Αντιμέτωπη με ένα από τα δυσκολότερα εγχειρήματα, αν όχι το δυσκολότερο, στην ιστορία της βρίσκεται η Ε.Ε., καθώς είναι σαφές πως το φιλόδοξο σχέδιό της και οι προσπάθειές της να απεξαρτηθεί από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες προσκρούουν σε ουσιώδεις και δομικές δυσκολίες, ενώ παραμένει αβέβαιο αλλά και ανησυχητικό το κόστος που θα έχει στις οικονομίες της. Εν αναμονή των προτάσεων που θα παρουσιάσει η Κομισιόν τον Ιούλιο για τη μείωση της χρήσης ενέργειας, ουδόλως ευκαταφρόνητο ζητούμενο, δεδομένου ότι εμπλέκει και τη θέρμανση των ευρωπαϊκών νοικοκυριών, αξιωματούχοι της Ε.Ε. αναγνωρίζουν πόσο δύσκολο είναι να επιτευχθούν οι στόχοι που έχει θέσει η Κομισιόν για την αντικατάσταση του ρωσικού αερίου με υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG).
Ηδη οι εισαγωγές LNG στην Ε.Ε. σημειώνουν ιστορικά υψηλά επίπεδα.
Το παραδέχθηκε στις αρχές της εβδομάδας η επίτροπος Ενέργειας, Κάντρι Σίμπσον, όταν ενώπιον των υπουργών Ενέργειας τόνισε πως δεν υπάρχει στην παγκόσμια αγορά διαθεσιμότητα σε LNG τέτοια ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες της Ε.Ε. Εχουν άλλωστε προειδοποιήσει προ πολλού παράγοντες της αγοράς ότι δεν επαρκεί η παγκόσμια προσφορά LNG, ενώ από το περασμένο καλοκαίρι, όταν η Μόσχα άρχισε να μειώνει τις ροές αερίου προς την Ευρώπη, κατέστη σαφές ότι είχε να αντιμετωπίσει τον θηριώδη ανταγωνισμό των ενεργοβόρων και ταχύτατα αναπτυσσόμενων ασιατικών οικονομιών που καταβάλλουν υψηλό κόστος για να διασφαλίσουν το καύσιμο. Οπως έχει προειδοποιήσει ο οίκος Fitch, η στροφή στο LNG συνεπάγεται αυξημένο κόστος, καθώς τα πλοία που μεταφέρουν το υγροποιημένο αέριο κατευθύνονται εκεί όπου θα βρουν υψηλότερες τιμές. Οπως, άλλωστε, τόνισε μέσα στην εβδομάδα ο Κρίστοφερ Γκανβίλ, διευθυντικό στέλεχος και υπεύθυνος πολιτικών ερευνών στην TS Lombard, το κόστος υγροποίησης, μεταφοράς και επανεξαέρωσης θα ανεβάσει το κόστος του LNG που θα εισάγει η Ευρώπη από τις ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι θα πληρώνουν περισσότερο από όσο θα πληρώνουν οι Αμερικανοί καταναλωτές.
Η αντικατάσταση του ρωσικού αερίου με LNG προσκρούει, άλλωστε, στην ανεπάρκεια θεμελιωδών υποδομών, όπως οι αγωγοί μεταφοράς του καυσίμου. Υπάρχουν χώρες με άφθονους τερματικούς σταθμούς για εισαγωγές LNG, όπως η Ισπανία, αλλά χωρίς τους απαιτούμενους αγωγούς για να μεταφέρουν το καύσιμο σε εταίρους τους από την Ε.Ε. και άλλες που δεν έχουν καμία απολύτως υποδομή και θα αργήσουν να αποκτήσουν. Τα έργα κατασκευής του αγωγού Midcat που θα συνέδεε τη χώρα της Ιβηρικής με τη Γαλλία έχουν διακοπεί εδώ και χρόνια, καθώς οι ρυθμιστικές αρχές απέρριψαν το σχέδιο το 2019 ως υπερβολικά δαπανηρό. Οικονομικοί αναλυτές υπολογίζουν, έτσι, ότι θα χρειαστούν επενδύσεις ύψους τουλάχιστον 60 δισ. ευρώ για να κατασκευαστούν οι αναγκαίες υποδομές. Ηδη πάντως οι εισαγωγές LNG στην Ε.Ε. σημειώνουν ιστορικά υψηλά επίπεδα και μόνον τον Απρίλιο έφτασαν στα 12,6 δισ. κ.μ. καταγράφοντας αύξηση 36% σε ετήσια βάση, παρά τη μείωση των εισαγωγών από τη Ρωσία. Μέχρι στιγμής η Ε.Ε. έχει κατορθώσει να μειώσει το ποσοστό των εισαγωγών της σε φυσικό αέριο που προέρχεται από τη Ρωσία. Τα στοιχεία του Απριλίου φέρουν το ποσοστό αυτό να έχει περιοριστεί στο 31%, όταν το περασμένο έτος ανερχόταν στο 45%.
Σε κατάσταση ενεργειακού συναγερμού η Γερμανία
Μείζον πρόβλημα, ίσως το μεγαλύτερο από όλες τις χώρες-μέλη της Ε.Ε., αντιμετωπίζει η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή οικονομία, η Γερμανία. Δεν διαθέτει κανέναν τερματικό σταθμό για εισαγωγές LNG, μια έλλειψη υποδομών απολύτως καθοριστική, δεδομένου ότι από γεωγραφικής άποψης η Γερμανία θα αποτελούσε τη φυσική πύλη μέσω της οποίας θα προμηθεύονταν το καύσιμο όσες χώρες της Γηραιάς Ηπείρου δεν έχουν πρόσβαση στη θάλασσα. Το Βερολίνο έχει νοικιάσει τέσσερα πλοία για την επαναφορά του LNG σε αέρια μορφή και ευελπιστεί πως κάποια από αυτά θα είναι λειτουργικά μέχρι τα τέλη του έτους. Σε ό,τι αφορά, όμως, τις απαιτούμενες εγκαταστάσεις εδάφους δεν πρόκειται να είναι έτοιμες πριν από το 2025 και το 2026. Η ενεργειακή της εξάρτηση από τη Ρωσία είναι, άλλωστε, καταλυτική, καθώς με βάση τα στοιχεία του περασμένου έτους τουλάχιστον το 55% των εισαγωγών της σε φυσικό αέριο ήταν ρωσικό όπως, άλλωστε, και το 35% των εισαγωγών της σε πετρέλαιο. Εξ ου και η εγρήγορση που επέδειξε προ εβδομάδων, όταν η Gazprom μείωσε δραστικά τις ροές του αερίου επιστρατεύοντας τον μηχανισμό έκτακτης ανάγκης για την ασφάλεια στην προσφορά φυσικού αερίου. Προ ημερών μάλιστα ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Ρόμπερτ Χάμπεκ, κήρυξε το δεύτερο στάδιο συναγερμού του εν λόγω μηχανισμού ο οποίος, στη χειρότερη περίπτωση, μεταφέρει στην κυβέρνηση την ευθύνη για τη διανομή ενέργειας με προτεραιότητα τα νοικοκυριά, τα νοσοκομεία και τις βιομηχανίες ειδών πρώτης ανάγκης. Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών προειδοποίησε, άλλωστε, πως η στάση της Gazprom μπορεί να αποτελέσει τη Lehman Brothers των ευρωπαϊκών ενεργειακών εταιρειών. Στη συνέχεια υπέγραψε μνημόνιο κατανόησης με τους ομολόγους του Αυστρίας, Ουγγαρίας, Πολωνίας, Τσεχίας και Σλοβακίας για αμοιβαία στήριξη σε περίπτωση κρίσης ηλεκτρικής ενέργειας ώστε να διασφαλιστεί η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος. Πολλές από τις χώρες αυτές έχουν ήδη ακολουθήσει το παράδειγμα του Βερολίνου και έχουν ενεργοποιήσει αντίστοιχους μηχανισμούς έκτακτης ανάγκης για την περίπτωση ανεπάρκειας ενέργειας.
Στο Συμβούλιο υπουργών Ενέργειας που έγινε τη Δευτέρα στο Λουξεμβούργο, ο κ. Χάμπεκ τόνισε μάλιστα πως επί μήνες ζητάει «να υπογραφούν ακόμη ισχυρότερες συμφωνίες αλληλεγγύης» και προειδοποίησε πως «μια κρίση προσφοράς ενέργειας σε μια χώρα θα οδηγήσει σε αντίστοιχη κρίση στην άλλη γι’ αυτό και χρειαζόμαστε αλληλεγγύη». Εύστοχα σχετικό ρεπορτάζ των Financial Times σχολίαζε την αντιστροφή των ρόλων, καθώς το αίτημα για ευρωπαϊκή αλληλεγγύη παραπέμπει αυτομάτως στη δεινή θέση των χωρών της περιφέρειας κατά την κρίση χρέους της Ευρωζώνης πριν από μια δεκαετία και αναπόφευκτα στη σκληρή στάση του Βερολίνου. Οπως διευκρίνισε, βέβαια, η επίτροπος Ενέργειας, Κάντρι Σίμπσον, δυστυχώς αντίστοιχες συμφωνίες συνεργασίας και στήριξης σε περίπτωση κρίσης ηλεκτρικής ενέργειας υπάρχουν μόνον έξι ανάμεσα σε κράτη-μέλη της Ε.Ε.
Ο προβληματισμός
Αντανακλώντας τον προβληματισμό για τον αντίκτυπο που έχουν ήδη οι προσπάθειες της Ε.Ε. να υποκαταστήσει το ρωσικό αέριο, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ τόνισε πως «η επιβολή ορίου στις τιμές του ρωσικού πετρελαίου και αερίου πρέπει να έχει στόχο τη Ρωσία και όχι να κάνει τη ζωή μας πιο δύσκολη».
Το LNG δεν αρκεί
Αναγνωρίζοντας πόσο δύσκολο είναι για την Ε.Ε. να βρει εναλλακτικούς προμηθευτές φυσικού αερίου για να απεξαρτηθεί από τη Ρωσία, η επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον τόνισε στο περιθώριο του συμβουλίου υπουργών Ενέργειας, στην αρχή της εβδομάδας, ότι «δεν υπάρχει αρκετό LNG στον κόσμο» για να προμηθευτεί όσο χρειάζεται η Ε.Ε.».
Υψηλό κόστος
Προβλέποντας πως το σχέδιο της Ε.Ε. για απεξάρτηση από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες θα έχει υψηλό κόστος, ο Κρίστοφερ Γκάνβιλ, στέλεχος της TS Lombard, τόνισε πως «εξαιτίας του κόστους υγροποίησης και επανεξαέρωσης, η Ευρώπη θα πληρώνει για το LNG που θα εισάγει από τις ΗΠΑ περισσότερο από όσο θα πληρώνουν οι Αμερικανοί καταναλωτές».