ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ
Η εποχή ζητάει ταχύτητα, αλλά ο Κόρμακ Μακάρθι, γεννηθείς το 1933, δεν καταλαβαίνει από τέτοια. Ο Αμερικανός συγγραφέας ακολουθεί μια ιστορία που είχε στο μυαλό του από τα ’70s και παραδίδει τον Επιβάτη, ένα έπος 600 σελίδων, το οποίο ακολουθεί ως ουρά ένα δεύτερο μυθιστόρημα, πιο σύντομο αυτό, ονόματι Stella Maris. Εδώ δεν επιτρέπεται η ταχύτητα. Ο Μακάρθι απαιτεί χρόνο, προσήλωση, επιμέλεια. Τα δύο μυθιστορήματα κυκλοφόρησαν το φθινόπωρο στις ΗΠΑ, το ένα μετά το άλλο, και μόλις έφτασαν και στα δικά μας βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις Gutenberg. Σε αυτό το μυθιστορηματικό δίπτυχο, λοιπόν, γνωρίζουμε τα αδέρφια Γουέστερν, τον Μπόμπι (δύτης διάσωσης) και την Άλις («προβληματική» ιδιοφυΐα), ο πατέρας των οποίων εργάστηκε στο Πρότζεκτ Μανχάταν για την ατομική βόμβα, και μέσα από τις ιστορίες τους ο συγγραφέας αποτυπώνει τη σκοτεινή μοίρα του σύγχρονου κόσμου. Ένα χορταστικό πολιτικό θρίλερ στην πρώτη ανάγνωση, με έναν βαθύ προβληματισμό για τη συνείδηση του Δυτικού ανθρώπου και τα όρια της επιστήμης.
Επόμενη (ή ίσως και μεθεπόμενη) γενιά του Μακάρθι, η Χάνια Γιαναγκιχάρα γράφει ένα τρίπρακτο μυθιστόρημα, Προς τον παράδεισο (εκδ. Μεταίχμιο), που τοποθετείται κατά σειρά στο 1893, το 1993 και το 2093 – ζητήματα φύλου, σεξουαλικής ελευθερίας, ανθρώπινων δικαιωμάτων σε ένα πανδημικό κλίμα. Όσο κι αν ακούγεται παράξενο γι’ αυτή την επική δυστοπία, η Αμερικανίδα συγγραφέας χρησιμοποίησε ως βάση την Πλατεία Ουάσιγκτον του Χένρι Τζέιμς.
Την ίδια στιγμή στην Ευρώπη, ο Νορβηγός Γιον Φόσε έγραφε την επταλογία (!) του, τα δύο πρώτα μέρη της οποίας αποτελούν Το άλλο όνομα (εκδ. Gutenberg): η γραφή του Φόσε είναι χειμαρρώδης, χωρίς τελείες, μια δίνη στο μυαλό του ζωγράφου Άσλε και ενός άλλου ζωγράφου, επίσης ονόματι Άσλε, σε ένα παιχνίδι ταυτοτήτων, ένα αφοπλιστικό φιλοσοφικό μανιφέστο για τη ζωή και την τέχνη, τον έρωτα και τον θάνατο. Ο Φόσε δεν είχε έως σήμερα στη χώρα μας τη φήμη που έχει στη δική του και που σταδιακά αποκτά σε διεθνές επίπεδο (εμφανιζόταν άλλωστε ως βασικός υποψήφιος για το φετινό Νόμπελ), κάτι που έχει κατακτήσει πλέον η Όλγκα Τοκάρτσουκ, εν μέρει χάρη στο magnum opus της, Τα βιβλία του Ιακώβ (εκδ. Καστανιώτη), που με λίγα χρόνια καθυστέρηση μεταφράστηκε στα ελληνικά. Η Πολωνή νομπελίστρια (2018) δημιουργεί ένα κολάζ (κάπου διάβασα τον όρο «πάτσγουορκ», πιο σωστός ίσως) στιγμών, γεγονότων, φωνών και εικόνων της Πολωνίας (και της ευρύτερης περιοχής) του 18ου αιώνα, με κεντρικό πρόσωπο τον (αληθινό) Ιακώβ Φρανκ, της αίρεσης του φρανκισμού. Οι περισσότερες από 800 σελίδες αριθμούνται σε φθίνουσα σειρά, παραπέμποντας φαντάζομαι στην εβραϊκή παράδοση, αλλά συγχρόνως αποτελώντας και ένα σύμβολο αντίστροφης μέτρησης για έναν κόσμο πια χαμένο.
ΕΤΣΙ ΕΙΝΑΙ Η ΖΩΗ
O Μάριο Ντεσιάτι κέρδισε πέρυσι το βραβείο Strega για το μυθιστόρημα Ασυμβίβαστοι (εκδ. Κλειδάριθμος) και την καθαρή του ματιά στη γενιά του: οι σημερινοί σαραντάρηδες ζωντανεύουν μέσα από τη σχέση της Κλαούντια και του Φρανσέσκο. Τον συγγραφέα τον αφορά ο τρόπος που μεγαλώνουμε, ο τρόπος που συνδεόμαστε με ανθρώπους και τόπους, ο τρόπος που ερωτευόμαστε. Αυτό το τελευταίο απασχολεί παραδοσιακά και τον Τζούλιαν Μπαρνς, ο οποίος στο τελευταίο του μυθιστόρημα, Ελίσαμπεθ Φιντς (εκδ. Μεταίχμιο), καταπιάνεται με μια ανομολόγητη αγάπη, ενός μαθητή προς την καθηγήτριά του, καθώς ο πρώτος ανασυνθέτει την προσωπικότητά της μετά τον θάνατό της.
Ο Ζάουμε Καμπρέ του Confiteor, με τις γνωστές του διακειμενικότητες (π.χ. τον ήρωα τον λένε Ισμαήλ, κατά τον αφηγητή του Μόμπι Ντικ), εναλλαγές στην αφήγηση και ένα μικρό φλερτ με την αστυνομική λογοτεχνία, παρουσιάζει τη μεγάλη ανατροπή στη ζωή ενός ήρεμου και ενοχικού ανθρώπου. Στο Μας καταβροχθίζει η φωτιά (εκδ. Πόλις) ο ήρωας θα βρεθεί κάποια στιγμή σε ένα νοσοκομείο με μερική αμνησία – θυμάται μόνο μυθοπλαστικούς χαρακτήρες (καταπληκτικό). Ακριβώς αυτό, μερική αμνησία, έχει και ο Μπορατίν, ο ήρωας του Τούρκου Μπουρχάν Σονμέζ στον Λαβύρινθο (εκδ. Καστανιώτη), ο οποίος ξυπνάει σε ένα νοσοκομείο αφού πρώτα αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει βουτώντας στον Βόσπορο. Ούτε οι δικές του μνήμες μοιάζουν στ’ αλήθεια να τον αφορούν. Είναι ετερόκλητες, αποσπασματικές και κυρίως δεν μπορούν να τοποθετηθούν στον χρόνο: «Οι δίσκοι, οι πίνακες, οι φωνές, τα πρόσωπα, τα ονόματα. Τίποτα δεν μένει ακίνητο και τίποτα δεν αγγίζει τίποτε άλλο. Είναι ασαφές σε ποια εποχή ανήκουν όλα αυτά». Ένα μυθιστόρημα-εξερεύνηση του μυαλού. Και μιλώντας για την τουρκική λογοτεχνία, μεταφράστηκε μόλις και το έπος του Ογούζ Ατάι (1934-1977) Αποσυνάγωγοι (εκδ. Gutenberg), το ευαγγέλιο των σύγχρονων τουρκικών γραμμάτων.
Η αφηγήτρια της Κλερ Μεσούντ στη Γυναίκα του επάνω ορόφου (εκδ. Gutenberg) αλλιώς ονειρευόταν τη ζωή της. Για την ακρίβεια, την ονειρευόταν περίπου όπως τη ζωή μιας γυναίκας που γνωρίζει, με την οικογένεια της οποίας συνδέεται, και αυτό τη συντρίβει. Η αφήγησή της είναι καταιγιστική, γεμάτη οργή. Μια άλλη γυναίκα σε μια δύσκολη στιγμή της, τη στιγμή που καταρρέει ψυχολογικά, μας συστήνει και η Μπίνι Κίρσενμπαουμ στο Σήμερα είναι Δευτέρα, μάλλον (εκδ. Αλεξάνδρεια). Αυτοβιογραφικές πινελιές: η ηρωίδα είναι συγγραφέας και λέγεται Μπάνι (τίτλος πρωτοτύπου: Rabbits for food). Το βιβλίο αποτελεί το χρονικό της «πτώσης» της, το βράδυ της παραμονής της Πρωτοχρονιάς, αλλά και της νοσηλείας της. Το τραύμα προσεγγίζεται με χιούμορ, καμιά φορά είναι ο μόνος τρόπος.
Τέλος, κάπως από το πουθενά έφτασε στα χέρια μας η νουβέλα της Ιρλανδής Κλερ Κίγκαν Μικρά πράγματα σαν κι αυτά (εκδ. Μεταίχμιο), βιβλίο του ενός απογεύματος, αλλά που θα έρχεται πάντα στο μυαλό μας κάθε φορά που κάποια κάρβουνα θα καίνε σε ένα τζάκι, κάποιο πολύ παγωμένο πρωινό ή, απλώς, κάθε Χριστούγεννα. Είναι μια νεο-ντικενσιανή ιστορία με ήρωα έναν καλό άνθρωπο, τον Μπιλ Φέρλονγκ, ο οποίος προμηθεύει με καυσόξυλα το τοπικό μοναστήρι και εκεί βλέπει κάτι που τον φέρνει αντιμέτωπο με ό,τι ο ίδιος είναι.
→ Αναζητήστε επίσης το Αργά μέσα στη μέρα (εκδ. Gutenberg) της Τέσα Χάντλεϊ, το Ρήγμα (εκδ. Βακχικόν) του Ντάρκο Τουσεβλιάκοβιτς, τη Λεωφόρο Λίνκολν (εκδ. Διόπτρα) του Άμορ Τόουλς και την Υπέρβαση της βαρύτητας (εκδ. Gutenberg) του Χάινς Χέλε.
ΣΤΗΝ ΕΞΟΧΗ
Τρία μυθιστορήματα όπου κυριαρχούν εικόνες εξοχής, τοπία της υπαίθρου και η ζωή μακριά από το αστικό τοπίο. Το ένα έχει τον μάλλον εντυπωσιακό τίτλο Το ετήσιο συμπόσιο της συντεχνίας των νεκροθαφτών (εκδ. Στερέωμα) του πολυβραβευμένου Ματίας Ενάρντ, στο οποίο ένας διδακτορικός φοιτητής εγκαθίσταται σε ένα χωριό της γαλλικής επαρχίας για τις ανάγκες της έρευνάς του για τη ζωή στην ύπαιθρο. Εκεί θα δει πράγματα που δεν περιμένει. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί μια μέθοδο υπερβολής για να δημιουργήσει ένα απολαυστικό ανάγνωσμα. Το δεύτερο βιβλίο λέγεται Αλσύλλιο (εκδ. Ποταμός), γραμμένο από τη Γερμανίδα Έσθερ Κίνσκι, και προσδιορίζεται στο εξώφυλλο ως «μυθιστόρημα τοπίου». Μια γυναίκα εγκαθίσταται σε ένα ορεινό χωριό έξω απ’ τη Ρώμη, παρατηρεί τη φύση, προσπαθεί να συνέλθει από μια προσωπική απώλεια. Η δύναμη του κειμένου είναι συγκλονιστική. Πριν το καταλάβεις, διαβάζοντας, σε έχει καταπιεί. Το τρίτο είναι το Υπέροχη αγαπημένη μου (εκδ. Ίκαρος) του Μαρίκε Λούκας Ράινεβελντ (του εκπληκτικού Δυσφορεί η νύχτα) – μόλις κυκλοφόρησε. Μας οδηγεί σε μια αγροτική περιοχή της Ολλανδίας, ξαναστήνοντας μια εκδοχή της Λολίτας ανάμεσα σε έναν αγροτικό κτηνίατρο και την κόρη ενός κτηνοτρόφου.
ΠΟΛΙΤΙΚΗ / ΙΣΤΟΡΙΑ
→ ΑΜΕΡΙΚΗ, ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ’30: Παρά το ότι τα περιστατικά βίας κατά των μαύρων στις Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να βρίσκονται σταθερά στην επικαιρότητα, όσα περιγράφει ο Λερν Χαντ στον Νυχτερινό δρόμο (εκδ. Πόλις) προκαλούν ανατριχίλα. Ο συγγραφέας εμπνέεται από ένα αληθινό γεγονός σε μια πόλη της Ιντιάνα (κοντά στον τόπο καταγωγής του) και ζωντανεύει τη βραδιά ενός λιντσαρίσματος μαύρων – σοκαριστικός ο τρόπος που περιγράφεται η ετοιμασία της κοινωνίας των λευκών για το γεγονός, σαν να επρόκειτο για κάποιο πάρτι. Για την κατανόηση της οικοδόμησης της Αμερικής, προτείνω και την εξαιρετική συλλογή διηγημάτων του Τζον Κίιν Αντιαφηγήσεις (εκδ. Loggia).
→ ΓΕΡΜΑΝΙΑ, 1945: Δεν είχαμε έως σήμερα διαβάσει στη γλώσσα μας κάποιο βιβλίο του Γερμανού Βάλτερ Κεμπόφσκι (1929-2007) και μόλις μεταφράστηκε το τελευταίο έργο της ζωής του, Όλα για το τίποτα (εκδ. Δώμα), ένας τίτλος που μοιάζει τυπικός, αλλά τα λέει όλα. Ο Κεμπόφσκι μάς μεταφέρει σε μια περιοχή της ανατολικής Πρωσίας τον Ιανουάριο του 1945, στις τελευταίες μέρες της ναζιστικής Γερμανίας. Όλα τελειώνουν, αλλά στο σπίτι των φον Γκλόμπιχ η ζωή κυλάει σε άρνηση, σαν να μην τρέχει τίποτα.
→ ΙΤΑΛΙΑ, 1985: Ο Αλμπέρτο Γκαρλίνι διαβάστηκε πολύ πέρυσι στη γλώσσα μας με το Όλοι θέλουν να χορεύουν και τώρα έρχεται άλλο ένα μυθιστόρημά του, λίγο παλιότερο, Ο νόμος του μίσους (εκδ. Πόλις). Ένα πολιτικό βιβλίο για τις εκρηκτικές ιταλικές δεκαετίες του ’70 και του ’80 – η αφήγηση ξεκινάει το 1985 με τη δίκη για τη δολοφονία του βασικού ήρωα, η επιλογή του οποίου αποτελεί μια γενναία απόφαση, καθώς ανήκει στον χώρο της ακροδεξιάς, γεγονός όχι πρωτόγνωρο, αλλά σίγουρα όχι τόσο συχνό στη λογοτεχνία.
→ ΒΕΛΓΙΟ, ΣΗΜΕΡΑ: H Πρωτεύουσα (εκδ. Πατάκη) είναι ένα απίθανο σατιρικό μυθιστόρημα από τον Αυστριακό Ρόμπερτ Μενασέ – ο τίτλος αφορά τις Βρυξέλλες, αυτή είναι η πρωτεύουσα, και το μυθιστόρημα αποτελεί μια παρωδία της λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των γραφειοκρατικών της συμπλεγμάτων και της αμήχανης πολυπολιτισμικής της κουλτούρας. Στην ιστορία εμπλέκεται η ιστορία του Άουσβιτς και ένα γουρούνι που μυστηριωδώς εθεάθη να κυκλοφορεί ελεύθερο στους δρόμους της πόλης.
→ Αναζητήστε επίσης το Πρόσωπο από πέτρα (εκδ. Στερέωμα) του Γουίλιαμ Σμιθ Γκάρντνερ, τα Κόκκινα και μαύρα χρόνια (εκδ. Εικοστού πρώτου) του Ζεράρ Ντελτέιγ, την Πικρή ζωή (εκδ. Ακυβέρνητες πολιτείες) του Λουτσιάνο Μπιανκάρντι, τα Σταυραδέρφια (εκδ. Αρμός) του Ερνστ Χάφνερ, το Σπίτι της οδού Βαλαντιέ (εκδ. Μωβ Σκίουρος) του Κάρλο Κασόλα, τον Κρόνο (εκδ. Στερέωμα) της Σάρα Σις και το Η Mercury παρουσιάζει (εκδ. Ίκαρος) του Άντονι Μάρα.
ΤΟ ΙΣΡΑΗΛ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Από την Ιερουσαλήμ μέχρι τα Βαλκάνια και το νησί της εξορίας Γκόλι Ότοκ, από το σήμερα μέχρι τη δεκαετία του ’60: μια οικογενειακή ιστορία από γενιά σε γενιά, που αποδίδει μια όψη της μεταπολεμικής μοίρας του ισραηλινού λαού αλλά και του νέου κόσμου. Το Η ζωή παίζει μαζί μου (εκδ. Ψυχογιός), το πιο πρόσφατο μυθιστόρημα του κορυφαίου Ισραηλινού συγγραφέα Νταβίντ Γκρόσμαν, είναι ένα βαθιά συγκινητικό βιβλίο που έρχεται μετά την τεράστια επιτυχία του συγγραφέα με το Ένα άλογο μπαίνει σ’ ένα μπαρ.
Την ίδια στιγμή στην Αμερική, ο Τζόσουα Κόεν, εβραϊκής καταγωγής, έγραφε τις Μεταφορές του βασιλιά (εκδ. Gutenberg) – ήταν καιρός να μεταφραστεί ένα μυθιστόρημα του Κόεν στα ελληνικά, ενός συγγραφέα που θεωρείται από τα νέα μεγάλα ονόματα της αμερικανικής λογοτεχνίας, συνεχιστής επίσης της μεγάλης παράδοσης της λογοτεχνίας των Εβραίων της Αμερικής. Ο «βασιλιάς» του τίτλου είναι ο Ντέιβιντ Κινγκ, επιχειρηματίας στις μεταφορές, ο οποίος προσλαμβάνει δύο νεαρούς από το Ισραήλ που αναζητούν μια διαφορετική ζωή μετά τη θητεία τους στον ισραηλινό στρατό, καταλήγοντας όμως να εκτελούν εξώσεις. Προφίλ της εβραϊκότητας στη σύγχρονη Αμερική.
Υπάρχει πάντα βέβαια και η επιλογή του Άμος Οζ (1939-2018), του πατέρα των σύγχρονων γραμμάτων του Ισραήλ, έργα του οποίου συνεχίζουν να μεταφράζονται μετά τον θάνατό του, όπως Η τρίτη κατάσταση (εκδ. Καστανιώτη), ένα βιβλίο του 1991. Ο βασικός ήρωας, Εφράιμ Φίμα, ένας μάλλον αποτυχημένος πενηντάρης από την Ιερουσαλήμ (από τους πιο συναρπαστικούς χαρακτήρες του Οζ), βρίσκεται σε μια κρίσιμη (;) φάση της ζωής του, «χαντακωμένος εδώ, σ’ αυτό το διαμέρισμα-αχούρι, ένα μουντό βροχερό πρωινό, να αναλώνεται στην ταπεινωτική προσπάθεια να ξεσκαλώσει την άκρη του πουκαμίσου του από το φερμουάρ του παντελονιού του».
Πριν απ’ όλα αυτά, όμως, υπήρξε ο Β΄ Παγκόσμιος. Το κύμα του αντισημιτισμού στην Ευρώπη, οι διωγμοί, το Ολοκαύτωμα. Ο Λιονέλ Ντιρουά επιλέγει στην Ευγενία (εκδ. Πόλις) να αφηγηθεί την ιστορία μέσα από το παράδειγμα της Ρουμανίας (μια πρωτότυπη επιλογή) και συγκεκριμένα μέσα από τη ζωή της νεαρής Ευγενίας Ραντουλέσκου, που αντιστέκεται (πρακτικά και ηθικά) στην ολοκληρωτική παρακμή της χώρας της, προσπαθώντας να διασώσει έστω τα συναισθήματα και την αξιοπρέπειά της.
ΚΑΠΟΤΕ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ
Πολλά και διάφορα από τη μεγάλη λογοτεχνική ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών:
→ Στη Νέα Υόρκη στα χρόνια της Μεγάλης Ύφεσης και των ανθρώπων της, μέσα από τη νουβέλα Ο κόσμος είναι ένας γάμος (εκδ. Μάγμα) του Ντέλμπορ Σβαρτς, σημαντικού μοντερνιστή της εποχής του Μεσοπολέμου, ξεχασμένου σήμερα και εντελώς αγνώστου στην Ελλάδα. Πρώτη εμφάνισή του στη γλώσσα μας. Στη Νέα Υόρκη της αμέσως επόμενης εποχής, στη δεκαετία του ’40, ζει και ο ήρωας-alter ego του Τρούμαν Καπότε στο μυθικό, ανολοκλήρωτο τελευταίο του μυθιστόρημα, Τα βρόμικα σαλόνια της μπουρζουαζίας (εκδ. Οξύ). Το βιβλίο δημοσιεύτηκε μετά θάνατον, το 1986.
→ Στη Δυτική Ακτή συναντάμε τον Τζον Φάντε, πάντα με ευχαρίστηση: στη Γεμάτη ζωή (εκδ. Δώμα) ο συγγραφέας κοιτάζεται στον καθρέφτη και περιγράφει τη στιγμή που ένας άνδρας ετοιμάζεται να γίνει πατέρας – με τον γνωστό του τρόπο, με το ξεκαρδιστικό να συνυπάρχει με μια ατέλειωτη μελαγχολία.
→ Στον Νότο συναντάμε τη σπουδαία Κάρσον Μακάλερς με την Παράνυφο (εκδ. Διόπτρα), το τρίτο της μυθιστόρημα (1946): μια 12χρονη κοπέλα υποφέρει από την πλήξη της ηλικίας και του καλοκαιριού και βρίσκει νόημα μέσα από τον επικείμενο γάμο του αδερφού της.
→ Στις μεσοδυτικές πολιτείες τοποθετείται η κλασική ιστορία του Σίνκλερ Λιούις (Νόμπελ 1930) στο κλασικό Έλμερ Γκάντρι (εκδ. Άνω τελεία), μια σάτιρα για την Εκκλησία και την αμερικανική κοινωνία στα χρόνια του Μεσοπολέμου, ένα βιβλίο πολυδιαβασμένο και κυνηγημένο – γνωστό και από την κινηματογραφική του μεταφορά πολλά χρόνια αργότερα με τον Μπαρτ Λάνκαστερ.
→ Η συλλογή διηγημάτων της Κάθριν Αν Πόρτερ, Χλωμό άλογο, χλωμός αναβάτης (εκδ. Κλειδάριθμος), γραμμένη το 1939, περιέχει τρεις νουβέλες, εκ των οποίων η ομώνυμη αποτελεί ένα από τα πιο εμβληματικά λογοτεχνικά κείμενα που έχουν γραφτεί σχετικά με μια πανδημία – συγκεκριμένα την ισπανική γρίπη.
→ Και ένα διήγημα της Τόνι Μόρισον: πέντε σύντομα περιστατικά-συναντήσεις δύο κοριτσιών σε ένα διάστημα περίπου 25 ετών. Το Ρετσιτατίβο (εκδ. Παπαδόπουλος) γράφτηκε το 1983 (ανάμεσα δηλαδή στο Τραγούδι του Σόλομον και στην Αγαπημένη, στην ακμή της δημιουργικότητας της Αμερικανίδας νομπελίστριας) και κυκλοφορεί σήμερα με εισαγωγή της πάντα εξαιρετικής Ζέντι Σμιθ.
ΑΝΙ ΕΡΝΟ
Όλο κι όλο είκοσι σελίδες. Μια ανάμνηση, ένα μικρό ίχνος στον χρόνο. Ένα κείμενο που η Ανί Ερνό έγραψε πριν από δύο δεκαετίες, θέλοντας να μοιραστεί τις σκέψεις της για τη σύντομη ερωτική της σχέση με έναν κατά πολύ νεότερό της άνδρα. «Μου άρεσε να φαντάζομαι πως ήμουν εκείνη που θα μπορούσε να του αλλάξει τη ζωή», γράφει σε ένα σημείο. Αλλού σημειώνει: «Στην παραλία, ξαπλωμένη δίπλα του, ήξερα πως οι γύρω μας παρατηρούσαν στα κλεφτά, εμένα προπαντός, ότι περνούσαν το κορμί μου από κόσκινο, μετρούσαν τον βαθμό της φθοράς, πόσο χρονών είναι αυτή η γυναίκα;». Μαζί με τον Νεαρό άνδρα κυκλοφόρησε στα ελληνικά και το Αναμνήσεις ενός κοριτσιού (λίγο παλιότερο), αμφότερα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Εδώ η φετινή νομπελίστρια ανατρέχει στα νεανικά της χρόνια και με τη μαγική αυξομείωση της απόστασης από τον εαυτό της εξερευνά τα συναισθήματα και τις επιθυμίες του τότε.
ΓΕΡΜΑΝΟΦΩΝΟΙ ΓΙΓΑΝΤΕΣ
Γεννήθηκαν στο τέλος του 19ου αιώνα, τρεις γίγαντες της γερμανόφωνης λογοτεχνίας. Ο ένας είναι ο Μπέρτολτ Μπρεχτ και για πρώτη φορά διαβάζουμε το σύνολο των σύντομων ιστοριών-στοχασμών του, που ομαδοποιούνται ως οι Ιστορίες του κυρίου Κόινερ (εκδ. Κείμενα) – ο συγγραφέας τις έγραφε σταθερά από το 1927. Αντιγράφω μία από τις πολύ σύντομες: «Κάποιος που είχε καιρό να δει τον κύριο Κόινερ, τον χαιρέτησε με τα λόγια: “Δεν αλλάξατε καθόλου”. “Ωχ!” είπε ο κύριος Κόινερ και χλώμιασε». Τη μετάφραση υπογράφει ο Πέτρος Μάρκαρης, όπως και την εισαγωγή, στην οποία μαθαίνουμε το χρονικό αυτών των κειμένων, ορισμένα εκ των οποίων ανακαλύφθηκαν το 2004.
Ο δεύτερος είναι ο Γιόζεφ Ροτ. Μόλις κυκλοφόρησε το Περλέφτερ. Η ιστορία ενός αστού από τις εκδόσεις Άγρα, ένα κείμενο που επίσης εντοπίστηκε πολλές δεκαετίες μετά τον θάνατο του συγγραφέα. Το μυθιστόρημα, γραμμένο πιθανόν το 1929 ή το 1930, βρέθηκε ημιτελές, κομμένο στο δέκατο κεφάλαιο. Αλλά έως τότε μπορούμε να διαβάσουμε μια κλασική ιστορία του Ροτ, ένα από εκείνα τα ασύγκριτα πορτρέτα χαρακτήρων του χαμένου κόσμου του. Δεν είναι όμως ο μόνος Ροτ που κυκλοφόρησε πρόσφατα. Από τις εκδόσεις Κριτική μεταφράστηκε Ο τυφλός καθρέφτης, που περιέχει την ομώνυμη νουβέλα και το διήγημα Απρίλιος. Η ιστορία μιας αγάπης. Νεανικά κείμενα του Ροτ, γραμμένα το 1925, μελαγχολικά, με την απογοήτευση των μεσοπολεμικών ετών. Στον Τυφλό καθρέφτη η νεαρή Φίνι δεν ασφυκτιά μόνο μέσα στο σώμα της και από το ξύπνημα του πάθους, αλλά και μέσα στην εποχή της.
Ο τρίτος είναι ο Χέρμαν Μπροχ. Από τις εκδόσεις Έρμα κυκλοφορεί σε νέα μετάφραση η τριλογία του Οι Υπνοβάτες, ένα από τα πιο σημαντικά έργα στην ιστορία της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, γραμμένο το 1930-32, προφητικό για την κατεύθυνση της κοινωνίας και συμβατό με το όραμα του μοντερνισμού. Απαραίτητο για τη βιβλιοθήκη κάθε συνεπούς αναγνώστη.
ΔΙΑΓΑΛΑΞΙΑΚΗ ΚΩΜΩΔΙΑ
Πρώτα ήταν ένα ραδιοφωνικό σόου του BBC, αργότερα μια σειρά μυθιστορημάτων, μια (μέτρια) ταινία, παιχνίδια κ.ά. Μια κωμωδία επιστημονικής φαντασίας. Ένα ποπ φαινόμενο. Μια τριλογία σε πέντε μέρη. Εκεί δίνεται η Ύψιστη Απάντηση στη Ζωή, στο Σύμπαν και στα Πάντα. To Γυρίστε τον γαλαξία με οτοστόπ είναι το φανταστικό δημιούργημα του Ντάγκλας Άνταμς (1952-2001), μια διαγαλαξιακή περιπέτεια που ξεκινάει με το τέλος της Γης, μια Πέμπτη. Όπως θα έλεγε και ο ήρωάς μας, ο Άρθουρ Ντεντ, «ποτέ δεν μπόρεσα να χωνέψω τις Πέμπτες». Το πρώτο μέρος επανακυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μίνωας.