Εντονο σκεπτικισμό για την ικανότητα της κυβέρνησης Τσίπρα να φέρει εις πέρας την εξαιρετικά δύσκολη αποστολή που έχει αναλάβει στο πλαίσιο του τρίτου μνημονίου εκφράζουν τρεις κορυφαίοι οικονομικοί αναλυτές με τους οποίους επικοινώνησε η «Κ». Ανεξαρτήτως της στάσης τους απέναντι στο πρόγραμμα και των εκτιμήσεών τους για την πρώτη αξιολόγηση, και οι τρεις θεωρούν πολύ πιθανό η ουσιώδης εφαρμογή του να αποδειχθεί πέρα από τις δυνάμεις της νέας κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ.
Στροφή Τσίπρα
O Φεντερίκο Στάινμπεργκ, πρεσβύτερος αναλυτής στο Βασιλικό Ινστιτούτο Elcano και καθηγητής Οικονομικών στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης, αναγνωρίζει ότι ο Αλέξης Τσίπρας «έχει κάνει μία στροφή 180 μοιρών, από τον κομμουνισμό στη σοσιαλδημοκρατία». Προσθέτει δε ότι η προσδοκία της περαιτέρω ελάφρυνσης χρέους θα τον οδηγήσει να «ξεκινήσει να εφαρμόζει τη συμφωνία». Ωστόσο, «δεν είναι ακόμη σαφές αν ο ΣΥΡΙΖΑ στη νέα του μορφή είναι ένα μεταρρυθμιστικό κόμμα». Ο Ισπανός οικονομολόγος παρατηρεί μάλιστα ότι, ακόμα κι αν αποδειχθεί πως το κόμμα του κ. Τσίπρα έχει εσωτερικεύσει την ανάγκη για μεταρρυθμίσεις, παραμένει ανοιχτό το ερώτημα «αν το ελληνικό κράτος έχει τις θεσμικές δυνατότητες για να διαχειριστεί το μνημειώδες έργο του εκσυγχρονισμού της ελληνικής οικονομίας σε σύντομο χρονικό διάστημα».
Από την πλευρά του, ο Γιάκομπ Κίρκεγκααρντ, senior fellow στο Peterson Institute for International Economics, παρατηρεί ότι «η σειρά απερίσκεπτων ρίσκων» που πήρε ο κ. Τσίπρας από την αρχή της χρονιάς «λειτούργησε πολύ καλά για τον ίδιο πολιτικά», καθώς «έχει πλέον αρκετές πιθανότητες να κυριαρχήσει στην ελληνική Κεντροαριστερά για μία γενιά». «Η άμεση πρόκληση για τον πρωθυπουργό είναι να κάνει αρκετά από αυτά που ζητάει η τρόικα ώστε να διασφαλίσει ότι οι τράπεζες της χώρας θα ανακεφαλαιοποιηθούν ταχέως –χωρίς το bail-in των καταθετών– και ότι θα αναδιαρθρωθεί περαιτέρω το ελληνικό χρέος στην κατοχή της Ευρωζώνης», υπογραμμίζει στην «Κ» ο κ. Κίρκεγκααρντ.
Ο Δανός αναλυτής χαρακτηρίζει το χρονοδιάγραμμα των επόμενων μηνών «πολύ πιεστικό», καθώς, όπως εξηγεί, η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί πριν από το τέλος του έτους, ώστε να μην υπαχθεί στους νέους ευρωπαϊκούς κανόνες για την εξυγίανση των τραπεζών. Ωστόσο, κατά τον Κίρκεγκααρντ, η χρονική αυτή πίεση θα λειτουργήσει υπέρ του Τσίπρα: «Η πρώτη αξιολόγηση του προγράμματος από την τρόικα θα βασιστεί περισσότερο σε πολιτικούς παρά σε οικονομικούς όρους. Ουσιαστικά, θα εξετάσει αν η ελληνική κυβέρνηση θα έχει ψηφίσει τους απαραίτητους νόμους εγκαίρως – μία σχετικά διαχειρίσιμη πολιτική και νομική διαδικασία, δεδομένης της εντολής της νέας κυβέρνησης και της πλειοψηφίας της στο Κοινοβούλιο».
Βάσιμες ανησυχίες
Ο οικονομολόγος του Peterson σημειώνει ότι «αξιόπιστες αποτιμήσεις των δυνατοτήτων της ελληνικής κυβέρνησης –και του ευρύτερου δημόσιου τομέα– να εφαρμόσουν την πληθώρα μεταρρυθμίσεων που προβλέπονται σε ολόκληρο το φάσμα της ελληνικής οικονομίας μπορεί να γίνουν μόνο αργότερα, όταν θα είναι διαθέσιμα τα σχετικά δεδομένα». Εως τότε, όπως και αυτός παρατηρεί, θα εξακολουθούν να υπάρχουν «πολύ βάσιμες ανησυχίες» για τη διοικητική ικανότητα της κυβέρνησης και των κρατικών δομών στην Ελλάδα.
Προσγείωση στην πραγματικότητα
Τον προβληματισμό του για τη δυνατότητα εφαρμογής του προγράμματος εκφράζει –από διαφορετική οπτική γωνία– και ο Φιλίπ Λεγκρέν, πρώην οικονομικός σύμβουλος του Ζ. Μ. Μπαρόζο και συγγραφέας του βιβλίου European Spring, για την ευρωπαϊκή κρίση χρέους. «Ο Αλέξης Τσίπρας αναμφίβολα έχει ένα ταλέντο στο να κερδίζει εκλογές», σημειώνει. «Μέσα σε τρεις μήνες μεταμορφώθηκε από αδιασάλευτο πολέμιο των μνημονίων που επέβαλαν οι πιστωτές σε αφοσιωμένο υπερασπιστή ενός ακόμη πιο σκληρού προγράμματος λιτότητας και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων».
Ο κ. Τσίπρας, σημειώνει ο Λεγκρέν, «έχει ηγηθεί πολλών επιτυχημένων προεκλογικών εκστρατειών φέτος, αλλά έχει κυβερνήσει ελάχιστα. Και με την καλύτερη θέληση του κόσμου, θα δυσκολευθεί πολύ να εφαρμόσει επιτυχώς τους όρους του τρίτου δανειακού προγράμματος».
Ο Βρετανοεσθονός οικονομολόγος εξηγείται: «Είναι ένα πράγμα να ψηφίζεις νόμους. Το ελληνικό Κοινοβούλιο πέρασε πολλούς σε μία τρελή φούρια τον Ιούλιο. Είναι εντελώς διαφορετικό όμως να διασφαλίζεις την αποτελεσματική εφαρμογή τους. Το δεύτερο είναι δύσκολο εγχείρημα ακόμα και για χώρες με μία λειτουργική, μη διεφθαρμένη δημόσια διοίκηση».
«Οπως και στα προηγούμενα δύο προγράμματα, οι προβλέψεις στο τρίτο είναι υπέρ το δέον αισιόδοξες», υπογραμμίζει ο Λεγκρέν – από τους πιο ασυμβίβαστους επικριτές των μνημονίων που έχει επιβληθεί τα τελευταία πέντε χρόνια στην ευρωπαϊκή περιφέρεια. «Σε μία εν πολλοίς κλειστή, μη ευέλικτη οικονομία, που βρίσκεται σε συνθήκες βαθιάς ύφεσης, και ενός μη ευνοϊκού διεθνούς περιβάλλοντος, η δημοσιονομική προσαρμογή θα συρρικνώσει περαιτέρω την οικονομική δραστηριότητα και θα εκτοξεύσει ακόμη πιο ψηλά το δημόσιο χρέος».