Ο Travel Detective όχι μόνο είναι παγκόσμια αυθεντία στον τουρισμό αλλά έχει και τη δύναμη να επηρεάσει εκατομμύρια δυνητικούς επισκέπτες «υψηλού ενδιαφέροντος» για κάθε τουριστικη χώρα – τους συμπατριώτες του Αμερικανούς, που βλέπουν τις εκπομπές του στο CBS, ακούνε τις συνεντεύξεις και τα podcast του στο Εye On Travel, διαβάζουν τα άρθρα του και εμπιστεύονται την κρίση και την εμπειρία του. Το γεγονός ότι ο ελληνικός τουρισμός στην κρίσιμη φετινή σεζόν της οριακά δυναμικής όσο και επισφαλούς ανάκαμψης βρέθηκε για δέκα μέρες στον «μεγεθυντικό φακό» του, ήταν η αφορμή για αυτή τη συνέντευξη, που μας έδωσε ταξιδεύοντας στο Αιγαίο με το νεότευκτο κρουαζιερόπλοιο Silver Moon της εταιρείας Silversea, μέλους του Ομίλου Royal Caribbean – το πρώτο παγκοσμίως που ονοματοδοτήθηκε από την εμφάνιση του νέου κορωνοϊού και μάλιστα στον Πειραιά, που θα είναι το λιμάνι βάσης του.
Ο Travel Detective δεν είναι άλλος από τον Πίτερ Γκρίνμπεργκ, κορυφαίο δημοσιογράφο των ΗΠΑ που έχει εργαστεί και στα τρία μεγάλα δίκτυα (ABC, NBC και CBS) και έχει βραβευθεί με ΕΜΜΥ για ερευνητικά ρεπορτάζ του, όπως εκείνο για το «Θαύμα του Ποταμού Χάντσον», που αργότερα έγινε και ταινία με τον Τομ Χανκς στο ρόλο του πιλότου που έσωσε από βεβαίο θάνατο 155 ψυχές, αν θυμάστε. Τα διεισδυτικά προφίλ χωρών που κάνει για τη σειρά του The Royal Tour, με τους ίδιους τους ηγέτες τους σε ρόλο «ξεναγών», μπορούν εν μία νυκτί να απογειώσουν τον τουρισμό τους, ενώ το έγκυρο Travel Weekly τον έχει συμπεριλάβει στη λίστα με τους πιο επιδραστικούς ανθρώπους στην ταξιδιωτική βιομηχανία, μαζί με τον Πολ Μάριοτ και τον Ρίτσαρντ Μπράνσον.
«Επισκέπτομαι την Ελλάδα 40 χρόνια και είναι πάντα χαρά μου να επιστρέφω», μου λέει. «Όχι απαραιτήτως το κατακαλόκαιρο, βέβαια. Είμαι μεγάλος φαν του Σεπτεμβρίου – οι συνθήκες είναι μαγικές, και στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο γενικότερα». Ακούγεται ενθουσιώδης για όσα είδε και άκουσε στην Ελλάδα, τόσο στη συνομιλία μας όσο και στις εκπομπές και ανταποκρίσεις του. «Οι Αμερικανοί έχουν γυρίσει with a vengeance (σ.σ. ορμητικά)» ήταν μια φράση που επανέλαβε αρκετές φορές, ενώ ιδιαίτερη εντύπωση του έκανε η επίσκεψη στη Σαντορίνη: «Εκεί που έβλεπες επτά κρουαζιερόπλοια να προκαλούν το αδιαχώρητο, υπήρχαν μόνο δύο. Η κατάσταση ήταν ομαλή. Υπό έλεγχο».
Οι εξελίξεις όμως μας πρόλαβαν επί του πιεστηρίου, με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ να εκδίδει νέα αποτρεπτική ταξιδιωτική οδηγία για τους Αμερικανούς, τοποθετώντας την Ελλάδα στο «κόκκινο» της επικινδυνότητας λόγω της μετάλλαξης Δέλτα…
Πώς σχολιάζετε την εξέλιξη αυτή;
Η άποψή μου για τις ταξιδιωτικές οδηγίες του Στέιτ Ντιπάρτμεντ είναι γνωστή. Αν και εκδίδονται με καλές προθέσεις, στην πράξη είναι γενικόλογες και επί της ουσίας άδικες ή, αν μη τι άλλο, αποπροσανατολιστικές. Είτε μιλάμε για την Ελλάδα είτε για το Ηνωμένο Βασίλειο, το «επίπεδο 4» δεν υποδεικνύει τις προβληματικές περιοχές. Αν έχουμε ταραχές στο Σινσινάτι, σημαίνει ότι δεν μπορώ να ταξιδέψω στο Κλίβελαντ; Όχι βέβαια! Το να τοποθετείς μία ολόκληρη χώρα σε επίπεδο 3 ή 4 –αν αυτή δεν σπαράσσεται από πόλεμο– υπονομεύει όχι μόνο την ίδια, αλλά και τις γειτονικές της χώρες. Σπέρνει το φόβο σε πολλούς Αμερικανούς ταξιδιώτες, χωρίς να τους καθιστά σαφές το πλαίσιο. Και οι επιπτώσεις στη φήμη και την οικονομία των προορισμών μπορεί να είναι σοβαρότατες και μακράς διαρκείας.
Εσείς νιώσατε ασφαλής αυτές τις μέρες;
Θυμηθείτε, σας μιλάω από ένα κρουαζιερόπλοιο! Το παν είναι να ακούς την κοινή λογική, να ακολουθείς την επιστήμη, να «παίζεις» με τους κανόνες. Κι αν είσαι εμβολιασμένος, γιατί να μην έρθεις στην Ελλάδα; Έχω εμβολιαστεί, όπως και όλοι όσοι βρίσκονται στο πλοίο, φορώ τη μάσκα όπου απαιτείται, αυτό δεν με εμποδίζει να χαρώ το ταξίδι, και δεν έχω νιώσει την παραμικρή ανασφάλεια. Μόλις είχα επιστρέψει από την Τανζανία, όπου μόλις το 6% έχει εμβολιαστεί, αλλά και εκεί φορούσα τη μάσκα μου, τηρούσα τους κανονισμούς και δεν είχα κανένα πρόβλημα.
Γιατί αποφασίσατε να έρθετε τώρα στην Ελλάδα;
Ο καταλύτης ήταν η απόφαση της χώρας να ανοίξει από τις πρώτες, άρα ήθελα να έρθω να δω πώς τα πάτε. Ήθελα να δω τι «λειτουργεί» καλά και τι όχι, όχι μόνο στον κλάδο της κρουαζιέρας αλλά και στις αερομεταφορές, τα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια. Οφείλω να πω ότι εντυπωσιάστηκα. Νομίζω ότι η Ελλάδα αν συνεχίσει να εφαρμόζει το σχέδιό της θα είναι παράδειγμα και για άλλες χώρες.
Και εδώ βέβαια έχουμε αρνητές του εμβολιασμού και «παρατράγουδα».
Όποιος αρνείται ότι υπάρχει πρόβλημα και δεν εμβολιάζεται σίγουρα δεν είναι μέρος του σχεδίου. Απλά παραληρεί. Εγώ δεν ανακατεύομαι με τα πολιτικά. Ακολουθώ την επιστήμη. Κι όταν μια κυβέρνηση ακολουθεί την επιστήμη δεν παραβιάζει τα δικαιώματα των πολιτών, τους προστατεύει. Ξεχάστε το θέμα της δημόσιας υγείας. Και από οικονομική και κοινωνική άποψη να το δεις, είναι προς το συμφέρον όλων να εμβολιαστούν. Ήδη στις ΗΠΑ βλέπουμε ότι ο ιδιωτικός τομέας θεσπίζει τους δικούς του κανόνες για να προστατεύσει τη δραστηριότητά του και την πελατεία του. Η απασχόληση των μη εμβολιασμένων θα καταστεί επισφαλής – δε λέω ότι θα χάσουν τις δουλειές τους, αλλά μπορεί να έχουν απώλειες στις αποδοχές ή άλλες συνέπειες, απλά και μόνο επειδή δεν ακολουθούν την κοινή λογική και δεν κάνουν αυτό που επιβάλλει το κοινό καλό.
Είστε υπέρ του υποχρεωτικού εμβολιασμού σε κλάδους όπως ο τουρισμός;
Όταν έχεις μια οικονομία που εξαρτάται από τον τουρισμό, δεν χρειάζεται πολλή σκέψη για να ενώσεις τις τελείες. Όποιος δεν εμβολιάζεται αργά ή γρήγορα δεν θα μπορεί να δουλέψει, επειδή ο πελάτης δεν θα θέλει να πάει σε ένα εστιατόριο, ξενοδοχείο ή πλοίο αν το προσωπικό δεν είναι εμβολιασμένο. Τόσο απλά. H μεγάλη πρόκληση καθώς ο τουρισμός ανακάμπτει, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως, είναι να ανακτηθεί το ανθρώπινο δυναμικό. Στην Αμερική παρατηρούνται πια ελλείψεις σε εργαζόμενους – από καμαριέρες σε ξενοδοχεία και σερβιτόρους σε εστιατόρια μέχρι πιλότους σε αεροπορικές. Δεν μπορείς να ανακάμψεις 100% αν δεν έχεις κόσμο να δουλέψει και να εγγυηθεί το επίπεδο των υπηρεσιών.
Θα καλυφθεί το χαμένο έδαφος;
Αν εννοείς τα τρισεκατομμύρια που χάθηκαν παγκοσμίως από τον τουρισμό, όχι. Το 2020 ήταν μια εφιαλτική χρονιά και το μισό 2021 επίσης. Όμως το ταξίδι είναι κομμάτι του πολιτισμικού DNA μας. Δεν είναι επιθυμία, είναι ανάγκη. Και, αν όλα πάνε καλά, θα επιστρέψει δυναμικά. Τα σημάδια τα βλέπουμε ήδη. Η αύξηση δεν είναι ακόμα εκθετική, αλλά είναι μετρήσιμη. Τα ταξίδια αναψυχής είναι στο 85% του 2019 και μέχρι το τέλος του χρόνου μπορεί να έχουν επιστρέψει στα προ πανδημίας επίπεδα. Τα επαγγελματικά ταξίδια έχουν ακόμα δρόμο – ίσως ανακάμψουν προς τον Ιούνιο του 2022. Τον τουρισμό εκθέσεων και συνεδρίων, τον βλέπω να ανακάμπτει το 2023.
Eίστε επιφυλακτικός με την επανεκκίνηση, όσο η πανδημία είναι ακόμα εδώ;
Το παν είναι η κοινωνική υπευθυνότητα. Πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι κανείς δεν εγγυάται ότι οι περιορισμοί δεν θα επιστρέψουν, εάν δεν θέλουμε να φερθούμε υπεύθυνα. Στην Καλιφόρνια οι μάσκες είναι και πάλι υποχρεωτικές. Η πανδημία δεν θα φύγει εν μία νυκτί. Πρέπει να τη διαχειριστούμε, όπως πρέπει να διαχειριστούμε και την ανάκαμψη. Η ανεύθυνη συμπεριφορά απλά καθυστερεί την επιστροφή στον κανονικό τρόπο ζωής, αυτό πρέπει να το χωνέψουμε. Αν π.χ. η Μύκονος θέλει να είναι «νησί για πάρτι» χωρίς να τηρεί κανόνες, τι με νοιάζει; Ένας παραπάνω λόγος για να μην πάω στη Μύκονο φέτος, μέχρι να μπει σε τάξη. Ο κόσμος θέλει να ταξιδεύει εκεί που νιώθει ασφαλής, και ο παράγοντας του φόβου είναι παγκόσμιο πρόβλημα. Το «πάρτι» λοιπόν σύντομα μπορεί να μην έχει καλεσμένους. Εδώ στο κρουαζιερόπλοιο, το 100% του πληρώματος έχει εμβολιαστεί και κάνει τεστ κάθε δύο μέρες, όπως επίσης και το 100% των επιβατών, που επίσης κάνουν τεστ κάθε πέντε μέρες. Σε μια τέτοια συνθήκη φυσικά και να κάνεις πάρτι. Νιώθεις ασφαλής. Αυτό το παράδειγμα πρέπει να ακολουθήσει και η Μύκονος και κάθε άλλος προορισμός.
Στην Ελλάδα είχε ξεκινήσει και προ πανδημίας η συζήτηση για ένα διαφορετικό μοντέλο τουρισμού, που δεν βασίζεται στις μαζικές αφίξεις για ήλιο και θάλασσα, που προσφέρει ευρεία γκάμα διαφορετικών εμπειριών όλες τις εποχές, που δίνει έμφαση στην ποιότητα και την αυθεντικότητα. Είναι εφικτές τέτοιες δομικές αλλαγές;
Είναι σίγουρα απαραίτητες. Είναι θα έλεγα υποχρεωτικό να πείσεις τον κόσμο να σε επισκεφθεί όχι μόνο για ένα μαύρισμα, αλλά για μια ένεση πολιτισμού, και μάλιστα εκτός της περιόδου Ιουνίου-Αυγούστου. Αν αφιερώσεις χρόνο και επενδύσεις στο να δημιουργήσεις μια εμπειρία, και το κανεις γνωστό, θα εκπλαγείς με την ανταπόκριση που θα έχει. Γιατί ζούμε σε έναν κόσμο εμπειριών. Υπάρχουν πολλά να ζήσει κάποιος στην Ελλάδα, πέρα από την επίσκεψη στην Ακρόπολη. Αφηγηθείτε ιστορίες για περισσότερους τόπους και για τις εμπειρίες που έχουν να προσφέρουν. Ο Αμερικανός που ταξιδεύει, για παράδειγμα, θέλει να καυχιέται στους φίλους του ότι έζησε κάτι διαφορετικό. Όλοι μας επιδιώκουμε να ζήσουμε μια νέα εμπειρία και να τη μοιραστούμε με τους άλλους. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν θα πάω, π.χ. στη Σαντορίνη, αλλά μπορεί να πάω με άλλο τρόπο, ή σε μια διαφορετική εποχή. Αν βρεθώ στο Παρίσι δεν είναι ανάγκη να πάω στον Πύργο του ‘Αιφελ, εκτός αν υπάρχει ένας διαφορετικός τρόπος να το κάνω, για να ζήσω μια ακόμα καλύτερη εμπειρία. Πρέπει να βγείτε από τη νοοτροπία της «μπροσούρας», να δώσετε στον κόσμο να καταλάβει ότι είστε ανοικτά και μετά το καλοκαίρι, και ότι ο Οκτώβριος ίσως είναι καλύτερος από τον Ιούλιο.
Πολύς λόγος έγινε διεθνώς, από το πρώτο κιόλας λοκντάουν, για νέες τάσεις στον τρόπο που ταξιδεύουμε – όπως η επανασύνδεση με τη φύση, η έμφαση στην ιδιωτικότητα, ο ενσυνείδητος τουρισμός με θετικό κοινωνικό και περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Πληθαίνουν αντίστοιχα οι φωνές που λένε ότι η τουριστική βιομηχανία δεν πρέπει να επιστρέψει στην προηγούμενη κανονικότητά της. Βλέπετε κάτι να αλλάζει;
Πιστεύω ότι αυτές οι τάσεις είναι το μέλλον. Οι άνθρωποι θέλουν να αναπνεύσουν. Θέλουν να επισκεφθούν μέρη όπου δεν θα είναι «σαρδελοποιημένοι». Μέρη όπου η κοινωνική απόσταση θα ειναι συνυφασμένη με την εμπειρία. Πολλοί βάζουν στην άκρη τις παραδοσιακές λίστες με τους «must» προορισμούς και επισκέπτονται μέρη που θα τους ήταν αδιανόητα ενάμιση χρόνο πριν. Η εταιρεία στην οποία ανήκει το κρουαζιερόπλοιο όπου βρίσκομαι πηγαίνει σε 900 προορισμούς, κάποιοι απ’ αυτούς πολύ «εσωτερικοί». Αυτό που βλέπουν, είναι μια έκρηξη ενδιαφέροντος για περιοχές όπως η ρωσική Άπω Ανατολή ή το Μπανγκλαντές. Οι ορίζοντες της περιέργειας έχουν ανοίξει, οι άνθρωποι ψάχνουν για εναλλακτικές, για ένα «plan Β».
Αντίστοιχα κάποιοι προέβλεπαν ότι μοντέλα διακοπών όπως τα πακέτα σε all inclusive resort ή οι κρουαζιέρες θα «πονέσουν».
Δεν το νομίζω. Απλά οι άνθρωποι που «τρέχουν» τα resort θα πρέπει να γίνουν πιο δημιουργικοί με τις υπηρεσίες και τα «προϊόντα» που προσφέρουν. Επί της αρχής δεν υπάρχει κάτι κακό στα θέρετρα, προσωπικά μ’ αρέσει πολύ η ιδέα να κάνω διακοπές σε ένα all inclusive χωρίς να κουβαλάω το πορτοφόλι μου, ωστόσο η εμπειρία που μου προσφέρουν θα πρέπει να είναι κάτι περισσότερο από το να στριμώχνομαι γύρω από μια πισίνα με μια πίνα κολάντα στο χέρι. Θα πρέπει να μου προσφέρουν εμπειρίες εκτός του resort, αντί να προσπαθούν να με κρατήσουν κλεισμένο μέσα. Θα πρέπει να σκεφτούν έξω από το κουτί. Όσο καλύτερα το κάνουν τόσο πιο γρήγορα θα ανακάμψουν.
To κόστος για τον ταξιδιώτη μπορεί να ανέβει οριακά, αλλά θα είναι διατεθειμένος να πληρώσει για μια καλύτερη εμπειρία εφόσον έχει την επιλογή. Θυμηθείτε ότι ο ορισμός της πολυτέλειας στο ταξίδι δεν έχει να κάνει με τα χρήματα, αλλά με την ευχέρεια επιλογής. Σ’ αυτή την αλήθεια θα πρέπει να προσαρμοστούν οι καθιερωμένοι προορισμοί, τα all inclusive, η όποια Μύκονος και όλοι αν θέλουν να «καβαλήσουν» το επόμενο κύμα και να μη μείνουν πίσω.
Στην αρχή της πανδημίας είδαμε ακόμα και τα διακοσμητικά μαξιλαράκια να αφαιρούνται από δωμάτια για λόγους προληπτικούς. Πιστεύετε ότι κάποια τέτοια μέτρα θα μονιμοποιηθούν;
Υπάρχει μια τάση από κάποιους παρόχους υπηρεσιών να χρησιμοποιούν την πανδημία ως δικαιολογία για να κάνουν εκπτώσεις στην εμπειρία των πελατών και να περικόπτουν έξοδα. Στις ΗΠΑ υπήρξαν ξενοδοχεία που θέσπισαν τον προαιρετικό καθαρισμό δωματίου. Τι θα πει αυτό; Δεν ακούγεται και τόσο καλή ιδέα. Πρέπει να ακούσουμε την κοινή λογική και να αφήσουμε τους λογιστές έξω απ’ την εξίσωση. Όποιος σκέφτεται να κάνει προαιρετικό το housekeeping, να περιορίσει την ανθρώπινη επαφή, να αντικαταστήσει τα γκισέ εξυπηρέτησης με μηχανές, θα έρθει η στιγμή που θα βγει χαμένος. Γιατί το μόνο πράγμα που δεν μπορείς να αποκλείσεις από την ταξιδιωτική εμπειρία, είναι η ζωντανή επαφή. Θες να μπορείς να μιλήσεις σε κάποιον. Να ακούσεις κάποιον. Να μάθεις από κάποιον. Αν δεν μπορείς να το κάνεις αυτό, γιατί να ταξιδέψεις; Μπορείς κάλλιστα να μείνεις στο «κουτί» σου.
Επί προσωπικού, πώς κάποιος συνηθισμένος να «γράφει» 400,000 μίλια το χρόνο ταξιδεύοντας όπως εσείς τα έβγαλε πέρα με το λοκντάουν;
Τους πρώτους μήνες, δεν το κρύβω, δεν το χάρηκα. Αλλά μετά προσαρμόζεσαι. Γύρω στον Ιούλιο βρήκα τον τρόπο να ταξιδέψω και μάλιστα με την ομάδα μου, κάναμε εκπομπή στο Μεξικό, μετά στην Ανγκουίλα, στην Τουρκία, στην Κροατία και σε πολλούς άλλους προορισμούς. Ήταν 17 δύσκολοι μήνες, πολλά πρότζεκτ αναβλήθηκαν ή ακυρώθηκαν, αλλά ξέρεις κάτι; Ο κόσμος είναι μεγάλος και πάντα θα υπάρχουν τρόποι να προχωράς. Απλά πρέπει να είμαστε όλοι πιο δημιουργικοί και πιο νοήμονες.
Ποιος είναι ο αγαπημένος σας τύπος διακοπών;
Από τα 18 μου, ξέρεις, είμαι πυροσβέστης, στο Fire Island στη Νέα Υόρκη. Την Πέμπτη που θα επιστρέψω στο σπίτι και στο πόστο μου, στο νησί αυτό που αγαπώ, θα περάσω μερικές μέρες εντατικού… hanging out. Είναι το μόνο που χρειάζομαι, μια στο τόσο.