τιμών και τη λειτουργία της αγοράς.
* Ο κ. Γιώργος Αρχόντας είναι μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών και υπεύθυνος του Ελληνικού Πάνελ Οικονομολόγων.
Το Ελληνικό Πάνελ Οικονομολόγων είναι μια πρωτοβουλία του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών που έχει στόχο την καταγραφή και ανάδειξη των απόψεων κορυφαίων Ελληνίδων και Ελλήνων οικονομολόγων επί κρίσιμων θεμάτων οικονομικής πολιτικής. Στο Πάνελ συμμετέχουν 75 οικονομολόγοι από 59 πανεπιστήμια και φορείς που εδράζουν σε 11 χώρες. Μπορείτε να δείτε αναλυτικά τον κατάλογο των συμμετεχόντων, τις απαντήσεις τους στις μηνιαίες ερωτήσεις και τα επεξηγηματικά τους σχόλια, καθώς και απαντήσεις σε συχνές ερωτήσεις για το Πάνελ στην ιστοσελίδα του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών, kefim.org.