Το πρόβλημα της στεγαστικής κρίσης στην Ελλάδα και ιδίως στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, δεν πρόκειται να λυθεί εν μια νυκτί, ούτε με «μαγικά ραβδάκια». Ερχεται ως συνέπεια μιας επώδυνης οικονομικής κρίσης, η οποία μείωσε κατακόρυφα την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών, που δέχθηκε πρόσθετα πλήγματα από την υγειονομική κρίση, τον υψηλό πληθωρισμό και το κύμα ακρίβειας που ακολούθησαν.
Την ίδια στιγμή, η αγορά ακινήτων, η οποία κατά κανόνα, ακολουθεί την πορεία της οικονομίας, άρχισε να ανακάμπτει με ταχύτερο του αναμενομένου ρυθμό, ως αποτέλεσμα της μεγάλης απήχησής της σε ξένους επενδυτές, τόσο μέσω των βραχυχρόνιων μισθώσεων, όσο και λόγω του προγράμματος «Χρυσή Βίζα». Ετσι, δημιουργήθηκε μια αναντιστοιχία ανάμεσα στις τιμές πώλησης και ενοικίασης και την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών, που σε συνδυασμό και με τη χρόνια έλλειψη ακινήτων, εξαιτίας της κατάρρευσης της οικοδομικής δραστηριότητας την περίοδο της κρίσης, έχει δημιουργήσει μια εξαιρετικά σύνθετη κατάσταση, που δεν πρόκειται να λυθεί εύκολα.
Σύμφωνα με τους αναλυτές, θα απαιτηθούν γενναία μέτρα και τομές, που θα πρέπει να συνδυάζουν τόσο την τόνωση της προσφοράς οικιστικών ακινήτων, ώστε να μην είναι εύκολη η περαιτέρω αύξησή τους, όσο και την ενίσχυση –κυρίως αυτή– των εισοδημάτων των νοικοκυριών, προκειμένου να περιοριστεί το χάσμα που έχει δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια.
Από το πρώτο τρίμηνο του 2017 μέχρι και το τέλος του 2023, οι τιμές στην Αττική έχουν αυξηθεί κατά 80% έχοντας επιστρέψει ουσιαστικά στο σημείο που βρίσκονταν το 2008, δηλαδή στο προηγούμενο ιστορικό υψηλό τους
Οι τιμές πώλησης και ενοικίασης κατοικιών έχουν αυξηθεί δυσανάλογα σε σχέση με την αγοραστική δύναμη των πολιτών, με αποτέλεσμα να απειλείται κοινωνική έκρηξη, αν δεν ληφθούν μέτρα και μάλιστα το συντομότερο δυνατόν.
Σε σχετική της ανάλυση, η εταιρεία ανάπτυξης οικιστικών ακινήτων Resi Company επισημαίνει ότι, με βάση τα στοιχεία των δεικτών της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ), από το πρώτο τρίμηνο του 2017 μέχρι και το τέλος του 2023 οι τιμές στην Αττική έχουν αυξηθεί κατά 80% έχοντας επιστρέψει ουσιαστικά στο σημείο που βρίσκονταν το 2008, δηλαδή στο προηγούμενο ιστορικό υψηλό τους.
Τα ενοίκια στην πρωτεύουσα
«Κάτι αντίστοιχο ισχύει και με τα ενοίκια στην πρωτεύουσα, αν και η διαθεσιμότητα στοιχείων είναι πιο περιορισμένη. Αν συνυπολογίσουμε και τις αυξήσεις που έχουν πραγματοποιηθεί σε όλες σχεδόν τις πτυχές της καθημερινότητάς μας, είναι εμφανές ότι η ακρίβεια αποτελεί μεγάλο ζήτημα και όλο και πιο ανησυχητικό», αναφέρει ο κ. Κωστής Παπαδόπουλος, επικεφαλής της Resi Company.
Σε πρόσφατη ανάλυσή της, η Resi Company αναφέρει ότι η Ελλάδα δεν κατόρθωσε να επωφεληθεί από την περίοδο των πολύ χαμηλών ή και σχεδόν μηδενικών επιτοκίων, που «απόλαυσαν» άλλες διεθνείς αγορές και τροφοδότησαν σημαντικές αυξήσεις των τιμών, από το 2010 κι έπειτα. Ετσι, σήμερα έχει δημιουργηθεί πρόβλημα, παρότι κατά την περίοδο από το 2017 έως το 2022 το διαθέσιμο εισόδημα στην Ελλάδα έχει αυξηθεί κατά 12%, δηλαδή με τον διπλάσιο ρυθμό, από τον αντίστοιχο μέσο όρο της Ε.Ε. (6%), με βάση τα στοιχεία της Eurostat.
Από το 2017 έως το 2022, το διαθέσιμο εισόδημα στην Ελλάδα έχει αυξηθεί κατά 12%, ενώ την ίδια περίοδο, σε πανελλαδικό επίπεδο, οι τιμές πώλησης κατοικιών αυξήθηκαν κατά 36%
Καταρχάς, την ίδια περίοδο, σε πανελλαδικό επίπεδο, οι τιμές πώλησης κατοικιών αυξήθηκαν κατά 36%, συμβαδίζοντας με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Ωστόσο, στην περίπτωση της Ελλάδας, εκτοξεύτηκαν και τα υπόλοιπα έξοδα, που σχετίζονται με τη στέγαση, όπως το κόστος θέρμανσης και ψύξης, γεγονός που σε συνδυασμό και με το ιδιαίτερα γερασμένο κτιριακό απόθεμα, έχουν δημιουργήσει το πρόβλημα της ακριβής στέγασης που βιώνουν οι πολίτες σήμερα. Ανάλογης βαρύτητας εκτιμάται ότι είναι και η αύξηση των ενοικίων, που επίσης λειτουργούν αρνητικά, σε μια περίοδο που η πλειονότητα των πολιτών δεν έχει πρόσβαση στην αγορά κατοικίας.
Εν τω μεταξύ, με βάση τους αριθμούς, στην υπόλοιπη Ε.Ε. το πρόβλημα στέγασης μοιάζει ακόμα πιο σοβαρό, με δεδομένο ότι οι τιμές των κατοικιών έχουν αυξηθεί πολύ περισσότερο, κατά 71% κατά μέσο όρο, καθώς ουσιαστικά ενισχύονται από το 2011 και μετά.
Αντιθέτως, στην Ελλάδα, η ανάκαμψη των αξιών ξεκίνησε αρκετά χρόνια αργότερα, μόλις το 2017. Σύμφωνα με τη Resi, από το 2009, όταν σημειώθηκε η κορύφωση των εισοδημάτων των ελληνικών νοικοκυριών, έως το 2022, το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα συρρικνώθηκε κατά 21%, ενώ οι τιμές των κατοικιών μειώθηκαν κατά 17%. Αντιθέτως, στην υπόλοιπη Ε.Ε. το διαθέσιμο εισόδημα αυξήθηκε μεν κατά 10%, αλλά οι τιμές αυξήθηκαν κατά 60%, δημιουργώντας ακόμα μεγαλύτερο ζήτημα απ’ ό,τι στην Ελλάδα, τουλάχιστον με βάση τους αριθμούς.
Η Ελλάδα, εξαιτίας της πολυετούς κρίσης χρέους που αντιμετώπισε, στερείται μιας κοινωνικής στεγαστικής πολιτικής. Αντίθετα αυτό δεν ισχύει στην υπόλοιπη Ε.Ε., όπου έχουν τεθεί σε ισχύ διάφορα προγράμματα είτε σε εθνικό είτε σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, για την παροχή προσιτής στέγασης σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο αριθμό πολιτών
Η διαφοροποίηση έγκειται στο ότι η Ελλάδα στερείται πλήρως μιας κοινωνικής στεγαστικής πολιτικής, επίσης εξαιτίας της πολυετούς κρίσης χρέους που αντιμετώπισε. Αντίθετα αυτό δεν ισχύει στην υπόλοιπη Ε.Ε., όπου έχουν τεθεί σε ισχύ διάφορα προγράμματα είτε σε εθνικό είτε σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, για την παροχή προσιτής στέγασης σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο αριθμό πολιτών. Αντιθέτως, στην Ελλάδα, η δημιουργία νέων κοινωνικών πολιτικών στέγασης βρίσκεται στα σπάργανα, τη στιγμή που ο Οργανισμός Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ), που ήταν αρμόδιος για την εκπόνηση και υλοποίηση τέτοιων σχεδίων, έχει πάψει να λειτουργεί ήδη από τα πρώτα χρόνια της οικονομικής κρίσης στη χώρα.