Δεν έχουν τέλος τα περιστατικά χρήσης όπλου στη χώρα μας, τα οποία οδηγούν αρκετά συχνά και σε νεκρούς. Είναι ενδεικτικό ότι σύμφωνα με στοιχεία του Οργανισμού GunViolence.EU, από τις αρχές του 2023 έχουν σημειωθεί στην Ελλάδα τουλάχιστον 303 περιστατικά –εκ των οποίων τα 145 στην Αθήνα-, όπου χρησιμοποιήθηκε όπλο.
Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη αναμένεται, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», να προβεί σύντομα σε αυστηροποίηση του καθεστώτος άδειας οπλοφορίας.
Οπως δήλωσε πρόσφατα ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Γιάννης Οικονόμου, στη χώρα μας κυκλοφορούν νόμιμα σχεδόν 1 εκατομμύριο καραμπίνες και περίπου 4.500 σκοπευτικά και όπλα προστασίας. Παρ′ όλα αυτά, σοβαρό ζήτημα εγείρεται για τα παράνομα όπλα. Σύμφωνα με στοιχεία της διεθνούς οργάνωσης Small Arms Survey, εκτιμάται ότι στην Ελλάδα υπάρχουν 1.920.000 όπλα εκ των οποίων τα 1.010.000 είναι αδήλωτα. Το ποσοστό αυτό αντιστοιχεί σε 17,63 όπλα ανά 100 κατοίκους. Να σημειωθεί πως σύμφωνα με στοιχεία από το Ευρωβαρόμετρο που δημοσιεύθηκαν το 2015, το 68% των Ελλήνων κατόχων όπλου που συμμετείχε στην έρευνα, δήλωσαν πως έχουν λάβει άδεια για κυνήγι. Πέρα από το κυνήγι, στην Ελλάδα μπορεί κανείς να λάβει άδεια οπλοφορίας, εφόσον αποδείξει ότι έχει βάσιμο λόγο κατοχής όπλου, όπως είναι η προσωπική προστασία και ασφάλεια.
Οι τιμές στο παρεμπόριο όπλων είναι χαμηλές, αφού σε αρκετές περιπτώσεις κυκλοφορούν όπλα τα οποία έχουν χρησιμοποιηθεί σε εγκληματικές ενέργειες και οι κάτοχοί τους θέλουν να ξεφορτωθούν.
Πάντως, όπως ανέφεραν στην «Κ» γνώστες του εμπορίου όπλων, «αν θέλεις να βρεις όπλο, θα βρεις και μάλιστα σύντομα. Με ένα ποσό ακόμη και κάτω από τα 500 ευρώ, μπορείς να προμηθευτείς ένα καλό και λειτουργικό όπλο στο διαδίκτυο».
Οπως διαπιστώσαμε, υπάρχουν νόμιμες ιστοσελίδες όπου πωλούνται μεταχειρισμένα πιστόλια για μερικές εκατοντάδες ευρώ, ενώ στο «σκοτεινό διαδίκτυο» οι επιλογές για όσους θέλουν να αγοράσουν παράνομα όπλο, φαίνεται πως είναι πραγματικά ατελείωτες.
Οι διακινητές επωφελούνται από τη χρήση των διαδικτυακών πλατφόρμων και έτσι είναι λιγότερο πιθανό να διωχθούν, λόγω της χρήσης εργαλείων όπως το Tor, που επιτρέπουν στους χρήστες να αποκρύπτουν τη μοναδική διεύθυνση πρωτοκόλλου Internet (IP).
Στην τελευταία έκθεση που δημοσίευσε η ΕΛ.ΑΣ. για το σοβαρό και οργανωμένο έγκλημα στην Ελλάδα για το 2021, καταγράφηκε πως η Ελλάδα παραμένει χώρα «προορισμού» όπλων, πυρομαχικών και εκρηκτικών υλών για την κάλυψη των αναγκών της «εγχώριας» αγοράς. Τα όπλα έρχονται κυρίως από Αλβανία, Βουλγαρία, Βόρεια Μακεδονία, Σερβία και Κόσοβο. Παράλληλα, οι διακινητές επωφελούνται από τη χρήση των διαδικτυακών πλατφόρμων και έτσι «είναι λιγότερο πιθανό να διωχθούν, λόγω της χρήσης εργαλείων όπως το Tor, που επιτρέπουν στους χρήστες να αποκρύπτουν τη μοναδική διεύθυνση πρωτοκόλλου Internet (IP)».
Αναφορικά με τις παραβάσεις της νομοθεσίας περί όπλων, φαίνεται πως παρατηρείται μια αύξηση τα τελευταία χρόνια. Πιο συγκεκριμένα, το 2019 καταγράφηκαν 4.342 παραβάσεις, το 2020 καταγράφηκαν 6.599 παραβάσεις και το 2021 καταγράφηκαν 6.733 παραβάσεις. Παράλληλα, σύμφωνα με έρευνα του Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Εγκλημα (UNODC), η Ελλάδα βρίσκεται στην πέμπτη θέση με τις περισσότερες δολοφονίες μέσω της χρήσης όπλου στην Ευρώπη.
«Συνεργασίες με νόμιμους εμπόρους»
Βάσει των στατιστικών επετηρίδων που δημοσιεύει ετησίως η ΕΛ.ΑΣ, οι κατασχέσεις όπλων το 2022 ανήλθαν συνολικά σε 8.905, εκ των οποίων οι 3.111 αφορούσαν κυνηγετικά όπλα, οι 180 πολεμικά όπλα και οι 5.614 λοιπά όπλα. Αντίστοιχα, οι κατασχέσεις όπλων το 2021 ανήλθαν συνολικά σε 6.720, εκ των οποίων οι 1.509 αφορούσαν κυνηγετικά όπλα, οι 206 αφορούσαν πολεμικά όπλα και οι 5.005 αφορούσαν λοιπά όπλα. Σύμφωνα με στοιχεία του GunViolence.Eu, από το 2016 έως το 2020 κατασχέθηκαν στη χώρα μας περισσότερες από ένα εκατομμύριο σφαίρες. Οι παραπάνω αριθμοί αποτυπώνουν σε ένα σημαντικό βαθμό, τον μεγάλο όγκο παράνομων όπλων που διακινούνται στη χώρα.
Δημοφιλής εξακολουθεί να παραμένει η «νόμιμη εισαγωγή από εταιρείες εμπορίας οπλισμού χωρών της Ε.Ε. (κυρίως Βουλγαρία, Τσεχία, Σλοβακία) και όχι μόνο (κυρίως Τουρκία) διαφόρων αεροβόλων όπλων, πιστολιών κρότου-αερίου και λοιπών απενεργοποιημένων όπλων, φυσιγγίων κρότου-αερίου και η μετατροπή τους στη συνέχεια σε πυροβόλα όπλα και φυσίγγια αυτών, τα οποία διακινούνται στην εγχώρια αγορά. Προς τούτο, συνήθως μέλη τους διατηρούν νομίμως καταστήματα εμπορίας όπλων» ή «αναπτύσσουν συνεργασίες με νόμιμους εμπόρους και εταιρείες εμπορίας όπλων στην αλλοδαπή, εισάγοντας νόμιμα τον οπλισμό στη χώρα μας, τον οποίο στη συνέχεια τον τροποποιούν-μετασκευάζουν».
Αναλόγως του τύπου, προέλευσης και χρονολογίας του μοντέλου, οι τιμές αγοράς των πυροβόλων όπλων κυμαίνονται «από 350 έως 5.000 ευρώ».
«Εκατοντάδες σελίδες στο dark web πωλούν όπλα»
Τα τελευταία χρόνια οι διακινητές όπλων χρησιμοποιούν όπως φαίνεται το dark web, προκειμένου να πουλήσουν τα παράνομα όπλα τους, τα οποία αρκετά συχνά έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί σε εγκληματικές ενέργειες.
Οπως ανέφερε στην «Κ» ο Θεοφάνης Κασίμης, πρώην χάκερ και ιδρυτής της εταιρείας Audax Cybersecurity, που προσφέρει υπηρεσίες κυβερνοασφάλειας, «δυστυχώς, το dark web αποτελεί παρεμπόριο παρανομίας. Εχουν δημιουργηθεί άπειρα e-shop –εκατοντάδες, ενδεχομένως και χιλιάδες–, όπου αν κάποιος έχει τις απαραίτητες γνώσεις, μπορεί να μπει και να αγοράσει όπλο».
Αναφορικά με το αν εκτιμά –βάσει της εμπειρίας του–, πως υπάρχουν Ελληνες οι οποίοι αγοράζουν όπλα από το dark web, ο κ. Κασίμης σχολίασε ότι «έχει γίνει τόσο εύκολο να μάθεις πώς μπορείς να κάνεις τέτοιες αγορές, που θεωρώ ότι είναι δύσκολο για κάποιον ο οποίος κινείται στον κόσμο ή στα όρια της παρανομίας να μην έχει σκεφτεί ή να μην έχει ήδη αγοράσει όπλο με αυτόν τον τρόπο».
Οι τιμές αυτών των όπλων «ποικίλλουν ανάλογα με το e-shop. Συνήθως πωλούνται είτε περίστροφα είτε μεγάλα ημιαυτόματα όπλα. Οπως έχουμε δει, ένα πιστόλι τύπου glock που είναι από τα πιο δημοφιλή, μπορεί να πωλείται από 800 ευρώ και να φτάσει τα 1.500 ευρώ. Παρ′ όλα αυτά, έχουμε δει από την πιο μικρή χειροβομβίδα έως αντιαρματικά rpg».
Επίσης, «μπορούν να γίνουν παραγγελίες, δηλαδή να ζητήσεις ένα συγκεκριμένο όπλο και το e-shop να σε ενημερώσει αν υπάρχει διαθέσιμο ή να κάνει κάποια αντιπρόταση». Μάλιστα, σύμφωνα με έρευνες που έχουν γίνει σε αυτά τα eshop –κάποιες και από τις υπηρεσίες ασφάλειας των ΗΠΑ–, φαίνεται πως αρκετά από τα όπλα που διακινούνται στο «σκοτεινό διαδίκτυο» έχουν εμπλακεί σε εγκληματικές ενέργειες. Οι κάτοχοί τους προφανώς θέλουν να τα ξεφορτωθούν και γι’ αυτό τα πωλούν σε ιδιαίτερα χαμηλές τιμές.
Παράλληλα, υπάρχει «το deep web, που αποτελεί το δεύτερο επίπεδο του «σκοτεινού διαδικτύου, όπου τα πράγματα είναι λίγο πιο “ασφαλή” για όσους θέλουν να αγοράσουν ένα παράνομο είδος». Εκεί τα e-shop λειτουργούν με προσκλήσεις σε άτομα που γνωρίζουν αυτόν τον χώρο, ή τους έχουν δασκαλέψει πώς να μπουν».
Είναι προφανές ότι προκειμένου να αγοράσεις όπλο από το dark web, δεν απαιτείται άδεια οπλοφορίας: «Ο κύριος λόγος που κάποιος προμηθεύεται όπλο από το dark web, είναι προκειμένου να μην εμπλακεί στις νόμιμες οδούς της οπλοκατοχής».
Μεγάλη ζήτηση για «μη φονικά» όπλα
Επίσης όπως δήλωσε στην «Κ», ιδιοκτήτης οπλοπωλείου στην Αθήνα, ο οποίος θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του: «υπάρχει μεγάλη ζήτηση για μη φονικά όπλα, όπως τα taser ή τα σπρέι πιπεριού. Η ζήτηση προέρχεται κυρίως από ανθρώπους της τρίτης ηλικίας, γυναίκες, μεγάλο ποσοστό των οποίων είναι φοιτήτριες και κατοίκους “επικίνδυνων” περιοχών της Αττικής».
Αρκετά συχνά στα οπλοπωλεία «έρχονται πιτσιρικάδες, ανήλικοι, που συνήθως ζητάνε σιδηρογροθιές και πιο σπάνια σουγιάδες. Φυσικά, τους διώχνουμε και μετά φαντάζομαι πηγαίνουν σε καταστήματα “της γειτονιάς” που είναι πιο εύκολο να αγοράσουν».
Ερχονται πιτσιρικάδες, ανήλικοι, που συνήθως ζητάνε σιδηρογροθιές και πιο σπάνια σουγιάδες. Φυσικά, τους διώχνουμε και μετά φαντάζομαι πηγαίνουν σε καταστήματα “της γειτονιάς” που είναι πιο εύκολο να αγοράσουν.
Από την πλευρά του, εργαζόμενος σε άλλο οπλοπωλείο της Αθήνας, αναφέρθηκε στη διαδικτυακή αγορά όπλων η οποία θεωρεί « ότι πρέπει να απαγορευθεί. Στα καταστήματα αρκετά συχνά διώχνουμε κόσμο που θέλει να αγοράσει όπλο, επειδή μπορεί να μας φανεί “περίεργος”. Εμείς το πρώτο που κάνουμε είναι να πιάνουμε κουβέντα, ώστε να καταλάβουμε τις ανάγκες. Στο διαδίκτυο, δεν υπάρχει κανένα φιλτράρισμα. Δεν πρέπει να βλέπουμε την πώληση όπλων μόνο υπό το πρίσμα της εμπορικής διάστασης. Δεν είμαστε σούπερ μάρκετ».
Τιμές για όλα τα βαλάντια
Πέρα όμως από το dark web, η διαδικτυακή αγορά όπλου είναι σχετικά εύκολη υπόθεση. Στην Ελλάδα υπάρχουν αρκετές νόμιμες ιστοσελίδες, όπου μπορεί κανείς να πωλήσει όπλο. Μάλιστα οι αγγελίες αφορούν όπλα τα οποία συνήθως είναι μεταχειρισμένα.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, προκειμένου να προχωρήσεις σε ηλεκτρονικές αγοραπωλησίες, απαιτείται να εγγραφείς στην εκάστοτε ιστοσελίδα, κάτι που δεν είναι δύσκολο, αφού αυτό που συνήθως ζητείται είναι μια διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
Σε κάποιες ιστοσελίδες, εφόσον κοινοποιήσεις μόνο μια αγγελία τον μήνα, δεν θα υποβληθείς σε οποιουδήποτε είδους έλεγχο. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ιστοσελίδες αναγράφουν σαφώς ότι δεν ελέγχονται οι πληροφορίες που παρέχουν οι χρήστες.
Σε κάποιες (νόμιμες) ιστοσελίδες, εφόσον κοινοποιήσεις μόνο μια αγγελία τον μήνα, δεν θα υποβληθείς σε οποιουδήποτε είδους έλεγχο. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ιστοσελίδες αναγράφουν σαφώς ότι δεν ελέγχονται οι πληροφορίες που παρέχουν οι χρήστες.
Πάντως, οι αγγελίες είναι προσβάσιμες σε όλους, χωρίς να απαιτείται η εγγραφή σε αυτές τις ιστοσελίδες. Οπως προκύπτει, πωλούνται όλες οι κατηγορίες όπλων, όπως κυνηγετικά, πιστόλια, τυφέκια, αεροβόλα και περίστροφα.
Οι τιμές τους ποικίλλουν ανάλογα με το είδος και τη χρονολογία του όπλου. Παρ′ όλα αυτά, από μια σύντομη σταχυολόγηση αυτών των αγγελιών, φαίνεται ότι μπορεί κανείς να αγοράσει πιστόλι από 300 ευρώ. Αλλου τύπου όπλα, όπως μονόκανα κυνηγετικά, πωλούνται ακόμη και 100 ευρώ. Αντίστοιχα, πιο σύγχρονα όπλα με καλύτερες προδιαγραφές πωλούνται ακόμη και για μερικές χιλιάδες ευρώ.
Σε κάποιες περιπτώσεις οι πωλητές δεν αναγράφουν την τιμή του πωλούμενου όπλου, ενώ σε άλλες αγγελίες αναγράφεται ότι το όπλο έχει υποστεί μετατροπή. Ακόμη, υπήρχαν κάποιες –λίγες– ιστοσελίδες, όπου στις αγγελίες τους δεν είχε τεθεί σαν προαπαιτούμενο ούτε η άδεια οπλοφορίας ή οπλοκατοχής του υποψήφιου αγοραστή.
Ανάγκη για αύξηση των ελέγχων
Προκειμένου να αντιμετωπιστεί το ζήτημα της χρήσης όπλων σε εγκληματικές ενέργειες, ο Γιώργος Παπακωνσταντής, πρώην καθηγητής Εγκληματολογίας στην Αστυνομική Ακαδημία και πρόεδρος στο Κέντρο Ερευνας για Περιβάλλον, Πολιτισμό και Ισότητα στην Κρήτη, ανέφερε στην «Κ» ότι «πρέπει να αυξηθούν πολύ οι έλεγχοι, ειδικά σε επιρρεπείς περιοχές για χρήση όπλων για εγκληματικούς σκοπούς».
Μία από τις περιοχές της Ελλάδας που φημίζονται για το μεγάλο ποσοστό οπλοκατοχής των κατοίκων της είναι η Κρήτη. Φήμη που σύμφωνα με όσα σχολίασε ο κ. Παπακωνσταντής «ισχύει, αφού οι Κρητικοί έχουν όπλα πολεμικά, αλλά και σύγχρονα, μέχρι καλάσνικοφ». Αναφορικά με την προέλευση των όπλων, ο κ. Παπακωνσταντής σχολίασε ότι «η Κρήτη επικοινωνεί με τον υπόλοιπο κόσμο κυρίως μέσω εμπορικών πλοίων. Επομένως, βάσει της λογικής, προφανώς τα παράνομα όπλα έρχονται κυρίως με πλοία ή μέσω μεταφορικών».
«Αυτό που απαιτείται», σύμφωνα με τον κ. Παπακωνσταντή, «είναι να εκσυγχρονιστεί η νομοθεσία, ώστε να υπάρχει περαιτέρω έλεγχος στην αδειοδότηση, αλλά και ενδελεχής εκπαίδευση. Αλλωστε, δεν δολοφονεί το όπλο, αλλά αυτός που το κρατάει, είτε έχει άδεια είτε όχι. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε κοινωνίες που δεν θεωρούμε εγκληματικές, όπως η Φινλανδία και η Ελβετία, αντιστοιχούν πολύ περισσότερα όπλα στους κατοίκους απ’ ό,τι στην Ελλάδα».
Το πλέον ανησυχητικό στοιχείο είναι η εύκολη κτήση, επίδειξη, απειλή και χρήση όπλου, κυρίως μαχαιριού, από ανήλικους κατά ανηλίκων.
Αναφορικά με τα τελευταία κρούσματα χρήσης όπλων στην Ελλάδα, ο Γιάννης Πανούσης, ομότιμος καθηγητής Εγκληματολογίας και πρώην αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, αρμόδιος για θέματα Προστασίας του Πολίτη, σχολίασε ότι «πρέπει να εξετασθούν διαφοροποιημένα, επειδή τα κίνητρα, οι προσωπικότητες των δραστών, οι ιδιότητες των θυμάτων και η κρίσιμη κατάσταση δεν ομοιάζουν».
Σίγουρα, «η κουλτούρα του όπλου, όπως στις ΗΠΑ, παίζει ένα σημαντικό ρόλο στην τέλεση εγκλήματος. Το ίδιο ισχύει και με τη σχετική νομοθεσία. Ομως αυτά τα στοιχεία δεν είναι πάντοτε τα πλέον κρίσιμα. Το πλέον ανησυχητικό στοιχείο είναι η εύκολη κτήση, επίδειξη, απειλή και χρήση όπλου, κυρίως μαχαιριού, από ανήλικους κατά ανηλίκων».
Ακόμη, ο κ. Πανούσης σχολίασε ότι «τα ισοδύναμα των κλασικών όπλων, όπως τα περίστροφα και τα κυνηγετικά, που είναι τα χημικά, ηλεκτρικά και βιολογικά κατασκευάσματα, μπορεί σύντομα να τ’ αντικαταστήσουν, πολλαπλασιάζοντας τους κινδύνους». Αυτό που χρειάζεται, σύμφωνα με τον κ. Πανούση, «είναι έλεγχος στις ιστοσελίδες που πουλάνε όπλα ή δίνουν οδηγίες για την κατασκευή και τη χρήση τους», καθώς και «αναθεώρηση όλου του νομικού πλαισίου της νόμιμης άμυνας, της χρήσης όπλου από αστυνομικούς και ειδική επιβαρυντική πρόβλεψη για “ένοπλες επιθέσεις” –που χρησιμοποιούν καδρόνια, λοστούς, πέτρες κ.λπ.– οργανωμένων ομάδων».