Η αύξηση της κοινοτικής συμμετοχής στο ΕΣΠΑ της περιόδου 2007-2013, που προβάλλεται από την προηγούμενη κυβέρνηση ως νίκη της ελληνικής πλευράς στην προσπάθειά της να μη χαθούν κοινοτικά χρήματα, είναι ουσιαστικά μια πλασματική επιτυχία. Αυτό γιατί η αύξηση της κοινοτικής συμμετοχής από το 95% στο 100%, όπως συμφωνήθηκε, δεν σημαίνει ότι θα εισρεύσουν περισσότερα κοινοτικά κονδύλια. Αντίθετα οδηγεί σε λιγότερες επενδύσεις για τη χώρα, λιγότερα έργα και σε επιπλέον προβλήματα σε συγκεκριμένες περιφέρειες.
Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια λογιστική πράξη που μηδενίζει την εθνική συμμετοχή, τα χρήματα δηλαδή που θα συνεισέφερε η ελληνική πλευρά στο σύνολο του ΕΣΠΑ μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων για την ολοκλήρωση μιας σειράς έργων. Με απλά λόγια αυτό που έχει συμφωνηθεί είναι ότι ενώ το πρόγραμμα προέβλεπε π.χ. 100 ευρώ, από τα οποία η Ε.Ε. θα έβαζε 95 και η χώρα μας 5 ευρώ, τώρα το πρόγραμμα θα κλείσει μόνο με τα κοινοτικά χρήματα, δηλαδή τα 95 ευρώ. Ετσι η εμφανιζόμενη αύξηση της κοινοτικής συμμετοχής ή αντίστοιχα η μείωση της εθνικής, ανάλογα με το πόσο μισοάδειο θέλει κάποιος να δει το ποτήρι, οδηγεί τελικώς στο ίδιο αρνητικό αποτέλεσμα. Δηλαδή σε μείωση των πόρων του Προγράμματος, που πριν τη σχετική συμφωνία είχαν υπολογιστεί στα 24 δισ. ευρώ και πλέον εκτιμάται ότι θα μειωθούν στα 22 δισ. ευρώ περίπου.
Το αποτέλεσμα αυτής της επιλογής που δεν είναι παρά το αναγκαίο κακό μπροστά στον κίνδυνο να χαθεί και μέρος των κοινοτικών χρημάτων για όσα έργα η Ελλάδα δεν είχε τα χρήματα για τα συνεισφέρει ως εθνική συμμετοχή στο Πρόγραμμα, είναι λιγότερες επενδύσεις και κίνδυνος αρκετά έργα να κοπούν οριστικά από το Πρόγραμμα ή να μεταφερθούν στο επόμενο ΕΣΠΑ, δεσμεύοντας χρήματα, που υπό άλλες συνθήκες θα κατευθύνονταν σε νέες αναπτυξιακές δράσεις και δη στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας. Το πρόβλημα μεγεθύνεται σε συγκεκριμένες περιφέρειες της χώρας, όπως η Στερεά Ελλάδα και το Νότιο Αιγαίο. Η συμμετοχή της Ε.Ε. στα προγράμματα των συγκεκριμένων περιφερειών ήταν πολύ χαμηλότερη από το 95%. Αλλωστε η ποσοστιαία συμμετοχή στο 95% είναι ο μέσος όρος και δεν ισχύει οριζόντια για όλα τα προγράμματα. Οπως εξηγούν τόσο ο περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου κ. Γιώργος Χατζημάρκος όσο και ο περιφερειάρχης Στερεάς Ελλάδος κ. Κώστας Μπακογιάννης, η ευελιξία που δόθηκε στη χώρα μας μέσω του μηδενισμού της εθνικής συμμετοχής στο ΕΣΠΑ, δημιουργεί εκρηκτικό πρόβλημα απειλώντας όλα τα έργα που είναι σε εξέλιξη. Είναι χαρακτηριστικό ότι η περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, μέσα από το ΕΣΠΑ δικαιούνταν 200,5 εκατ. ευρώ, από τα οποία μόλις τα μισά περίπου ήταν η κοινοτική συμμετοχή. Η σύνθεση δηλαδή κοινοτικών και εθνικών πόρων ήταν 50%-50%. Η οριζόντια πλέον ισχύς του 100% στην κοινοτική χρηματοδότηση, μηδενίζει ακαριαία τους εθνικούς πόρους και οδηγεί το συγκεκριμένο πρόγραμμα σε χρηματοδοτικό κενό της τάξης των 51 δισ. ευρώ περίπου. Παρόμοιο πρόβλημα παρουσιάζει το Περιφερειακό Πρόγραμμα της Στερεάς Ελλάδος, το οποίο από το αρχικό ποσό των 515 εκατ. ευρώ απομειώνεται στα 367 εκατ. ευρώ και δαπάνες ύψους 120 εκατ. ευρώ που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί είναι άγνωστο πώς θα πληρωθούν.
Στο Νότιο Αιγαίο τα έργα που είναι στο «αέρα», παρά το γεγονός ότι ήδη εκτελούνται και για τα οποία δεν υπάρχουν πλέον ούτε κοινοτικά, αλλά ούτε και εθνικά, αφού το κράτος έχει κηρύξει στάση πληρωμών, υπολογίζονται σε 160 περίπου! Πρόκειται για έργα όπως π.χ. η αποκατάσταση του Δημοτικού Σχολείου Κω, ο εκσυγχρονισμός και βελτίωση της υφιστάμενης εγκατάστασης επεξεργασίας λυμάτων Λίνδου Ρόδου κ.ά., ενώ στη Στερεά Ελλάδα στον «αέρα» είναι η ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου των Δελφών ή ο εκσυγχρονισμός του Λιμένα Κύμης, τα οποία ενώ είναι σε πλήρη εξέλιξη, δεν υπάρχουν χρήματα για να πληρωθούν ακόμη και δαπάνες που έχουν ήδη γίνει.
Κρίσιμες συναντήσεις
Σειρά επαφών με τον αντιπρόεδρο της Ε.Ε. Βάλντις Ντομπρόβσκις, την αρμόδια για την περιφερειακή ανάπτυξη επίτροπο Κορίνα Κρέτσου και τον επίτροπο για τη μεταναστευτική πολιτική Δημήτρη Αβραμόπουλο, είχε ο υπηρεσιακός υπουργός Οικονομίας Νίκος Χριστοδουλάκης προχθές στις Βρυξέλλες. Στο επίκεντρο των συζητήσεων τέθηκε το θέμα των κοινοτικών πόρων και οι ενέργειες που πρέπει να γίνουν για να αποφευχθεί η απώλεια χρημάτων, στον βαθμό που ακόμη και μετά τον μηδενισμό της εθνικής συμμετοχής, ο κίνδυνος είναι ορατός κυρίως λόγω της ασφυκτικής προθεσμίας για απορρόφηση έως το τέλος του 2015.