Οι εικόνες ήταν πολύ δυνατές και τις θυμόμουν: φθαρμένες ασπρόμαυρες φωτογραφίες σε απόκοσμα τοπία, με ανθρώπους που έφτιαξαν με τα χέρια τους, κάτω από τον ήλιο και τη βροχή, τον αμερικανικό σιδηρόδρομο. Ανάμεσά τους υπήρχαν και κάποια πορτρέτα Κινέζων εργατών – περίπου 15.000 μετανάστες από την Κίνα δούλεψαν στο μυθικό έργο της κατασκευής των πρώτων σιδηροδρομικών γραμμών στις Ηνωμένες Πολιτείες, στα μέσα του 19ου αιώνα. Αυτή η πληροφορία ανασύρθηκε από τη μνήμη μου διαβάζοντας τις πρώτες σελίδες της νουβέλας Όνειρα τραίνων (εκδ. Αντίποδες) του Ντένις Τζόνσον: σε ένα σιδηροδρομικό συνεργείο κάπου στο Αϊντάχο, ένας Κινέζος εργάτης κατηγορείται ότι κάτι έκλεψε και μια ομάδα Αμερικανών τον κυνηγούν για να τον σκοτώσουν. Ανάμεσά τους βρίσκεται και ο Ρόμπερτ Γκρέινιερ, ο πρωταγωνιστής της ιστορίας, ένας ακόμα «everyman» της αμερικανικής λογοτεχνίας, εργάτης κι αυτός των σιδηροδρόμων που ανοίγει τον δρόμο για το «σιδερένιο άλογο», όπως το μάθαμε από τα Λούκυ Λουκ, αλλά και από εκείνη τη σχεδόν εκατό ετών ταινία του Τζον Φορντ. Γενικά ο μύθος της δημιουργίας των αμερικανικών σιδηροδρόμων αποτυπώνεται συχνά πυκνά στην κουλτούρα των ΗΠΑ, από το Κάποτε στη Δύση του Σέρτζιο Λεόνε και το animation Spirit μέχρι την εξαιρετική τηλεοπτική σειρά Hell on Wheels, στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας. Απλώνοντας ράγες στην αχανή και ενίοτε αφιλόξενη γη, οι φιλόδοξοι Αμερικανοί δεν διευκόλυναν απλώς τις ζωές τους, αλλά έβαζαν, συμβολικά, τη σφραγίδα τους· είχαν πια δαμάσει τον τόπο, τον είχαν υποτάξει στις προθέσεις τους.
Η νουβέλα του Τζόνσον αποτελεί ένα άθροισμα περιστατικών από τη ζωή του Γκρέινιερ, σε μια μη γραμμική αφήγηση που καλύπτει ένα μεγάλο μέρος του 20ού αιώνα. Ο ίδιος, όμως, ζει σε έναν δικό του κόσμο, ο εκσυγχρονισμός της χώρας και τα συγκλονιστικά γεγονότα της εποχής περνούν σαν μια απογευματινή σκιά πάνω από τα δάση όπου κατοικεί. Η δική του ζωή σημαδεύεται από τους ανθρώπους που δούλεψαν δίπλα του, τη γυναίκα που αγάπησε, τον «πιο χοντρό άνθρωπο στη Γη», τον Έλβις που πέρασε κάποτε με το τρένο. Μετά την ανάγνωση χρειάζεται λίγος χρόνος για να συνέλθεις. Ο Ντένις Τζόνσον (1949-2017) ήταν υποψήφιος με τα Όνειρα τραίνων για το βραβείο Πούλιτζερ το 2012, ενώ λίγα χρόνια νωρίτερα είχε κερδίσει το Εθνικό Βραβείο για το Δέντρο από καπνό (εκδ. Κέδρος).
☞ Η νουβέλα Όνειρα τραίνων κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αντίποδες, σε μετάφραση Παναγιώτη Κεχαγιά.