Έβλεπα πριν από λίγο καιρό ένα ντοκιμαντέρ για τον Μάνο Χατζιδάκι, ο οποίος, όπως όλοι ξέρετε, ήταν ο άνθρωπος που έβαλε το μπουζούκι στα σαλόνια. Έβαλε πλάι στα δικά του βιώματα το παρελθόν που αγαπούσε. Εισήγαγε τις δικές του μνήμες ή, αν θέλετε, τη μουσική μνήμη της εποχής του στη δική του σύγχρονη εμπειρία. Φυσικά, είπε και έκανε κι άλλα, τα οποία δεν είναι της παρούσης. Αυτό που αφορά εμάς είναι αυτό «το ψάξιμο της μνήμης της πρώτης ευτυχίας», όπως είχα ακούσει κάποτε σε ένα τραπέζι τον χορογράφο ∆ημήτρη Παπαϊωάννου να λέει. Αυτό για μένα είναι το ψάξιμο της αλήθειας.
Το φαγητό είναι μια αλήθεια, μια πραγματικότητα. Είναι μια επαφή με τον εξωτερικό κόσμο. Τρώω σημαίνει μένω ζωντανός, επιβιώνω. Το φαγητό, όμως, είναι και γεύση και η γεύση ως αίσθηση συνεπάγεται την εξερεύνηση του κόσμου. Ένα ωραίο γεύμα είναι σαν μια κρητική μαντινάδα. Ένα μικρό δίστιχο που μέσα του περιέχει μιαν απέραντη αλήθεια. Μια μπουκιά ο Θεός ολόκληρος, το σύμπαν όλο.
Τίποτα δεν είναι πιο φυσικό από το να ψαχουλεύεις τη μνήμη, γιατί μέσω αυτής προσπαθείς να καταλάβεις τη δική σου ύπαρξη, αλλά και των άλλων. Στο φαγητό πιστεύω ότι αυτό συμβαίνει κατά κόρον.
Πώς, όμως, ο μάγειρας αυτήν τη γνώση θα μπορέσει να την κάνει φαγητό; Πώς μιλάει κανείς για τη μνήμη μέσα από τη γεύση; Ή πώς με τη μνήμη αναπλάθουμε τη γεύση; Και πώς αυτό μπορεί να γίνει με έναν τρόπο που να μην είναι φολκλόρ ή τετριμμένος; Το προσωπικό μου ερώτημα ή, αν θέλετε, η προσωπική μου αναζήτηση είναι πώς μπορώ να μιλήσω για τις συλλογικές μνήμες, αλλά παράλληλα να εκφράσω και τις δικές μου σύγχρονες, επίκαιρες απορίες για όλα αυτά που όλοι μας βιώσαμε και ακόμα βιώνουμε.
Ας μιλήσουμε όμως με έναν άλλο τρόπο. Ο Ελύτης είχε γράψει:
«Εάν αποσυνθέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι. Που σημαίνει: με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις».
Τα δύο από τα τρία αυτά χαρακτηριστικά είναι φαγώσιμα. Θα μιλήσουμε, λοιπόν, με τον τρόπο του Ελύτη.
Διαβάστε τη συνέχεια στον Γαστρονόμο