Η επιστροφή σε κερδοφορία αποτελεί τον μεγάλο φιλόδοξο στόχο που έχουν θέσει οι τράπεζες για το 2016, ύστερα από 6 χρήσεις ιστορικά υψηλών ζημιών για τον κλάδο. Πρόκειται για ένα στοίχημα που εξαρτάται αποκλειστικά από την εξέλιξη των «κόκκινων» δανείων και κατ’ επέκταση της οικονομίας.
Οι διοικήσεις των τραπεζών έχουν υποσχεθεί στους ξένους επενδυτές ότι η τρέχουσα χρονιά θα σηματοδοτήσει την επιστροφή σε κερδοφορία, ενώ, ακόμα και σε περίπτωση που η εξέλιξη της οικονομίας είναι δυσμενέστερη των εκτιμήσεων, δηλαδή στο χειρότερο ενδεχόμενο, θα εμφανίσουν αποτελέσματα κοντά στο μηδέν. Οχι όμως ζημίες.
Για να εξασφαλίσουν την επιστροφή σε κερδοφορία το 2016, οι τράπεζες προχώρησαν στη διενέργεια ιδιαίτερα υψηλών προβλέψεων το 2015, έτσι ώστε φέτος να τις περιορίσουν δραστικά. Σημειώνεται ότι οι συστημικές τράπεζες το 2015 εμφάνισαν κέρδη πριν από προβλέψεις περίπου 4 δισ. ευρώ. Ωστόσο, προχώρησαν σε προβλέψεις για την αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων ύψους 11,5 δισ. ευρώ, εξανεμίζοντας τη λειτουργική κερδοφορία και οδηγώντας τα τελικά αποτελέσματα σε νέες υψηλότατες ζημίες.
Σύμφωνα με στελέχη τραπεζών, τρία είναι τα σημεία που μπορούν να κάνουν τη μεγάλη διαφορά το 2016: η επιβράδυνση των μη εξυπηρετούμενων δανείων –κάτι που ήδη αποτυπώθηκε στα αποτελέσματα του τέταρτου τριμήνου του 2015– η περαιτέρω μείωση του λειτουργικού κόστους και η βελτίωση των επιτοκιακών εσόδων. Σημειώνεται ότι τη διετία 2014-2015 τα επιτόκια καταθέσεων έχουν μειωθεί δραστικά, δίνοντας μεγάλη ώθηση στα επιτοκιακά αποτελέσματα.
Σε κάθε περίπτωση, η αξιολόγηση είναι αυτή που θα καθορίσει την πορεία των τραπεζών τη φετινή χρονιά. Οπως σημειώνουν στελέχη τραπεζών, η αξιολόγηση θα απομακρύνει την αβεβαιότητα, θα βελτιώσει δραστικά το κλίμα εμπιστοσύνης, θα καταστήσει και πάλι τα ελληνικά ομόλογα αποδεκτά από την ΕΚΤ για να χορηγεί ρευστότητα στις εγχώριες τράπεζες, θα ανοίξει τον δρόμο για τη συμμετοχή των κρατικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ και θα επιταχύνει τις διαδικασίες για την απόσυρση των κεφαλαιακών περιορισμών. Επιπλέον, η αξιολόγηση θα αποκαταστήσει τη χρηματοδότηση που προβλέπει το πρόγραμμα για τη χώρα μας, και ποσό 2 δισ. ευρώ εκτιμάται ότι θα δοθεί άμεσα για την αποπληρωμή οφειλών του Δημοσίου προς ιδιώτες, ενώ για το σύνολο του 2016 στόχος του προγράμματος είναι η αποπληρωμή οφειλών προς ιδιώτες να φτάσει τα 5 δισ. ευρώ.
Στην αντίπερα όχθη, η μεγάλη ανησυχία, που μπορεί να εκτροχιάσει για άλλη μια φορά την οικονομία και τις τράπεζες, είναι το ενδεχόμενο εμπλοκών στην υλοποίηση της συμφωνίας. Αν η αβεβαιότητα συνεχιστεί και η ύφεση στην οικονομία βαθύνει, τότε τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια θα συνεχίσουν να αυξάνονται, «εξαερώνοντας» τα κεφάλαια των τραπεζών για άλλη μια φορά. Στελέχη τραπεζών επισημαίνουν έναν ακόμα σοβαρό κίνδυνο: αστοχίες στην αντιμετώπιση του αποθέματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων, που σήμερα ξεπερνούν τα 100 δισ. ευρώ, εκ των οποίων περίπου τα μισά είναι οφειλές νοικοκυριών και τα υπόλοιπα επιχειρήσεων. Υπογραμμίζουν ότι, αν το πρόβλημα δεν αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά και διατηρηθούν νομικά «παραθυράκια» που παρέχουν προστασία σε κακοπληρωτές, οι τράπεζες θα παραμείνουν αδύναμες.
Συνάντηση για τα «κόκκινα» δάνεια
Το ζήτημα της δυνατότητας πώλησης «κόκκινων» και ενήμερων δανείων σε τρίτους εξακολουθεί να αποτελεί σημείο διένεξης μεταξύ κυβέρνησης και τρόικας. Για το θέμα, μάλιστα, πραγματοποιήθηκε την προηγούμενη εβδομάδα συνάντηση μεταξύ του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα και του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα, καθώς η συμφωνία στο θέμα των τραπεζών αποτελεί προϋπόθεση για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης. Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης προσπαθεί να εξαιρέσει από τη δυνατότητα πώλησης «κόκκινων» δανείων σε τρίτους την πλειοψηφία των δανείων ιδιωτών, ενώ οι δανειστές ζητούν πλήρη ελευθερία στην πώληση δανείων, συμπεριλαμβανομένων και των ενήμερων. Η τρόικα συμφωνεί στην προστασία των δανείων μόνο με αυστηρούς εισοδηματικούς περιορισμούς, ουσιαστικά για τα πολύ φτωχά νοικοκυριά.