Πριν από έξι χρόνια κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στα ελληνικά ένα μυθιστόρημα του Ντράγκο Γιάντσαρ (γεν. 1948), κορυφαίου Σλοβένου πεζογράφου, με τίτλο Αυτή τη νύχτα την είδα, χαρακτηριστική περίπτωση έκδοσης που ανεξήγητα δεν συζητιέται όσο θα έπρεπε – το θεωρώ από τα σημαντικά ευρωπαϊκά μυθιστορήματα του αιώνα μας. Με μεγάλη ικανοποίηση, λοιπόν, πήρα στα χέρια μου προ ημερών ένα επόμενο βιβλίο του ίδιου συγγραφέα, που δανείζεται για τον τίτλο του, Ακόμα και ο έρωτας, έναν στίχο του Μπάιρον («And the heart must pause to breathe, / And love itself have rest»).
Το μυθιστόρημα ξεκινάει με την περιγραφή μιας φωτογραφίας από το Μάριμπορ (δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Σλοβενίας και γενέτειρα του συγγραφέα) τον καιρό του Β΄ Παγκοσμίου: Δύο κοπέλες σε έναν κεντρικό δρόμο παρατηρούν έναν αξιωματικό των Ες Ες που περνάει από κοντά τους. Κατόπιν η εικόνα ζωντανεύει, τα πρόσωπα αποκτούν κίνηση, η ιστορία αρχίζει να ξεδιπλώνεται και, όπως έχει πει ο Γιάντσαρ σε μια συνέντευξη, πρόκειται για μια αληθινή φωτογραφία, μια καρτποστάλ που έλαβε σε ανύποπτο χρόνο. (Πρέπει να είχα περάσει τη μέση του βιβλίου όταν κατάλαβα ότι αυτή η φωτογραφία βρίσκεται στο εξώφυλλο.) Μία από τις δύο κοπέλες, λοιπόν, αναγνωρίζει τον αξιωματικό, είναι παλιός οικογενειακός γνωστός, τρέχει πίσω του και του ζητάει να μεσολαβήσει για να αφεθεί ελεύθερος ο φίλος της, ο οποίος κρατείται από την Γκεστάπο. Ακολουθεί το χάος.
Ο αξιωματικός Μισκόλνικ είναι ένας συγκλονιστικός χαρακτήρας, ο Γιάντσαρ στήνει πάνω του ένα case study της ναζιστικής ψυχολογίας, ενώ στη μεγάλη εικόνα εξετάζει κατά πόσο ευδοκιμεί ο έρωτας (εν προκειμένω έρωτας ίσον ζωή) στον καιρό του πολέμου, αλλά και πώς η ιδεολογία και ο σκοπός μάχονται την κοινή λογική ή την ηθική στάση. Για τον μέσο αναγνώστη, που ίσως δεν έχει ιδιαίτερη τριβή με όσα έγιναν στις χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας τα χρόνια εκείνα, το μυθιστόρημα θα λειτουργήσει ως ένα αποκαλυπτικό μάθημα Ιστορίας. Εκτός αυτού, βέβαια, επειδή μιλάμε για λογοτεχνία, ας κρατήσουμε κυρίως την αφηγηματική δύναμη του Γιάντσαρ, τη διεισδυτική του ματιά, τον τρόπο που εναλλάσσει την οπτική γωνία, τη βαθιά ειρωνεία που αφήνει να πλανάται στην ατμόσφαιρα και καλύπτει με ένα πέπλο ελαφρότητας τα πιο σκληρά γεγονότα.
Είναι κι αυτός ένας τρόπος να αντέχεται η πραγματικότητα.
Το μυθιστόρημα του Ντράγκο Γιάντσαρ Ακόμα και ο έρωτας κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη, σε μετάφραση Λόισκας Αβαγιανού.