Λίγο μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία, το 2014, το Κίεβο επέλεξε ως μέτρο αντεκδίκησης την κατασκευή ενός φράγματος με το οποίο περιόρισε κατά 85% τη ροή του νερού στη χερσόνησο. Η κρίση νερού που ακολούθησε στην ταλαιπωρημένη χερσόνησο δεν ήταν παρά ένα από τα πολλά παραδείγματα της Ιστορίας, που καταδεικνύουν πως το νερό μπορεί να αποτελέσει όπλο αλλά και θύμα πολέμων, όπως, άλλωστε, μπορεί να είναι και η αιτία πολέμων. Είναι, όμως, παράλληλα και θύμα της κλιματικής κρίσης με τα αλλεπάλληλα επεισόδια παρατεταμένης ξηρασίας που πλήττουν πλέον διάφορες ζώνες του πλανήτη και όχι μόνον τη δεινοπαθούσα Αφρική, αλλά και τμήματα της Ευρώπης και μετατρέπουν, έτσι, τον ζωτικότερο φυσικό πόρο σε χρυσό της νέας εποχής. Γιατί το νερό είναι πολύτιμο όσο ο χρυσός, αλλά και εξίσου δυσεύρετο.
Μολονότι καλύπτει περισσότερο από το 70% της επιφάνειας της Γης, μόλις το 3% του νερού στον πλανήτη είναι πόσιμο και ένα σημαντικό τμήμα από αυτό το 3% είναι εγκλωβισμένο στους πάγους. Και στο μεταξύ οι ανάγκες του παγκόσμιου πληθυσμού σε νερό αυξάνονται διαρκώς. Στη διάρκεια του 20ού αιώνα η αύξηση που σημείωσε η κατανάλωση νερού ήταν υπερδιπλάσια της αύξησης που κατέγραψε ο παγκόσμιος πληθυσμός. Κι ενώ η κλιματική κρίση έχει ήδη δημιουργήσει συνθήκες ανεπάρκειας ή και έλλειψης νερού σε περιοχές όπου ζουν 2 δισ. άνθρωποι, οι επενδύσεις που γίνονται σε υποδομές για το νερό, για την εξοικονόμησή του, την αποθήκευσή του και τη διασφάλιση της ποιότητάς του δεν αντιπροσωπεύουν παρά μόνον ένα ισχνό 3% των επενδύσεων για το κλίμα και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Ομάδα δεκάδων επενδυτών κάλεσε τις κυβερνήσεις ανά τον κόσμο να υιοθετήσουν πολιτικές για να ενθαρρύνουν τις επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα.
Για πρώτη φορά επιχείρησε να θέσει αποφασιστικά το νερό στον χάρτη των επενδύσεων η πρώτη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το νερό που έγινε την άνοιξη στη Νέα Υόρκη. Εν αναμονή της διάσκεψης, ομάδα δεκάδων επενδυτών που διαχειρίζεται συνολικά κεφάλαια ύψους 3 τρισ. δολ., με ανοικτή επιστολή κάλεσε τις κυβερνήσεις ανά τον κόσμο να υιοθετήσουν πολιτικές για τη διασφάλιση επάρκειας νερού και να ενθαρρύνουν τις επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα σε σχέδια κάθε είδους για το νερό. Και το μόνο που δεν λείπει εν προκειμένω είναι η καινοτομία και οι ιδέες που χρειάζονται χρηματοδότηση, είτε αυτές αφορούν την άντληση νερού από την ατμόσφαιρα, τη χρήση του ηλιακού φωτός για την αφαλάτωση του θαλάσσιου νερού και τη μετατροπή του σε πόσιμο είτε τη χρήση του Ιντερνετ των Πραγμάτων για την εφαρμογή έξυπνων συστημάτων άρδευσης ή την αποτροπή των διαρροών.
Ενδεικτική περίπτωση καινοτομίας είναι, για παράδειγμα, η εταιρεία HydroIQ, που χρησιμοποιεί το Ιντερνετ των Πραγμάτων και ελαχιστοποιεί τον χρόνο που χρειάζεται για τον εντοπισμό μιας διαρροής, περιορίζοντάς τον σε λίγα λεπτά, όταν σε ιδιαίτερα δύσκολες περιπτώσεις μπορεί να χρειάζονταν και μήνες. Οπου εφάρμοσε την τεχνολογία της το 2022, κατόρθωσε να διασώσει περίπου ένα δισ. λίτρα νερού που διαφορετικά θα είχαν χαθεί.
Σε κρίση η διαχείριση των υδάτων στη Βρετανία
Των ΦΙΛΙΠ ΑΛΝΤΡΙΚ, ΠΡΙΣΙΛΑ ΑΖΕΒΕΔΟ ΡΟΤΣΑ και ΛΑΡΣ ΜΑΚΕΛΧΟΝ
BLOOMBERG
Η βρετανική ρυθμιστική αρχή της βιομηχανίας εταιρειών ύδρευσης, η Ofwat, βρίσκεται προ διλήμματος. Πρέπει να στηρίξει τις εταιρείες που εποπτεύει και από τις οποίες υπάρχουν αιτήματα για δισεκατομμύρια, αλλά πρέπει να τα καταφέρει χωρίς να αποθαρρύνει τις επενδύσεις στον τομέα του νερού.
Από το 1989, οπότε και ιδρύθηκε ταυτοχρόνως με την ιδιωτικοποίηση της βιομηχανίας νερών και ύδρευσης, η Ofwat απέφευγε να παρέμβει στον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων όσο οι λογαριασμοί του νερού παρέμεναν σε χαμηλά επίπεδα και το νερό έρρεε άφθονο. Επέτρεψε, έτσι, στις εταιρείες να συσσωρεύσουν χρέη και να μην επενδύουν επί μια δεκαετία από το 2006.
Η έλλειψη επενδύσεων ευθύνεται για τη διαρροή αποβλήτων στους ποταμούς και τις θάλασσες της Βρετανίας, όπως και για τις ρωγμές στους αγωγούς που χρειάζονται επειγόντως επισκευή.
Πριν από δύο εβδομάδες ήρθε στην επιφάνεια η κρίση της μεγαλύτερης εταιρείας ύδρευσης, της Thames Water, που έχει χρέη ύψους περίπου 14 δισ. στερλινών. Τώρα η Ofwat πρέπει να εξασφαλίσει ότι οι εταιρείες ύδρευσης θα μπορέσουν να προσελκύσουν επενδυτικά κεφάλαια για να ξαναχτίσουν τις υποδομές ύδρευσης της Βρετανίας και να προστατεύσουν τους καταναλωτές.
Για να το επιτύχει πρέπει να πείσει τις επιχειρήσεις να βελτιώσουν τη φερεγγυότητά τους, ώστε να πείσουν τους μετόχους να τους διαθέσουν κεφάλαια με προσιτά επιτόκια. Θα πρέπει όμως και να αυξηθούν οι λογαριασμοί του νερού. Οι Βρετανοί πολιτικοί, όμως, δεν μπορούν να υπερασπισθούν την αύξηση των λογαριασμών του νερού με σκοπό τη χρηματοδότηση επενδύσεων, σε μια περίοδο που ο κόσμος αντιμετωπίζει την κρίση του κόστους διαβίωσης.
Σύμφωνα με το Συμβούλιο Καταναλωτών για το νερό, μια αύξηση των λογαριασμών κατά 100 στερλίνες θα οδηγήσει 1,1 εκατ. βρετανικά νοικοκυριά στη φτώχεια και την αδυναμία να καλύψουν το κόστος της ύδρευσης, καθώς αυτό θα υπερβαίνει το 5% του εισοδήματός τους. Η Ofwat δεν είχε ποτέ αντιμετωπίσει τόσο δυσεπίλυτη κατάσταση.
Την κλίμακα του προβλήματος σκιαγραφεί η περίπτωση της Thames Water, που εξυπηρετεί 15 εκατ. άτομα στο Λονδίνο και την περιφέρειά του. Εν μέσω ανησυχίας πως οι ιδιοκτήτες της εταιρείας θα αρνηθούν να χορηγήσουν τα κεφάλαια που ζητάει η Ofwat, η κυβέρνηση άρχισε συνομιλίες για τη διάσωση της εταιρείας με μια προσωρινή κρατικοποίηση. Τελικά οι μέτοχοι συμφώνησαν να χορηγήσουν στην εταιρεία 750 εκατ. στερλίνες, πέραν των 500 εκατ. που δέσμευσαν πέρυσι. Η κίνηση έγινε δεκτή με ικανοποίηση από την αγορά, αλλά απλώς κέρδισε λίγο χρόνο για την εταιρεία.
Ελλειμμα
Επισημαίνοντας το έλλειμμα επενδύσεων για το νερό, ο επιχειρηματίας Μπράιαν Μποζάιρ που ασχολείται με την εφαρμογή σύγχρονων τεχνολογιών για την αντιμετώπιση των προβλημάτων ύδρευσης στην Αφρική, τόνισε πως «όλοι γνωρίζουμε ότι το νερό είναι κρίσιμο και πεπερασμένο, αλλά δεν έχει υπάρξει μέριμνα για επενδύσεις σε υποδομές σ’ αυτό για πολλά χρόνια».
2 δισ. άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό.
Ούτε ένα σεντ
Σχολιάζοντας το έλλειμμα επενδύσεων για το νερό και την ασφαλή επάρκειά του, ο Τομ Φέργκιουσον, ιδρυτής της Burnt Island Ventures, αναφέρει πως «έχουμε τοποθετήσει τρισεκατομμύρια δολάρια σε έργα για την κιλοβατώρα, για την ενέργεια, και ουσιαστικά τίποτε για το γαλόνι του νερού».
3% του νερού που υπάρχει στον κόσμο είναι πόσιμο.
Κατάχρηση
Τονίζοντας την ανάγκη να εξοικονομηθεί νερό, ο Ντράγκαν Τούτις, διευθύνων σύμβουλος της Oneka Technologies, λέει ότι «πρέπει να μειώσουμε την κατάχρηση και την εξάντληση του νερού από φυσικούς υδάτινους πόρους, ώστε να μπορούν να αναπαραχθούν και να επιστρέψουν σε μια φυσική ισορροπία».