Ενα bank run –ο μαζικός φόβος των καταθετών να χάσουν τις αποταμιεύσεις τους– φέρνει στο μυαλό εικόνες από το «It’s a Wonderful Life», με ανήσυχους πελάτες στριμωγμένους ο ένας πάνω στον άλλο, που παρακαλούν απεγνωσμένα τον ταλαιπωρημένο Τζορτζ Μπέιλι να τους παραδώσει τα χρήματά τους.
Η χρεοκοπία της Silicon Valley Bank την περασμένη εβδομάδα είχε τον ίδιο πανικό, αλλά ελάχιστες άλλες ομοιότητες, καθώς έλαβε χώρα στο Twitter, σε πλατφόρμες μηνυμάτων, κινητά τηλέφωνα και ιστοσελίδες τραπεζών.
Αυτό που έκανε τη χρεοκοπία της Silicon Valley Bank μοναδική σε σύγκριση με προηγούμενες χρεοκοπίες μεγάλων τραπεζών ήταν το πόσο γρήγορα κατέρρευσε. Το απόγευμα της περασμένης Τετάρτης, η τράπεζα αξίας 200 δισεκατομμυρίων δολαρίων ανακοίνωσε σχέδιο για την άντληση νέων κεφαλαίων – το πρωί της Παρασκευής ήταν αφερέγγυα και υπό κρατικό έλεγχο.
Οι ρυθμιστικές αρχές, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και οι τραπεζίτες εξετάζουν τον ρόλο που μπορεί να έπαιξαν τα ψηφιακά μηνύματα και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στην κατάρρευση και κατά πόσον οι τράπεζες εισέρχονται σε μιαν εποχή όπου η ψυχολογική συμπεριφορά πίσω από ένα bank run μπορεί να ενισχυθεί και να γίνει viral πιο γρήγορα απ’ ό,τι μπορούν να ανταποκριθούν με επιτυχία οι τραπεζικοί υπάλληλοι και οι ρυθμιστικές αρχές.
«Ηταν ένα τραπεζικό σπριντ, όχι ένα bank run, και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έπαιξαν κεντρικό ρόλο σε αυτό», δήλωσε ο Μάικλ Ιμερμαν, καθηγητής στη Σχολή Επιχειρήσεων Paul Merage του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια-Ιρβάιν.
Η Ομοσπονδιακή Εταιρεία Ασφάλισης Καταθέσεων εκτιμά ότι οι πελάτες απέσυραν 40 δισεκατομμύρια δολάρια –το ένα πέμπτο των καταθέσεων της Silicon Valley Bank– μέσα σε λίγες μόνον ώρες, γεγονός που ώθησε τον οργανισμό να κλείσει την τράπεζα πριν από τις 12 μ.μ., αντί να περιμένει μέχρι το κλείσιμο της επιχείρησης, που είναι η τυπική διαδικασία λειτουργίας των ρυθμιστικών αρχών όταν μια τράπεζα έχει έλλειψη χρημάτων.
Κάποιες άλλες γνωστές χρεοκοπίες τραπεζών, όπως της IndyMac ή της Washington Mutual το 2008 και της Continental Illinois τη δεκαετία του 1980, συνέβησαν έπειτα από ημέρες ή εβδομάδες αναφορών που έδειχναν ότι οι τράπεζες αυτές αντιμετώπιζαν βαθιές οικονομικές δυσκολίες. Στη συνέχεια, σημειώθηκε bank run και οι ρυθμιστικές αρχές επενέβησαν.
Οι μαζικές αναλήψεις στη Silicon Valley Bank ήταν, από πολλές απόψεις, οι πρώτες της ψηφιακής εποχής. Λίγοι καταθέτες έκαναν ουρά στα υποκαταστήματα. Αντ’ αυτού, χρησιμοποίησαν τραπεζικές εφαρμογές και τηλεφωνήματα για να έχουν πρόσβαση στα χρήματά τους μέσα σε λίγα λεπτά. Κεφαλαιούχοι επιχειρηματικών συμμετοχών και ιδιοκτήτες επιχειρήσεων περιέγραψαν ότι τα πρώτα στάδια του bank run της Silicon Valley καθοδηγούνταν από πλατφόρμες ή άλλα κανάλια, όπου οι επιχειρηματίες ενθαρρύνονταν να αποσύρουν τα κεφάλαιά τους.
Η Silicon Valley Bank ήταν επίσης μοναδική στο γεγονός ότι ήταν σχεδόν αποκλειστικά εκτεθειμένη σε μια συγκεκριμένη κοινότητα – την τεχνολογική βιομηχανία, τα επιχειρηματικά κεφάλαια και τις νεοφυείς επιχειρήσεις. Οταν αυτή η στενή κοινότητα καταθετών μιλούσε μεταξύ της –χρησιμοποιώντας ψηφιακά κανάλια για να το κάνει γρήγορα– η τράπεζα έγινε πιθανότατα πιο ευάλωτη σε φήμες και σε ένα bank run.
Ο Σαμ Αλτμαν, διευθύνων σύμβουλος της Open AI, έγραψε στο Twitter: «Η ταχύτητα του κόσμου έχει αλλάξει. Τα πράγματα μπορούν να εξελιχθούν γρήγορα. Οι άνθρωποι συνεννοούνται γρήγορα. Οι άνθρωποι κινούν χρήματα γρήγορα».
Ενώ οι αναλήψεις αρχικά μπορεί να ήταν ομαλές, κατέστησαν ένα πλήρες bank run το βράδυ της Πέμπτης μετά την είδηση που διαδόθηκε στο Twitter ότι ο δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας Πίτερ Τιέλ είχε συμβουλεύσει τις εταιρείες στις οποίες είχε επενδύσει να κλείσουν τους λογαριασμούς τους στη Silicon Valley Bank.
«Αν δεν συμβουλεύετε τις εταιρείες σας να αποσύρουν τα μετρητά, τότε δεν κάνετε τη δουλειά σας ως μέλους του διοικητικού συμβουλίου ή ως μετόχου. Η καθημερινή ζωή στις νεοφυείς επιχειρήσεις είναι αρκετά επικίνδυνη, μην παίζετε με τις σανίδες σωτηρίας σας», έγραψε στο Twitter ο Μαρκ Τλουζ, διευθύνων σύμβουλος της επενδυτικής εταιρείας Mangrove με έδρα στην Ευρώπη, εκείνο το πρωί της Παρασκευής.
Για τον Ντέιβιντ Μάρεϊ, η προειδοποίηση για το πρώτο bank run της εποχής των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ήρθε σε ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου – της μιας πρότασης.
Είναι συνιδρυτής της Confirm.com, μιας εταιρείας διαχείρισης της απόδοσης των εργαζομένων στο Σαν Φρανσίσκο, η οποία είχε εκατομμύρια δολάρια σε λογαριασμούς στη Silicon Valley Bank.
Ο Μάρεϊ έλαβε ένα λιτό μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου το πρωί της Πέμπτης, το οποίο έλεγε ότι βρισκόταν σε εξέλιξη ένα bank run και συνιστούσε σε όλους να βγάλουν αμέσως τα χρήματά τους. Το μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προερχόταν από έναν επενδυτή, από τον οποίο ο Μάρεϊ σπανίως δέχεται μηνύματα, ώστε ο συνιδρυτής του αναρωτήθηκε αν επρόκειτο για απόπειρα ηλεκτρονικού ψαρέματος ή άλλη απάτη.
Αφού επαλήθευσε το email και είδε την κατακόρυφη πτώση της τιμής της μετοχής της μητρικής εταιρείας της τράπεζας, της SVB Financial, ο Μάρεϊ και οι συνάδελφοί του έσπευσαν να αποσύρουν τα χρήματα της εταιρείας. Αντί να πάνε σε ένα υποκατάστημα, συνδέθηκαν αμέσως στην ιστοσελίδα. Χρειάστηκαν μερικές προσπάθειες, αλλά τελικά μετέφεραν κάθε σεντ σε λογαριασμό σε διαφορετική τράπεζα μέσα σε μισή ώρα.
Ο Μάρεϊ έγινε μάρτυς του αυξανόμενου φόβου μεταξύ άλλων νεοφυών εταιρειών σε πραγματικό χρόνο.
«Εχουμε ένα αξιόπιστο δίκτυο ιδρυτών» νεοφυών εταιρειών που επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω του Slack, δήλωσε ο Μάρεϊ. «Κανονικά αυτές οι ομάδες συνομιλίας είναι νεκρές. Αλλά εκείνη τη μέρα, όλες οι ομάδες στο Slack ήταν ολοζώντανες».
Οπως απεικονίζεται στην ταινία «It’s a Wonderful Life», τα bank runs συχνά ξεκινούν ως φήμες και μπορούν γρήγορα να εξελιχθούν σε συλλογικό φόβο που αναγκάζει τους καταθέτες να ζητούν τα χρήματά τους, ακόμα και όταν τίποτα δεν συμβαίνει. Επειδή ένα bank run μπορεί να συμβεί τυχαία και είναι δύσκολο να σταματήσει από τη στιγμή που ξεκίνησε, η κυβέρνηση των ΗΠΑ δημιούργησε την FDIC για να σταματήσει μελλοντικά bank runs, με την προϋπόθεση ότι τα κεφάλαια των καταθετών θα είναι ασφαλισμένα.
Μεταξύ 1930 και 1933, κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Υφεσης, περίπου 9.000 τράπεζες χρεοκόπησαν. Μετά τη δημιουργία της FDIC το 1933, οι τραπεζικές «εκρήξεις» έγιναν πολύ πιο σπάνιες. Σύμφωνα με το FDIC, υπήρξαν 562 πτωχεύσεις τραπεζών μεταξύ 2001 και 2023, με τη συντριπτική πλειονότητά τους να συμβαίνει κατά τη διάρκεια της ύφεσης του 2007-2009.
Ολόκληρος ο τραπεζικός κλάδος αντιμετωπίζει τώρα το γεγονός ότι θα μπορούσε να είναι ο επόμενος στόχος ενός bank run που τροφοδοτείται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η συμπεριφορά –που μοιάζει με κυψέλη– είναι παρόμοια με αυτό που συνέβη κατά τη διάρκεια της έκρηξης των «μιμιδίων μετοχών» το 2021, όπου οι εταιρείες αποτέλεσαν στόχο ομάδων, κυρίως μικροεπενδυτών, αν και σε εκείνη την περίπτωση ομάδες επενδυτών χρησιμοποιούσαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να ωθήσουν τις μετοχές σε υψηλότερα επίπεδα.
Η αποτυχία της Silicon Valley Bank κυριάρχησε στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης για ημέρες. Αρκετοί επιφανείς επενδυτές εξέδωσαν μαζικές προβλέψεις λέγοντας ότι, εάν η ομοσπονδιακή κυβέρνηση δεν παρέμβει για να αποζημιώσει όλους τους καταθέτες της Silicon Valley Bank –ασφαλισμένους και ανασφάλιστους–, θα υπάρξουν και άλλες τραπεζικές «εκρήξεις» τη Δευτέρα.
Στο τέλος, η Ουάσινγκτον συνθηκολόγησε. Σύμφωνα με το σχέδιο που ανακοίνωσαν οι ρυθμιστικές αρχές των ΗΠΑ την Κυριακή, οι καταθέτες της Silicon Valley Bank είχαν πρόσβαση σε όλα τα χρήματά τους. Ενα νέο πρόγραμμα της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ θα επιτρέψει στις τράπεζες να τοποθετήσουν ορισμένους τίτλους ως εγγύηση και να δανειστούν από ένα κυβερνητικό ταμείο έκτακτης ανάγκης. Τόσο οι αξιωματούχοι του υπουργείου Οικονομικών όσο και της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ δήλωσαν στους δημοσιογράφους το Σαββατοκύριακο ότι τα προγράμματα δημιουργήθηκαν εν μέρει λόγω των ανησυχιών ότι θα μπορούσαν να σημειωθούν περαιτέρω bank runs – που τροφοδοτούνται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
«Οι τελευταίες ημέρες αντιπροσωπεύουν ένα μοναδικό περιστατικό που τροφοδοτήθηκε από παραπληροφόρηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και δεν είναι ενδεικτικό της υγείας του κλάδου μας», δήλωσε ο Λίντσεϊ Τζόνσον, πρόεδρος της Ενωσης Τραπεζικών Καταναλωτών, σε δήλωσή του.
Για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, δεν φαίνεται να υπάρχει άμεση λύση. Μια πιθανότητα που υπάρχει εδώ και δεκαετίες –που απεικονίζεται και στην ταινία «It’s a Wonderful Life»– είναι η ιδέα της τραπεζικής αργίας, όπου οι ρυθμιστικές αρχές κλείνουν μια τράπεζα για λίγες ημέρες, ώστε να επικρατήσει ψυχραιμία.
Τη Δευτέρα, αφού η κυβέρνηση επενέβη για να στηρίξει το τραπεζικό σύστημα, φάνηκε ότι μια μερίδα της τεχνολογικής κοινότητας είχε συνειδητοποιήσει την ικανότητά της να προκαλεί μαζικό πανικό στα οικονομικά και θα πρέπει να είναι πιο προσεκτική όταν δημοσιεύει αναρτήσεις σχετικά με την πιθανή υγεία των τραπεζών.
«Στην εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αν έχεις μια αρκετά μεγάλη πλατφόρμα και φωνάζεις αρκετά δυνατά για ένα bank run, μπορεί τελικά να έχεις δίκιο. Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι σωστό», έγραψε ο Λόγκαν Μπάρτλετ της Redpoint Ventures.
Πηγή: Associated Press
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr