Συνεχίζονται οι ζυμώσεις σε πανευρωπαϊκό επίπεδο στον απόηχο της ριζοσπαστικής γαλλογερμανικής πρότασης για το Ταμείο Ανάκαμψης και της πολυαναμενόμενης εισήγησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής την προσεχή Τετάρτη. Οι «φειδωλοί τέσσερις» (Ολλανδία, Αυστρία, Σουηδία, Δανία) ετοιμάζουν τη δική τους αντιπρόταση για το Ταμείο, με τον Ολλανδό πρωθυπουργό Μαρκ Ρούτε να δηλώνει σε συνέντευξη Τύπου ότι πρέπει να συζητηθεί στο πλαίσιο της επερχόμενης διαπραγμάτευσης γιατί οι χώρες του Νότου δεν έχουν την ίδια ικανότητα να στηρίξουν τις οικονομίες τους όπως οι εταίροι τους στον Βορρά.
Την ίδια στιγμή, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Ολαφ Σολτς επικαλέστηκε το ιστορικό προηγούμενο του Αλεξάντερ Χάμιλτον, που ως πρώτος υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ ένωσε δημοσιονομικά τις 13 πολιτείες, για να δώσει το στίγμα των φιλοδοξιών που συνεπάγεται η γαλλογερμανική πρόταση. Θέση για την πρόταση πήρε χθες και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, χαρακτηρίζοντάς την στο τηλεοπτικό διάγγελμά του «σημαντικό βήμα προς μια πραγματική Ευρώπη της αλληλεγγύης».
Ο κ. Ρούτε, στη χθεσινή παρέμβασή του, είπε ότι «δεν υπάρχει ακριβές χρονοδιάγραμμα» για το πότε θα παρουσιαστεί η πρόταση των «4». «Η ολλανδική θέση ήταν πάντα ότι είμαστε έτοιμοι να στηρίξουμε τους άλλους μέσω δανείων», τόνισε, απηχώντας τις δηλώσεις του Αυστριακού καγκελάριου Σεμπάστιαν Κουρτς τη Δευτέρα. Η αδυναμία των χωρών του Νότου να στηρίξουν δημοσιονομικά τις οικονομίες τους «μπορεί να οδηγήσει σε μια κατάσταση ανισορροπίας στην Ευρώπη», παραδέχθηκε ο κ. Ρούτε, συμπληρώνοντας: «Πρέπει να τεθεί το ερώτημα: Γιατί δεν μπορούν οι χώρες του Νότου να επενδύσουν στις οικονομίες τους όπως εμείς;»
Υπενθυμίζεται ότι ο Ολλανδός υπουργός Οικονομικών Βόπκε Χούκστρα έχει δεχθεί καταιγισμό κριτικής για παρεμφερή σχόλια που είχε κάνει προ εβδομάδων για την ανάγκη διερεύνησης των λόγων για την έλλειψη δημοσιονομικού χώρου σε ορισμένα κράτη-μέλη. Ο Πορτογάλος υπουργός Οικονομικών Αντόνιο Κόστα είχε χαρακτηρίσει την παρέμβαση Χούκστρα «αηδιαστική».
Ο κ. Ρούτε πρόσθεσε ότι το σχέδιο ανάκαμψης στο οποίο θα καταλήξουν οι «27» θα πρέπει να περιλαμβάνει διασύνδεση χρηματοδότησης με μεταρρυθμίσεις: «Διαφορετικά δεν μπορώ να το “πουλήσω” στην Ολλανδία ότι θέλουμε να βοηθήσουμε. […] Μας αφορά ευθέως, έντονα η ανάκαμψη του Νότου. Αλλά όταν μας ζητούν στήριξη, τότε πρέπει να μπορείς να ρωτήσεις: Τι θα κάνετε ώστε την επόμενη φορά να μπορείτε να το διαχειριστείτε μόνοι σας;»
Η ιδέα της διασύνδεσης τουλάχιστον μέρους των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης με μεταρρυθμίσεις δείχνει να κερδίζει έδαφος. Ο εκτελεστικός αντιπρόεδρoς της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Βάλντις Ντομπρόβσκις, παρουσιάζοντας χθες τις συστάσεις της Κομισιόν προς τα κράτη-μέλη στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, αναφέρθηκε εκ νέου σε ένα νέο εργαλείο «ανάκαμψης και ανθεκτικότητας» (recovery and resilience facility), μέσω του οποίου «θα χρηματοδοτηθούν δημόσιες επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις συντεταγμένες με προτεραιότητες της Ε.Ε.».
Οι συστάσεις του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, σύμφωνα με τον κ. Ντομπρόβσκις, θα «παρέχουν καθοδήγηση στα κράτη-μέλη», καθώς προετοιμάζουν τα σχέδια ανασυγκρότησής τους και αιτούνται χρηματοδότηση από το συγκεκριμένο εργαλείο.
Στο γαλλογερμανικό ανακοινωθέν αναφέρεται ότι η στήριξη από το Ταμείο Ανάκαμψης «θα βασίζεται σε μια ξεκάθαρη δέσμευση των κρατών-μελών για την υιοθέτηση συνετών οικονομικών πολιτικών και μιας φιλόδοξης μεταρρυθμιστικής ατζέντας». Το γερμανικό οικονομικό επιτελείο «βλέπει» θετικά την ιδέα διασύνδεσης του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου με την παροχή των πόρων του Ταμείου, καθώς έτσι θα υπάρχουν για πρώτη φορά δημοσιονομικά κίνητρα για την υλοποίηση των συστάσεων της Επιτροπής.
Κατά τα άλλα, όπως προκύπτει από δημόσιες δηλώσεις και από τα όσα λέγονται ανωνύμως, το Βερολίνο έχει συναίσθηση της ιστορικής φύσεως αυτού που έχει προτείνει. Η κ. Μέρκελ δήλωσε τη Δευτέρα ότι «τα έθνη-κράτη δεν μπορούν να σταθούν μόνα τους»· ο κ. Σολτς, στη συνέντευξή του στην Zeit, τόνισε τη σημασία της δημοσιονομικής ένωσης για μια Ε.Ε. που θα μπορεί να ανταγωνιστεί τις ΗΠΑ και την Κίνα.
Η γερμανική πλευρά θεωρεί ότι το πακέτο των 540 δισ. ευρώ (SURE, ESM και ΕΤΕπ) έχει καλύψει το αίτημα μέρος της βοήθειας να λάβει τη μορφή δανεισμού – εξ ου και η γαλλογερμανική πρόταση εστίασε αποκλειστικά σε μεταβιβάσεις. Εξίσου σημαντική για το Βερολίνο –και ειδικά για το υπουργείο Οικονομικών– είναι η δυνατότητα της Ε.Ε. να εκδώσει χρέος ως μια οιονεί κυρίαρχη οντότητα: με ομόλογα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υποστηριζόμενα από τους ίδιους πόρους του κοινοτικού προϋπολογισμού (χωρίς εγγυήσεις από τα κράτη-μέλη).
Η προσέγγιση αυτή θεωρείται ότι μπορεί να δημιουργήσει ένα πραγματικό ευρωπαϊκό safe asset, αλλά και να αποτελέσει και τον σπόρο της μετουσίωσης της Ε.Ε. σε ομοσπονδιακό κράτος.