Οι δρομείς μεγάλων αποστάσεων μαθαίνουν να υπομένουν τον πόνο. Ακόμη και όταν προκύπτει κάποιος τραυματισμός, ενστικτωδώς επιχειρούν να τον αντισταθμίσουν. Με μια μικρή αλλαγή στο πάτημα του πέλματος, μια ανεπαίσθητη διόρθωση στη στάση του σώματος, θα συνεχίσουν το κυνήγι των χιλιομέτρων, για όσο πάει, ώστε να μην παρεκκλίνουν από τον επιδιωκόμενο προπονητικό όγκο. Το σώμα αρχικά μπορεί να αντεπεξέλθει. Ή θα δίνει την ψευδαίσθηση ότι αντέχει. Ώσπου κάποια στιγμή θα λυγίσει.
Η Ελληνοαμερικανίδα δρομέας Αλεξία Παππά γνωρίζει πλέον καλά ότι το ίδιο ισχύει και για την ψυχική υγεία. Όσους αντιπερισπασμούς κι αν αναζητήσει κάποιος, όσο κι αν προσπαθήσει να αγνοήσει αυτά που τον βαραίνουν μέσα του και να τρέξει μακριά τους, το τραύμα θα συνεχίσει να τον κατατρώει. Με την πρώτη αφορμή μπορεί να αναδυθεί ξανά, πιο έντονο, πιο δύσκολο στη διαχείρισή του.
Μέχρι και τους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Ρίο της Βραζιλίας το 2016, όπου τερμάτισε 17η πετυχαίνοντας πανελλήνιο ρεκόρ στην απόσταση των 10.000 μέτρων (με επίδοση 31:36), η Παππά έδινε την εντύπωση ότι τίποτα δεν μπορούσε να τη σταματήσει. Δεν είχε μια επιτυχημένη εξέλιξη μόνο στο τρέξιμο. Είχε ξεδιπλώσει το ταλέντο της και ως παραγωγός ταινιών, σεναριογράφος και ηθοποιός. Πίεζε τον εαυτό της διαρκώς, αναζητώντας την επόμενη μεγάλη πρόκληση, χωρίς παύση. Κανείς δεν της είχε πει ότι το διάλειμμα δεν είναι ένδειξη αδυναμίας, αλλά μέρος του ταξιδιού.
Αμέσως μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2016, η Παππά δεν άφησε στιγμή το πόδι από το γκάζι. Έτρεχε έως και 190 χιλιόμετρα εβδομαδιαίως, με ελάχιστο ύπνο, χωρίς ανάσες. Οι τραυματισμοί δεν άργησαν να έρθουν, όπως και η κατάθλιψη.
⇒ Δείτε επίσης: Η Αλεξία Παππά μιλάει στην «Κ» για τη μάχη της με την κατάθλιψη
Τον Δεκέμβριο του 2020, η Παππά προκάλεσε αίσθηση όταν για πρώτη φορά μίλησε δημοσίως σε βίντεό της στους New York Times για τη μάχη της με την ψυχική ασθένεια. Ακολούθησε και το αυτοβιογραφικό βιβλίο της με τίτλο Bravey, το οποίο αναμένεται να μεταφραστεί μέσα στον επόμενο χρόνο και στα ελληνικά (από τις εκδόσεις Key Books). Σε αυτό αναφέρεται εκτενώς και στη μητέρα της, η οποία αυτοκτόνησε όταν η Παππά ήταν τεσσάρων ετών. Δεν είναι σύνηθες ένας αθλητής να μιλάει για ζητήματα ψυχικής υγείας. Η δική της πρωτοβουλία, όμως, αποτέλεσε την αφετηρία για να ξεκινήσει μια σημαντική συζήτηση. Μετά τη δημόσια μαρτυρία της, την προσέγγισαν πολλοί αθλητές, οι οποίοι μίλησαν για τις δικές τους προκλήσεις. Αντιλήφθηκαν ότι δεν ήταν μόνοι.
Η απώλεια
Μεγαλώνοντας στις ΗΠΑ, μέλημα της Παππά ήταν να νιώσει ότι είναι σημαντική για τους άλλους. «Επειδή έχασα τη μητέρα μου σε μικρή ηλικία και είχα κάποιες αναμνήσεις από εκείνη κατά την περίοδο που ήταν πολύ άρρωστη, ήταν πολύ εύκολο να νιώσω ότι δεν ήμουν σημαντική. Η μητέρα μου επέλεξε να φύγει από τον κόσμο, παρότι βρίσκομαι και εγώ σε αυτόν, και ένιωθα ότι με είχε εγκαταλείψει», λέει η Παππά. «Έπρεπε να είμαι σημαντική για όλους τους άλλους, ακόμα κι αν αυτό σήμαινε να τα πηγαίνω καλά ακαδημαϊκά, αθλητικά ή να είμαι ένας χαρούμενος άνθρωπος, το ακριβώς αντίθετο από τη μητέρα μου, γιατί σκεφτόμουν ότι θα ήταν πολύ θλιμμένη. Προσπαθούσα να βρω εξωτερικές λύσεις για ένα εσωτερικό πρόβλημα. Κατάλαβα όμως ότι είμαι σημαντική απλώς γιατί υπάρχω». Ο πατέρας ήταν το στήριγμά της, αν και οι δυο τους απέφευγαν να κουβεντιάσουν αυτά τα θέματα. «Έπρεπε να αντιμετωπίσω τα σκαμπανεβάσματα μόνη μου. Ο πατέρας μου είναι καταπληκτικός γονιός, αλλά δεν μιλούσαμε για τα συναισθήματά μας. Με έβαλε στον αθλητισμό για να με διδάξει πώς να σηκώνομαι έπειτα από κάθε πτώση», λέει.
Αυτές τις ημέρες η Παππά βρίσκεται στην Ελλάδα, για να συνδυάσει διακοπές στην Πελοπόννησο με προπόνηση και άλλες επαγγελματικές υποχρεώσεις. Έμεινε στην Costa Navarino, όπως συνηθίζει τα τελευταία χρόνια, συνάντησε συναθλητές της στην Πάτρα και θα ταξιδέψει έπειτα στη χώρα, για να γυρίσει μια σειρά από βίντεο σε συνεργασία με μια εταιρεία διαδρόμων τρεξίματος. Οι περιορισμοί της πανδημίας, η ματαίωση αγώνων, αλλά και ένας επίμονος παλιότερος τραυματισμός στον αχίλλειο τένοντα που δεν είχε πλήρως ιαθεί δεν της επέτρεψαν να διεκδικήσει μια θέση στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο. Στόχος της ήταν να αγωνιστεί στον μαραθώνιο.
Η παύση
Για πρώτη φορά μετά την έκδοση του βιβλίου της απείχε από προπονήσεις για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, σχεδόν για δύο μήνες. Ήταν κάτι πρωτόγνωρο, αλλά αναγκαίο. Μια περίοδος ενδοσκόπησης, μια παύση που έχουν ανάγκη και οι πιο ταγμένοι αθλητές. «Όταν είχα κατάθλιψη, μετά τους Ολυμπιακούς του 2016, έπαθα και ρήξη αχίλλειου τένοντα, την οποία δεν ξεπέρασα πραγματικά. Μου έλεγαν ότι είμαι απλώς αδύναμη, όχι τραυματισμένη. Είναι εντυπωσιακό, μας αντιμετωπίζουν ως υπερήρωες, ενώ θα έπρεπε να μας προσεγγίζουν απλώς ως ανθρώπους. Επί τέσσερα χρόνια μπορούσα να τρέχω καλά, αλλά ήμουν πολύ τραυματισμένη. Ώσπου ένας φυσιοθεραπευτής πρότεινε να υποβληθώ σε μαγνητική τομογραφία και το επιβεβαίωσε», λέει. «Πλέον νιώθω ότι έχω επανέλθει. Τρέχω με την ίδια χαρά και ευτυχία που είχα παλιότερα». Σε αυτή την προπονητική φάση χτίζει τη χιλιομετρική της βάση. Διανύει περίπου 130 χιλιόμετρα την εβδομάδα, τα οποία σταδιακά θα αυξηθούν, φτάνοντας έως και τα 160 χιλιόμετρα. Σιγά σιγά εντάσσει στο πρόγραμμά της και πιο γρήγορα κομμάτια, τη λεγόμενη διαλειμματική προπόνηση, για να ακονίσει την ταχύτητά της. Νέος στόχος της πλέον είναι να τρέξει σε κάποιον διεθνή μαραθώνιο το φθινόπωρο.
Είχε ανάγκη αυτή την αποχή των δύο μηνών, ήταν μια περίοδος που, όπως λέει, της επέτρεψε να κάνει «επανεκκίνηση». «Οι περισσότεροι αθλητές μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες αντιμετωπίζουν κάποιες προκλήσεις σε θέματα ψυχικής υγείας, αλλά λίγοι μιλούν γι’ αυτές. Κανείς δεν σε χειροκροτά μετά το τέλος αυτής της διαδρομής. Και οι περισσότερες ερωτήσεις που δέχεσαι από τον κόσμο και τα ΜΜΕ είναι για το τι θα κάνεις μετά, ποιος θα είναι ο επόμενος στόχος. Και είναι σοκαριστικό να μην ξέρεις», τονίζει. «Δεν σεβάστηκα ότι έπρεπε να ακολουθήσει μια περίοδος ηρεμίας τόσο σωματικής όσο και πνευματικής. Το πιο σημαντικό μάθημα για άλλους αθλητές ή για οποιονδήποτε κυνηγάει κάποιον στόχο είναι ότι θα πρέπει μετά να πάρει τον χρόνο του, να κάνει μια παύση». Η Παππά σπούδασε δημιουργική γραφή στο Πανεπιστήμιο Ντάρτμουθ και έχει μεταπτυχιακό στις Καλές Τέχνες από το Πανεπιστήμιο του Όρεγκον.
Η τελευταία της ταινία, Ολυμπιακά όνειρα, είναι η πρώτη που έχει γυριστεί μέσα σε ολυμπιακό χωριό. Μιλάει συχνά για το πόσο σημαντικό είναι ένας αθλητής να έχει και άλλα ευρύτερα ενδιαφέροντα, να αντιμετωπίζει το τρέξιμο ως επιλογή, όχι ως τη μοναδική διέξοδο. Η Παππά είναι αρκετά δραστήρια και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, συνοδεύοντας συχνά φωτογραφίες από προπονήσεις της με σύντομα ποιήματα. Το να μιλήσει πάντως για θέματα ψυχικής υγείας και για το οικογενειακό της παρελθόν δεν ήρθε αβίαστα. Είναι διαφορετικό να εκθέτεις τον εαυτό σου αποσπασματικά σε ηλεκτρονικές αναρτήσεις από το να τον αποκαλύπτεις πλήρως στις σελίδες ενός βιβλίου.
«Ένιωσα ότι ένα βιβλίο θα ήταν κατάλληλο για να τα μοιραστώ όλα αυτά. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι εφήμερα και δεν δίνουν την πλήρη εικόνα μιας ιστορίας. Η δική μου περιπλάνηση στον κόσμο της ψυχικής υγείας ξεκίνησε όταν γεννήθηκα και η μητέρα μου ήταν άρρωστη. Οπότε θεώρησα ότι έπρεπε να συμπεριλάβω και αυτή την πτυχή, για να αποτυπωθεί μια πιο πλήρης ιστορία, να μην παρουσιάσω μόνο τι μου συνέβη μετά τους Ολυμπιακούς», λέει.
Μέσα από τη βοήθεια που αναζήτησε προσπαθώντας να αποδεχτεί και να αντιμετωπίσει τα δικά της προβλήματα ψυχικής υγείας, η Παππά ανακάλυψε και έναν νέο, ευεργετικό όπως λέει τρόπο σκέψης. «Ο γιατρός μού είπε πολύ απλά ότι ο εγκέφαλος είναι ένα μέρος του σώματος που μπορεί να τραυματιστεί και να ιαθεί όπως οποιοδήποτε άλλο μέρος του σώματος. Εάν κάποιος μου το είχε πει αυτό νωρίτερα, εάν είχα την ίδια προσέγγιση, δεν θα τα έχανα, δεν θα αισθανόμουν παράξενα, δεν θα φοβόμουν επειδή δεν καταλάβαινα τι συμβαίνει με την ψυχική υγεία», τονίζει.
Η αναλογία μπορεί να φαντάζει απλοϊκή, δεν είναι όμως αυτονόητη. Ειδικά σε έναν κόσμο όπου συντηρείται ακόμη το στίγμα γύρω από ζητήματα ψυχικής υγείας ή ο φόβος ότι κάποιος θα φανεί αδύναμος εάν μιλήσει για όσα τον προβληματίζουν. Η Παππά προσπαθεί να πει στους συναθλητές της ότι πρέπει να προσεγγίζουν τα θέματα ψυχικής υγείας με την ίδια επιμέλεια που θα έδειχναν για κάποιον σωματικό τραυματισμό. Το να μη διστάζεις να ζητήσεις βοήθεια είναι για την Ελληνοαμερικανίδα δρομέα η μόνη ουσιαστική υπερδύναμη. «Όταν βλέπουμε κάποιον στην κορυφή, είναι εύκολο να υποθέσουμε ότι έχει διανύσει ένα βατό μονοπάτι. Αλλά συνήθως αυτή η διαδρομή είναι πιο περίπλοκη από όσο φανταζόμαστε. Το δικό μου ταξίδι είχε πολλές στροφές και αναπάντεχα συμβάντα, αλλά και μεγάλη αποφασιστικότητα να δείξω ότι μπορεί κάποιος να φτάσει όπου το επιθυμεί από όποιο μέρος κι αν προέρχεται», λέει.
Περισσότερα για την Αλεξία Παππά και το βιβλίο της, που κυκλοφορεί στα αγγλικά από τις εκδόσεις Dial Press, στο alexipappas.com.