Παραφουσκωμένη τσέπη από τη μία πλευρά, άδεια τσέπη από την άλλη. Κάπως έτσι διαμορφώνεται η εικόνα για τις εμπορικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται ταυτόχρονα στο οργανωμένο λιανεμπόριο τροφίμων (σούπερ μάρκετ) και στις χονδρικές πωλήσεις με καταστήματα cash & carry. Το lockdown της άνοιξης που οδήγησε σε αναστολή λειτουργίας τη μαζική εστίαση και το τουρισμό προκάλεσε ισχυρό πλήγμα στον τζίρο των cash & carry. Μάλιστα, όπως μαρτυρούν τα στοιχεία που παρουσιάζει σήμερα η «Κ», η πληγή παρέμεινε ανοιχτή και μετά το άνοιγμα του τουρισμού, καθώς πολλές τουριστικές μονάδες και εστιατόρια δεν λειτούργησαν. Ακόμη, βεβαίως, και όσες από τις επιχειρήσεις των δύο παραπάνω κατηγοριών άνοιξαν είχαν μικρή πληρότητα. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Nielsen από τις αρχές του έτους έως τις 23 Φεβρουαρίου, μέχρι δηλαδή την καταγραφή του πρώτου κρούσματος κορωνοϊού στην Ελλάδα, ο τζίρος των καταστημάτων cash & carry σημείωνε αύξηση 3,5%, έχοντας ξεκινήσει με πολύ καλές προοπτικές, ενόψει μάλιστα των προβλέψεων για περαιτέρω αύξηση του τουρισμού το 2020.
Από τότε μέχρι τις 4 Μαΐου, οπότε ξεκίνησε σταδιακά η άρση των περιοριστικών μέτρων – βεβαίως η εστίαση και ο τουρισμός άρχισαν να επαναλειτουργούν αργότερα– η μείωση του τζίρου στα καταστήματα cash & carry ήταν 9,5%. Η μεγάλη αύξηση που παρατηρήθηκε την ίδια περίοδο στις πωλήσεις προϊόντων καθαρισμού σπιτιού και προϊόντων ατομικής υγιεινής δεν στάθηκε ικανή να αντισταθμίσει τις μεγάλες απώλειες που υπέστη ο κλάδος από την κατακόρυφη μείωση των πωλήσεων στις κατηγορίες των τροφίμων, φρέσκων προϊόντων και ειδών bazaar (λευκά είδη, εξοπλισμός κουζίνας, πιάτα, ποτήρια κ.λπ.). Στην καρδιά της πανδημίας, η οποία περιλαμβάνει όλη την περίοδο του γενικού lockdown στη χώρα, οι πωλήσεις των φρέσκων προϊόντων (επί ζυγίω ή χύμα) υποχώρησαν κατά 16,8%, των τροφίμων (συσκευασμένων) και ποτών κατά 12,8%, των προϊόντων bazaar κατά 10,6%.
Αντιθέτως, ενισχύθηκαν ιδιαιτέρως οι πωλήσεις των προϊόντων ατομικής υγιεινής και ομορφιάς κατά 13,8% και των προϊόντων καθαρισμού σπιτιού (απορρυπαντικά, απολυμαντικά κ.ά) κατά 21,2%. Η αύξηση αυτή οφείλεται ώς έναν βαθμό στην ενίσχυση που παρατηρήθηκε κατά την περίοδο του lockdown στις πωλήσεις της λεγόμενης μικρής λιανικής (μίνι μάρκετ, καταστήματα ψιλικών) τα οποία αρκετοί καταναλωτές προτίμησαν για να αποφύγουν αρχικά τον συνωστισμό και εν συνεχεία τις ουρές που παρατηρούνταν στα μεγάλα σούπερ μάρκετ.
Σύμφωνα με αναλυτές της αγοράς, πίσω από την αύξηση των πωλήσεων στις προαναφερθείσες κατηγορίες προϊόντων στο δίκτυο cash & carry οφείλεται και το εξής: οι επιχειρηματίες – πελάτες των καταστημάτων cash & carry προμηθεύτηκαν τα είδη αυτά όχι για να εξοπλίσουν τις επιχειρήσεις τους οι οποίες στην καλύτερη περίπτωση υπολειτουργούσαν, αλλά για δική τους χρήση, για οικιακή κατανάλωση. Το φαινόμενο αυτό, μάλιστα, παρατηρήθηκε πιο έντονα τις πρώτες ημέρες του Μαρτίου, όταν παρατηρήθηκαν ελλείψεις σε ορισμένα είδη στα σούπερ μάρκετ.
Το ενδιαφέρον και συνάμα δυσάρεστο είναι ότι η επιθυμητή ανάκαμψη για τον κλάδο του cash & carry δεν επήλθε ούτε με την επαναλειτουργία της μαζικής εστίασης και το άνοιγμα της τουριστικής αγοράς. Τα στοιχεία της Nielsen για την περίοδο από 4 Μαΐου έως 9 Αυγούστου δείχνουν μείωση συνολικά του τζίρου κατά 3,5% με τις απώλειες στα είδη Bazaar να είναι της τάξεως του 6,9%, στα επί ζυγίω προϊόντα οι πωλήσεις υποχώρησαν κατά 12,9% και στα τρόφιμα-ποτά κατά 3,9%.
Αναβλήθηκαν επενδύσεις που είχαν δρομολογηθεί σε δημοφιλείς προορισμούς
Εύλογα θα μπορούσε να πει κάποιος ότι οι διοικήσεις των ομίλων που δραστηριοποιούνται στον κλάδο του cash & carry μπορούν να βγάλουν λεφτά από την τσέπη της λιανικής, η οποία μετράει επιπλέον τζίρο περίπου μισού δισεκατομμυρίου ευρώ σε σύγκριση με πέρυσι και να τα βάλουν στην τσέπη της χονδρικής που έχει αδειάσει. Πράγματι, το γεγονός ότι τα σούπερ μάρκετ είχαν αυξημένο τζίρο λόγω κορωνοϊού μετριάζει τις απώλειες που κατέγραψαν οι επιχειρήσεις του κλάδου από την πτώση των πωλήσεων στη χονδρική.
Ωστόσο, ένας κλάδος που στις αρχές του χρόνου «έτρεχε» με 3,5% και στο οκτάμηνο υποχωρούσε με 4% δεν παύει να αποτελεί «βαρίδι».
Ζήτηση
Ειδικά, μάλιστα, καθώς και στη λιανική έχει πλέον ομαλοποιηθεί η ζήτηση, ενώ η ύφεση αναμένεται να πλήξει μεσοπρόθεσμα και εκεί την κατανάλωση και να προκαλέσει μείωση του τζίρου των σούπερ μάρκετ, με τις προβλέψεις να κάνουν λόγο για υποχώρηση 6% το 2021. Σημειώνεται ότι στην Ελλάδα λειτουργούν περί τα 133 καταστήματα cash & carry (στοιχεία 2018), ενώ ο ετήσιος τζίρος τους υπολογίζεται σε περίπου 1,2 δισεκατομμύριο ευρώ.
Το πλήγμα στα cash & carry προκάλεσε επίσης σε κάποιες περιπτώσεις αναβολή –θα φανεί εάν θα μετατραπεί και σε οριστική ματαίωση– επενδύσεων που προγραμματίζονταν από τις επιχειρήσεις του κλάδου, κυρίως σε τουριστικούς προορισμούς, επενδύσεις που θα ενίσχυαν την απασχόληση στις τοπικές κοινωνίες και θα αύξαναν τον τζίρο τοπικών προμηθευτών.
Οι προμηθευτές της χονδρικής, συνολικά, βρίσκονται έτσι κι αλλιώς σε ιδιαίτερα δυσμενή θέση, καθώς ήδη εφαρμόζονται περιοριστικά μέτρα σε πολλές περιοχές της χώρας στην εστίαση, ενώ κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ποιο θα είναι το σκηνικό την περίοδο των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, περίοδος υψηλής κατανάλωσης την προ κορωνοϊού εποχή.
Με βάση τα στοιχεία της Nielsen, η υποχώρηση κατά 4% που καταγράφει ο τζίρος συνολικά των cash & carry (από τις αρχές του χρόνου έως τις 9 Αυγούστου, σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2019) οφείλεται στις ακόλουθες μεταβολές: μείωση κατά 6,6% των πωλήσεων ειδών μπαζάρ, μείωση 5,3% των πωλήσεων τροφίμων και ποτών και μείωση κατά 9,2% των πωλήσεων επί ζυγίω προϊόντων.
Η αύξηση κατά 10,2% που καταγράφεται το διάστημα αυτό στις πωλήσεις ειδών καθαρισμού σπιτιού και κατά 9,5% στις πωλήσεις ειδών ατομικής υγιεινής και ομορφιάς δεν αρκούν για να γυρίσει το ταμείο σε θετικό πρόσημο.