Στις 6 Ιουλίου 1942, η δεκατριάχρονη Άννα Φρανκ ανέβηκε τα απότομα σκαλιά μέχρι τη σοφίτα, όπου θα περνούσε τα επόμενα δύο χρόνια της σύντομης ζωής της. Στο διάσημο ημερολόγιο που άφησε πίσω της, γράφει: «Όταν φτάσαμε στην οδό Πρίνσενγκραχτ, η Μιπ μας ανέβασε γρήγορα στη σοφίτα. Έκλεισε την πόρτα πίσω μας και μείναμε μόνοι». Στην άλλη πλευρά της μικρής γκρίζας πόρτας, που αργότερα θα καμουφλαριζόταν καλύτερα πίσω από μια κινητή βιβλιοθήκη, βρισκόταν η Μιπ Γκις, η γενναία υπάλληλος του Όττο Φρανκ, που διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο στο κρύψιμο του ίδιου και της οικογένειάς του κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής του Άμστερνταμ. Η δική της ιστορία, άγνωστη στο ευρύ κοινό, αλλά απολύτως καθοριστική για την επιβίωση των Φρανκ και τη δημιουργία του Ημερολογίου της Άννας Φρανκ, είναι το θέμα της νέας τηλεοπτικής σειράς του National Geographic Το φως της ελπίδας, που έρχεται από τις 2 Μαΐου στην πλατφόρμα του Disney+.
«Είχα διαβάσει φυσικά το Ημερολόγιο, αλλά ποτέ δεν έδωσα ιδιαίτερη σημασία στο ποιος έφερνε σε αυτούς τους ανθρώπους φαγητό και προμήθειες. Έμεινα εντελώς έκπληκτη μαθαίνοντας τις λεπτομέρειες γύρω από το τι συνέβαινε στην άλλη πλευρά εκείνης της βιβλιοθήκης. Επίσης, δεν γνώριζα πολλά και για τη ναζιστική κατοχή στην Ολλανδία, οπότε το διάβασμα για να παίξω στη σειρά ήταν μπόλικο», λέει στο «Κ» η πρωταγωνίστρια Μπελ Πόουλι. Η Βρετανίδα ηθοποιός υποδύεται τη Μιπ, συστήνοντάς τη μας από τον καιρό που η νεαρή κοπέλα έπιασε δουλειά στα γραφεία της γερμανικής εταιρείας Opekta στο Άμστερνταμ, τα οποία διηύθυνε ο Όττο Φρανκ. Με τον καιρό, η Μιπ κέρδισε την απόλυτη εμπιστοσύνη του εργοδότη της, έγινε φίλη της οικογένειας και τελικά ένα από τα τρία τέσσερα άτομα που οργάνωσαν το μυστικό της καταφύγιο όταν ήρθε η ώρα.
Η ζωή της Μιπ
Παρά το ότι πρόκειται για μια αληθινή ιστορία, το Φως της ελπίδας είναι μια σειρά μυθοπλασίας. Κάτι που σημαίνει ότι παρακολουθούμε δραματοποιημένη τη ζωή της Μιπ, τη γνωριμία και τον γάμο της με τον Γιαν Γκις −επίσης σημαντικό πρόσωπο στην υπόθεση των Φρανκ και μέλος της ολλανδικής αντίστασης− καθώς και το ενδιαφέρον χρονικό του πρότερου βίου της. Αυτό το τελευταίο στοιχείο ίσως έπαιξε τελικά καθοριστικό ρόλο και στην απόφαση να βοηθήσει τον Όττο και τους δικούς του. «Πιστεύω ότι όντως οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο προσωπικό υπόβαθρο και στην ανατροφή της. Μην ξεχνάμε πως ήταν και η ίδια, όπως οι Φρανκ, μετανάστρια στην Ολλανδία», μας λέει η Πόουλι. Η Μιπ γεννήθηκε στη Βιέννη το 1909 και σε ηλικία μόλις δέκα χρονών η μητέρα της την έστειλε εκεί, γιατί δεν μπορούσε να τη θρέψει στα χρόνια του μεσοπολέμου στην Αυστρία, όπου υπήρχαν ελλείψεις σε τρόφιμα. «Έφτασε στο Άμστερνταμ μόνη, με έναν αριθμό περασμένο στον λαιμό της, για να υιοθετηθεί από μια οικογένεια με πέντε ακόμη παιδιά. Έγινε εξ ορισμού ανιδιοτελής, ενώ παράλληλα όλη αυτή η εμπειρία τη σκλήρυνε και την έκανε ανεξάρτητη».
Εκτός από τα νεανικά της χρόνια, οι πεποιθήσεις της Μιπ σίγουρα σφυρηλατήθηκαν και μέσα από όσα είδε να συμβαίνουν γύρω της κατά τη διάρκεια του πολέμου. Στη σειρά τη βλέπουμε να περιμένει στις καθημερινές ουρές για τρόφιμα με το δελτίο, προσπαθώντας να πείσει τους υπαλλήλους για λίγο μεγαλύτερες μερίδες και αλλάζοντας συνεχώς πόστα, ώστε να μην κινήσει υποψίες ότι ψωνίζει και για επιπλέον στόματα· την ακούμε να αγανακτεί και να καταριέται την καλύτερή της φίλη, όταν μαθαίνει για τις σχέσεις της με τους συνεργάτες των κατακτητών· μοιραζόμαστε την αγωνία της κάθε φορά που ένα γερμανικό περίπολο σταματά κοντά στο κρησφύγετο της Άννας. Πού βρήκε το κουράγιο να τα κάνει όλα αυτά;
Η χρυσή βέρα
«Στην Αμερική, το Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ είναι μέρος της σχολικής ύλης, το ξέρουν όλοι. Η Μιπ όμως δεν είναι παρά μια περιφερειακή φιγούρα εκεί. Προσωπικά συγκινούμαι πάντα με τις ιστορίες απλών, καθημερινών ανθρώπων που κάνουν θαυμαστές, γενναίες πράξεις κάτω από τις πιο δύσκολες συνθήκες προκειμένου να βοηθήσουν τον διπλανό τους. Δεν ξέρω αν εγώ θα έβρισκα το θάρρος. Αυτή η μικροσκοπική κοπέλα όμως είχε τη δύναμη και το κουράγιο να το κάνει. Νομίζω πως είναι η κατάλληλη ιστορία την κατάλληλη στιγμή», μας λέει ο διακεκριμένος Αμερικανός ηθοποιός Λιβ Σράιμπερ, ο οποίος στη σειρά υποδύεται τον Όττο Φρανκ.
Αυτή η έννοια της ηθικής, της δύσκολης αλλά έντιμης στάσης ανάμεσα στους θανάσιμους κινδύνους διατρέχει τα οκτώ επεισόδια της σειράς. Ξανά και ξανά, οι πρωταγωνιστές βρίσκονται αντιμέτωποι με μικρά και μεγαλύτερα διλήμματα και καλούνται να επιλέξουν, με τον τρόμο συχνά έκδηλο στα πρόσωπά τους. Η αληθινή Ερμίνε «Μιπ» Γκις στις αρχές της γερμανικής κατοχής αρνήθηκε να μπει στη Ναζιστική Ένωση Γυναικών της Ολλανδίας, όπως έκαναν πολλές συμπατριώτισσές της, με αποτέλεσμα το διαβατήριό της να ακυρωθεί και να διαταχθεί να επιστρέψει στην Αυστρία εντός 90 ημερών. Τον Ιούλιο του 1941, όμως, παντρεύτηκε τον Γιαν Γκις, παίρνοντας ταυτόχρονα την ολλανδική υπηκοότητα και παραμένοντας στη χώρα. Στη μετέπειτα αυτοβιογραφία της με τίτλο Αναμνήσεις από την Άννα Φρανκ (εκδ. Πατάκη) συμπεριλαμβάνει μια αναφορά χαρακτηριστική των ημερών: «Η Άννα (Φρανκ) είχε εντυπωσιαστεί πολύ με τη χρυσή μου βέρα. Την κοιτούσε ονειροπόλα. Επειδή οι καιροί ήταν δύσκολοι, είχαμε μόνο ένα δαχτυλίδι, αν και το έθιμο είναι το ζευγάρι να έχει δύο. Ο Γιαν κι εγώ με το ζόρι μαζέψαμε τα χρήματα για ένα κι εκείνος επέμενε να το φοράω εγώ». Περιγράφει, επίσης, πώς βρήκε και περιμάζεψε τις χειρόγραφες σελίδες της Άννας μέσα από το ανάστατο καταφύγιο, μετά τη σύλληψη των Φρανκ, και πώς αργότερα τις παρέδωσε στον μοναδικό επιζώντα της οικογένειας, Όττο. Τόλμησε δε, την επομένη της επιδρομής, να πάει στο αστυνομικό τμήμα επιχειρώντας να εξαγοράσει την ελευθερία των φυλακισμένων. Ο μόνος λόγος που δεν συνελήφθη και η ίδια ήταν ότι ο επικεφαλής αξιωματικός αποδείχθηκε παλιός της γείτονας από τη Βιέννη.
Αν κάτι αποδεικνύει το δικό της βιβλίο, όπως και το Ημερολόγιο, είναι η θαυμαστή δύναμη των λέξεων, των ιστοριών που μεταδίδονται από γενιά σε γενιά και είναι κρίσιμο να διαφυλαχθούν ακόμη και με διαφορετικά μέσα, όπως η (καλή) σύγχρονη τηλεόραση. «Η σημερινή πρόκληση είναι να μάθουν οι νεότερες γενιές αυτές τις ιστορίες, έτσι ώστε να είναι προετοιμασμένες όταν θα τις βρουν μπροστά τους, διότι η Ιστορία επαναλαμβάνεται. Ένα κομμάτι που δίνει ακόμα μεγαλύτερη αξία στην προσέγγιση του Τόνι και της Τζόαν [σ.σ. οι δημιουργοί της σειράς], αλλά και στην ερμηνεία της Μπελ, είναι η εκφραστική ποικιλία, ακόμη και το χιούμορ, που μπορεί να προσελκύσει τους νεότερους θεατές σε μια κατά τα άλλα πολύ σοβαρή αφήγηση γύρω από το Ολοκαύτωμα», επισημαίνει ο Λιβ Σράιμπερ.
Όσο για την αληθινή Μιπ, έφυγε από τη ζωή τον Ιανουάριο του 2010, σε ηλικία 100 ετών, καταφέρνοντας ίσως να ζήσει λίγο παραπάνω και για την Άννα, το αιωνίως έφηβο κορίτσι, που έκανε τα πάντα για να σώσει.
ΙΝFO → Η σειρά Το φως της ελπίδας του National Geographic κάνει πρεμιέρα στις 2 Μαΐου στην πλατφόρμα του Disney+.