Mία εταιρεία που γεννήθηκε στην καρδιά της ελληνικής κρίσης κατασκευάζει όργανα υψηλής τεχνολογίας και φέρνει επαναστατικές αλλαγές σε διάφορους επιστημονικούς κλάδους, από την ιατρική και τη διαγνωστική μέχρι την αστροβιολογία και την ανάπτυξη νέων φαρμάκων.
Μπορεί, σε πρώτη φάση, αυτό το επίτευγμά τους να ηχεί λίγο υπερβολικό, όμως η Fasmatech εδώ και περίπου εννέα χρόνια σχεδιάζει και κατασκευάζει επιστημονικά όργανα στη φασματομετρία μάζας, τα οποία αναλύουν το μοριακό βάρος χημικών ενώσεων. Η δυναμική της εταιρείας είναι πλέον τέτοια που πρόσφατα το όνομά της περιλήφθηκε στη λίστα με τις 10 πιο καινοτόμους εταιρείες παγκοσμίως της επιστημονικής επιθεώρησης The Scientist για το 2018.
Οι δύο ιδρυτές της, ο Δημήτρης Παπαναστασίου και ο Μανώλης Ραπτάκης, εργάζονταν στην ιαπωνική εταιρεία Shimadzu Biotech, όταν μια σειρά από γεγονότα τούς οδήγησαν το 2010, πίσω στην Αθήνα. Εχοντας λάβει από τη συγκεκριμένη εταιρεία μια αρχική χρηματοδότηση, οι δύο ερευνητές άρχισαν να σχεδιάζουν νέες τεχνολογίες στη φασματομετρία μάζας. «Αρχικά, η Fasmatech επικεντρώθηκε στην παροχή υπηρεσιών σε συνεργασία και με άλλες πολυεθνικές εταιρείες του χώρου αναπτύσσοντας πρωτότυπες πειραματικές διατάξεις για τη διερεύνηση και εξέλιξη νέων τεχνολογιών». Η πρώτη αυτή περίοδος ήταν για τους ίδιους μια περίοδος «εκκόλαψης», κατά τη διάρκεια της οποίας η ερευνητική ομάδα ωρίμασε και μέσα από τα έσοδά της εξόπλισε το εργαστήριο της, που βρίσκεται στο τεχνολογικό πάρκο Λεύκιππος του Κέντρου Ερευνών Δημόκριτος στην Αγία Παρασκευή.
Η δεύτερη περίοδος χαρακτηρίζεται από τον σχεδιασμό και την κατασκευή επιστημονικών οργάνων με εξειδικευμένες λειτουργίες τα οποία τα παρέχουν σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα. Η εταιρεία δηλαδή κατασκευάζει κατά παραγγελία φασματόμετρα μάζας, για πανεπιστήμια ανεπτυγμένων χωρών, όπως αυτό της Τουλούζης στη Γαλλία, ή για ερευνητικά κέντρα όπως το Karolinska Institut στη Σουηδία. Ετσι, η εταιρεία άρχισε σταδιακά να αυτονομείται πλήρως, να κατοχυρώνει διπλώματα ευρεσιτεχνίας στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη και να επανεπενδύει τα κέρδη της για τη δημιουργία προϊόντων υψηλής τεχνολογίας. «Μέσα από τις παραγγελίες (custom engineering) που δεχόμασταν χρηματοδοτούσαμε τις ερευνητικές μας δραστηριότητες. Αναπτύξαμε ένα είδος εσωτερικής μόχλευσης», αναφέρει ο κ. Παπαναστασίου. O ίδιος μάλιστα προσθέτει ότι η συγκεκριμένη διαδικασία είναι ιδιαίτερα απαιτητική καθώς «για κάθε παραγγελία που δέχεται η εταιρεία απαιτείται νέος σχεδιασμός και ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, περιορίζοντας ή ακόμα και εκμηδενίζοντας το περιθώριο κέρδους».
Ωστόσο, κάπως έτσι άρχισαν να αναπτύσσουν καινοτόμα όργανα φασματομετρίας μάζας που αναλύουν ακόμη και τη χημική σύσταση μετεωριτών. Ενα από αυτά, το omnitrap, που αποτελεί προϊόν έρευνας 6-7 χρόνων, αποτελεί μια πρωτοποριακή τεχνολογία βασισμένη στη φασματομετρία μάζας, η οποία επιτρέπει την επεξεργασία πρωτεϊνών υψηλού μοριακού βάρους σε βάθος και καταγράφει πληροφορίες για τη δομή και την αλληλουχία των αμινοξέων.
Το δε κόστος των συγκεκριμένων οργάνων είναι ιδιαίτερα υψηλό. Ο κ. Παπαναστασίου αναφέρει ότι, συμπεριλαμβάνοντας και το 2019, θα έχουν εγκατασταθεί στην Ευρώπη 15 διαφορετικά όργανα με κόστος αγοράς που ξεκινάει από 50.000 ευρώ και πλησιάζει το 1 εκατομμύριο ανάλογα με την πολυπλοκότητα και τις δυνατότητες του κάθε οργάνου ξεχωριστά.
Κάποιος, όμως, εύλογα, πληροφορούμενος τη δραστηριότητα της εταιρείας, θα προσπαθούσε να εντοπίσει τους λόγους για τους οποίους επιλέγει να μείνει στην Ελλάδα, δεδομένου ότι πρόκειται για εταιρεία με αμιγώς εξαγωγικό πρόσημο. «Στην Ελλάδα, μένουμε κατεξοχήν για συναισθηματικούς λόγους, παρότι η υπερφορολόγηση και το ασταθές οικονομικό περιβάλλον καθιστούν το έργο μας πολύ πιο δύσκολο σε σύγκριση με άλλες εταιρείες του εξωτερικού που αναπτύσσουν αντίστοιχες τεχνολογίες», αναφέρει ο κ. Παπαναστασίου. Μιλώντας για την επιχειρηματική κατάσταση στη χώρα μας, εκτιμά πως οι startups εταιρείες είναι μονόδρομος για την Ελλάδα της οικονομικής κρίσης «και πιθανόν ο μοναδικός μηχανισμός που θα μπορούσε να απορροφήσει το μεγαλύτερο μέρος του εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού». Παρά τα εμπόδια, οι τεχνολογίες της Fasmatech έχουν ήδη γοητεύσει επενδυτές άλλων χωρών. Οπως επισημαίνει αινιγματικά, η Fasmatech έχει δημιουργήσει τεχνολογίες κατοχυρωμένες με διπλώματα ευρεσιτεχνίας, «που μας δίνουν τη δυνατότητα να συζητάμε με στρατηγικούς επενδυτές και να επιλέξουμε σε μεγάλο βαθμό τον σωστό χρόνο και τους όρους μιας πιθανής εξαγοράς».