Πώς μοιάζει η ζωή μέσα σε ένα κοινωνικό δίκτυο εικονικής πραγματικότητας; Ο 22χρονος σκηνοθέτης Joe Hunting πήρε μια κάμερα, μπήκε στο VRChat και μας μεταφέρει όσα συμβαίνουν στον ψηφιακό κόσμο σήμερα. Η ταινία We Met in Virtual Reality είναι ένα ντοκιμαντέρ παρατήρησης που γυρίστηκε εξ ολοκλήρου μέσα στο VRChat, και αυτό συμβαίνει για πρώτη φορά.
Για όσους δεν γνωρίζουν, το VRChat είναι μια διαδικτυακή πλατφόρμα που έχει σχεδιαστεί ώστε να επιτρέπει στους χρήστες να δημιουργούν, να εξερευνούν και να αλληλεπιδρούν σε διάφορους εικονικούς κόσμους. Κάθε δωμάτιο και κάθε άβαταρ είναι φτιαγμένο από κάποιον χρήστη και όχι από επαγγελματικά στούντιο ή εκδότες. Το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να φτιάξεις ένα άβαταρ και να επιλέξεις έναν χώρο για να συναναστραφείς: να χορέψεις, να αράξεις μπροστά σε μια «φωτιά» στην «παραλία», να κάνεις φίλους, ακόμα και να δημιουργήσεις σχέσεις. Την Πρωτοχρονιά του 2021 έφτασε τους 90.000 χρήστες ταυτόχρονα στο δίκτυό του, ξεπερνώντας κορυφαία βιντεοπαιχνίδια και το διάσημο second life. Αυτό είναι πραγματικά το metaverse, στο οποίο βρίσκονται και δημιουργούν ομάδες χρηστών εδώ και χρόνια.
Παρακολουθώ τον Hunting στην παρουσίαση της ταινίας του μέσω zoom στην πλατφόρμα του Open Documentary Lab του ΜΙΤ. Μιλάει ως Hunting και στη συνέχεια δέχεται ερωτήσεις ως άβαταρ στο περιβάλλον του VRChat. Η αλλαγή αυτή από τον άνθρωπο στην περσόνα κάνει απόλυτα κατανοητά όσα μοιράζεται με το κοινό στη συνέχεια. Ο Hunting γύρισε την ταινία μέσα στην πανδημία. Ενώ είχε πειραματιστεί με επιτυχία με δύο ταινίες μικρού μήκους στο VRChat χωρίς να χρησιμοποιεί ένα σετ εικονικής πραγματικότητας, λίγο πριν ξεκινήσει ο εγκλεισμός και για τα επόμενα δύο χρόνια έκανε γυρίσματα, αυτή τη φορά φορώντας και ο ίδιος ένα σετ στον τρισδιάστατο κόσμο.
Πόσο διαφορετική είναι η δημιουργία μιας ταινίας από οποιαδήποτε άλλη ταινία; Όχι πολύ. Η φιλοσοφία και η μέθοδος των γυρισμάτων, όπως και το μοντάζ, ακολουθούν τις πιο κλασικές αρχές ενός ντοκιμαντέρ παρατήρησης. Με μια κάμερα στο χέρι, καταγράφει τους πρωταγωνιστές του και τη διάδρασή τους. Υπάρχουν βέβαια και σημαντικές διαφορές. Στο ένα παράθυρο μπορεί να κάνει γυρίσματα και στο άλλο παράθυρο να έχει ανοιχτές τις σημειώσεις του. Μπορεί να αλλάζει εντυπωσιακά σκηνικά από το κρεβάτι του. Να κινηματογραφεί με τις πιτζάμες του (κυριολεκτικά το έκανε, αφού κινηματογραφούσε βραδινές ώρες, καθώς ήταν στην Αγγλία και έκανε γυρίσματα ώρα Αμερικής). Και βέβαια είχε στη διάθεσή του μια καινοτόμο κάμερα. Η VRCLens είναι ειδικά διαμορφωμένη για τον ψηφιακό κόσμο και έχει πραγματικές κινηματογραφικές δυνατότητες: βάθος πεδίου, μη αυτόματη εστίαση, μετατροπή σε drone. Όσον αφορά το μικρόφωνο, χρησιμοποίησε… το κεφάλι του, στο οποίο ήταν εφαρμοσμένο το σετ της εικονικής πραγματικότητας.
Δεν πρόκειται για μια αφήγηση περί τεχνολογίας και εικονικής πραγματικότητας, αλλά για όσα συμβαίνουν σε μια άλλη πραγματικότητα. Ο Hunting ακολουθεί ένα ζευγάρι που αναπτύσσει τη σχέση του μέσα στο κοινωνικό δίκτυο και ετοιμάζεται να συναντηθεί στον αληθινό κόσμο και μια δασκάλα της νοηματικής γλώσσας η οποία θέλει να φτιάξει μια κοινότητα για κωφούς και βαρήκοους χρήστες. Δεν βλέπουμε ποτέ τα αληθινά πρόσωπα στον πραγματικό χώρο, και αυτό είναι η συνειδητή επιλογή του σκηνοθέτη. Θέλει το κοινό να συνδεθεί με τα άβαταρ και όχι με τα πραγματικά πρόσωπα.
Η ταινία είναι μια ρομαντική θέαση του εικονικού κόσμου, μια σχεδόν ουτοπία συμπερίληψης και ανοικτού πνεύματος. Σίγουρα όλο αυτό βγάζει νόημα όταν γυρίστηκε μέσα στην πανδημία, όπως και για τις κοινότητες ανθρώπων που έχουν κινητικούς περιορισμούς ή, ακόμα, θέλουν να αισθάνονται πιο ελεύθεροι μέσα στην ταυτότητά τους, όπως είναι οι χρήστες τρανς που αναφέρονται. Δεν θίγει όμως καθόλου το κομμάτι του οικονομικού και τεχνολογικού προνομίου που πρέπει να έχει κάποιος για να μπορεί να περιφέρεται σε αυτούς του κόσμους. Ή ακόμα το θέμα της βίας, που καταγγέλλεται πως υπάρχει στο VRChat, ή τα θέματα ψηφιακού εθισμού. Είναι όμως η πρώτη φορά που οι μη χρήστες μπορούμε να δούμε πώς μοιάζει αυτός ο κόσμος. Και αυτό έχει αξία από μόνο του. Πριν τουλάχιστον η Meta ανοίξει την πόρτα στις μάζες.