Δύο ήταν τα ανησυχητικά συμπεράσματα της ετήσιας έρευνας που διεξάγει το Βρετανικό Ινστιτούτο Μάνατζμεντ (Chartered Management Institute – CMI) προκειμένου, αν χρειασθεί, να προσαρμόσει αναλόγως τον Κώδικα Επαγγελματικής Πρακτικής των Μάνατζερ στους εργασιακούς χώρους. Το πρώτο ήταν η «εξομολόγηση» που έκανε το 35% των ίδιων των μάνατζερ –και των δύο φύλων, στο σύνολο των κλάδων– ότι, «εντάξει, ένα αθώο ψεματάκι το λέω κάθε μέρα στον εργασιακό χώρο μου». Και το δεύτερο, ότι το 30% των ερωτηθέντων, όταν βρεθούν αντιμέτωποι με ένα ηθικό δίλημμα αποκλίνουν είτε αγνοούν και παραβαίνουν τους κανόνες που ισχύουν «προς ίδιον όφελος». Διαστρέφουν μάλιστα την αλήθεια και παραβαίνουν συνειδητά τους δικούς τους ηθικούς κανόνες, προκειμένου να κερδίσουν μια προαγωγή είτε την αύξηση των αμοιβών τους.
Η έρευνα διεξήχθη από την εταιρεία OnePoll κατ’ εντολή του Βρετανικού Ινστιτούτου Μάνατζμεντ (www.managers.org.uk) και ανταποκρίθηκαν 2.000 άτομα από όλη τη χώρα –κατά το ήμισυ μάνατζερ και το άλλο μισό εργαζόμενοι εκτός διευθυντικών θέσεων– από οργανισμούς του ιδιωτικού, του δημόσιου και του μη κερδοσκοπικού τομέα. Σκοπός της έρευνας ήταν η συμβολή των συμμετεχόντων στην αναθεώρηση του Κώδικα Επαγγελματικής Πρακτικής των Μάνατζερ, «ώστε να ανταποκριθεί καλύτερα και ευρύτερα στην επαγγελματική ζωή των σημερινών μάνατζερ».
Συμπεράσματα
Προλογίζοντας τα συμπεράσματα της έρευνας, η γενική διευθύντρια του Βρετανικού Ινστιτούτου Μάνατζμεντ Αν Φράνκι, με υπεύθυνο και αυστηρό ύφος, αναφέρει ότι «τα τελευταία χρόνια είδαμε πολλές εταιρείες και οργανισμούς να εμπλέκονται ανοήτως σε ηθικά σκάνδαλα. Το κόστος δεν είναι μόνο οικονομικά τεράστιο, αλλά και καταστρεπτικό για τη φήμη τους που την αποκτούν με πολλούς κόπους. Ηρθε λοιπόν η ώρα για τους μάνατζερ να σηκωθούν και να σταθούν όρθιοι, να επανεστιάσουν στις αρχές τους και να κάνουν υπόδειγμα την ηγεσία τους, αντιμετωπίζοντας κάθε ανήθικη συμπεριφορά, οπουδήποτε και από οποιονδήποτε προέρχεται».
Χαρακτηρίζει «φοβιστικό» το εύρημα της ετήσιας έκθεσης 2013 του Ινστιτούτου, σύμφωνα με το οποίο το 43% των μεσαίων μάνατζερ θεωρούνται είτε «αναποτελεσματικοί» είτε «πολύ αναποτελεσματικοί». Οπως και αποκαρδιωτική την «αποκάλυψη» ότι το 80% των εργαζομένων δεν πιστεύουν ότι ο δικός τους μάνατζερ αποτελεί ένα καλό ηθικό παράδειγμα. «Ομως δεν μας ξαφνιάζει, όταν περισσότεροι από το ένα τρίτο των μάνατζερ ομολογούν ότι κατά την εργασία τους λένε τουλάχιστον ένα αθώο ψέμα την ημέρα.
Η ακεραιότητα και η εμπιστοσύνη είναι το «κλειδί» για να δώσουν οι εργαζόμενοι ό,τι καλύτερο έχουν, αλλά και για να δημιουργηθεί η σωστή κουλτούρα για την οργανωσιακή ανάπτυξη. Ωστόσο, προς το παρόν, η πλειονότητα των εργαζομένων δεν εμπιστεύεται το ήθος των προϊσταμένων τους, ενώ απουσιάζει και η ηθική ηγεσία». Καταλήγει λοιπόν, με την αναφορά της προς τους εργοδότες, οι οποίοι οφείλουν να θέσουν σαφείς προσδοκίες και να δημιουργήσουν μια κουλτούρα που θα ανταμείβει την ηθική συμπεριφορά. «Και ο κάθε μάνατζερ ξεχωριστά φέρει ιδιαιτέρως την ευθύνη να αναλάβει τον ηγετικό αυτό ρόλο».
Από την πλευρά των μάνατζερ, σύμφωνα με τα συμπεράσματα της έρευνας, τα πράγματα άρχισαν πολύ θετικά. Δηλαδή, περισσότεροι από τα δύο τρίτα των συμμετεχόντων ανέφεραν ότι το θεωρούν πολύ σημαντικό να τους βλέπουν στην εργασία τους οι άλλοι ως ηθικά άτομα. «Αρα, το πνεύμα είναι πρόθυμο… Τι συμβαίνει λοιπόν και το 35% των μάνατζερ –ανδρών και γυναικών, σε όλους τους κλάδους, σε ολόκληρη τη χώρα– λέει τουλάχιστον ένα αθώο ψεματάκι την ημέρα;» σχολιάζει αυστηρά αλλά με χιουμοριστική επικάλυψη η σχετική παρουσίαση.
Ηθικό δίλημμα
Ακόμη, «γιατί άραγε όταν έρθουν αντιμέτωποι με ένα ηθικό δίλημμα, το 30% των μάνατζερ εγκαταλείπουν συνειδητά την ηθική τους και επιλέγουν να κάνουν κάτι που δεν είναι σωστό; Η απάντηση έχει μόνο δύο λέξεις: άνοδος σταδιοδρομίας». Και εδώ, αρχίζει ένας μίνι «φιλιππικός» για τους μάνατζερ, με τη φράση «η φιλοδοξία σε μεγάλη δόση αφήνει πίσω της την ηθική». Και τότε οι μάνατζερ διαστρεβλώνουν την αλήθεια και παραβιάζουν κανόνες, προκειμένου να προωθηθούν στη σταδιοδρομία τους είτε να πάρουν αύξηση στον μισθό τους. Είναι προφανές όμως ότι μια τέτοια διοικητική συμπεριφορά που προτάσσει τα δικά της συμφέροντα, δεν περνάει απαρατήρητη από τους εργαζόμενους, έστω και αν πολλοί εργοδότες δεν μπορούν να διακρίνουν τον επαγγελματικό από τον ατομικό εγωισμό.
Αυτό όμως δεν συμβαίνει με τους εργαζόμενους, τόσο μέσα στα γραφεία όσο και στα συνεργεία των εργατών. Εξ ου και το 80% των εργαζομένων πιστεύει ότι ο δικός του προϊστάμενος δεν αποτελεί καλό παράδειγμα ηθικής συμπεριφοράς. Αναφέρουν μάλιστα τη διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στο «κάνε αυτό που σου λέω» και στο «κάνε το όπως το κάνω εγώ», όταν πρέπει να εκτελέσουν τις εντολές τους. Αναζητώντας μάλιστα τις αιτίες για τη διαφορετική ηθική συμπεριφορά μεταξύ των δύο ομάδων –των μάνατζερ και των άλλων εργαζομένων– προκύπτει ότι οι μεν εργαζόμενοι την παραβιάζουν επειδή δέχονται την πίεση να το κάνουν, οι δε μάνατζερ πρωταρχικά για την οικονομική και την επαγγελματική προαγωγή τους.
Ηθική συμπεριφορά και κενό αξιών
Σημαντική επισήμανση της μελέτης μετά την έρευνα, είναι ότι όσο πιο δαιδαλώδης εμφανίζεται η ηθική συμπεριφορά μέσα σε έναν οργανισμό, τόσο μεγαλύτερο είναι το κενό των αξιών του. Και, επειδή αρμόδιοι για να καθοδηγήσουν και να ηγηθούν στους χώρους της εργασίας δεν είναι ούτε οι εταιρικοί φορείς ούτε οι εργοδότες –άλλωστε μόνο το 17% των εργαζομένων δηλώνει ότι ο οργανισμός τους διαθέτει Δήλωση Αξιών και ότι γνωρίζουν περί τίνος πρόκειται– οι μόνοι αρμόδιοι είναι οι μάνατζερ. Αυτούς έδειξε και η πυξίδα για την αναζήτηση ηθικής συμπεριφοράς που ενεργοποίησε το Βρετανικό Ινστιτούτο Μάνατζμεντ μέσα από την έρευνα για την αναθεώρηση του Κώδικα Επαγγελματικής Πρακτικής.