Εκείνος της γράφει: «Είσαι η πόλη όπου ζω, είσαι το όνομα του μήνα και της μέρας». Ωραίο. Όμως η Άλια είναι ξεκάθαρη: «Καλέ μου, αγαπημένε. Μη μου γράφεις για αγάπη. Δεν χρειάζεται. Είμαι πολύ κουρασμένη». Εκείνος της γράφει ξανά, νικημένος, αλλά επίμονος, δυστυχής ερωτευμένος: «Δεν θα γράφω για την αγάπη, θα γράφω μόνο για τον καιρό». Και, ναι, της γράφει για τον καιρό και για πολλά ακόμα, γράφει για τηλεφωνήματα, για αυτοκίνητα, για φίλους, για τη γενιά του, για τα θηρία στον ζωολογικό κήπο του Βερολίνου, γύρω από τον οποίο εγκαταστάθηκαν χιλιάδες Ρώσοι εμιγκρέδες μετά την Επανάσταση του 1917. Όπως και ο ίδιος. Είναι ο Βίκτορ Σκλόφσκι (1893-1984), εξέχουσα προσωπικότητα του ρωσικού φορμαλισμού, ο οποίος εν έτει 1923 δημοσίευσε το Ζοο. Γράμματα όχι για την αγάπη (εκδ. Αντίποδες), ένα βιβλίο που προσδιόρισε ως επιστολικό μυθιστόρημα. Θα μπορούσαμε να το πούμε κι έτσι. Ή να το πούμε μεταμυθοπλαστικό πείραμα ή πλάγια αυτοβιογραφία ή να μην το πούμε τίποτα και απλώς να απολαύσουμε την ανάγνωσή του, χωρίς απαραιτήτως να ξέρουμε ότι, π.χ., η Άλια είναι η Έλσα Τριολέ, μετέπειτα σύζυγος του Λουί Αραγκόν και επίσης η πρώτη γυναίκα συγγραφέας που κέρδισε το Γκονκούρ (και αδερφή της Λίλια Μπρικ, συζύγου του Όσιπ Μπρικ και αγαπημένη του Μαγιακόφσκι). Ο Σκλόφσκι, λοιπόν, εν μέρει υπακούει και δεν γράφει για την αγάπη, αν και αυτή η υπακοή είναι από μόνη της αγάπη και, επίσης, η τόσο σκόπιμη μη ερωτική γραφή καταλήγει να είναι με έναν τρόπο τρυφερή όσο καμία. Γράφει και για τη λογοτεχνία, για βιβλία και γράφει, τελικά, ένα βιβλίο: «Γράφω το βιβλίο αυτό για σένα, και η συγγραφή του μου προκαλεί σωματικό πόνο». Κι εκείνη απαντά: «Ένα σωρό βιβλία που μπορώ να διαβάσω και δεν διαβάζω, το τηλέφωνο, στο οποίο μπορώ να μιλήσω και δεν μιλάω, το πιάνο, το οποίο μπορώ να παίξω και δεν παίζω, οι άνθρωποι, με τους οποίους μπορώ να συναντηθώ και δεν συναντιέμαι, κι εσύ, που θα έπρεπε να σε αγαπήσω και δεν σε αγαπάω». Το αιωνόβιο πόνημα του Σκλόφσκι, το οποίο «βελτίωνε» όλη του τη ζωή, είναι ένα από τα λίγα εκείνα βιβλία που μας κάνουν λίγο σοφότερους, όχι μόνο για την αγάπη.
☞ Το Ζοο. Γράμματα όχι για την αγάπη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αντίποδες. Μετάφραση – επίμετρο: Νιόβη Ζαμπούκα.