Mιλάμε μέσω messenger, εκείνος στο σπίτι του στο Τόκιο, εγώ στην Αθήνα. Τις προάλλες κουβεντιάζαμε για όλα αυτά που τον έκαναν να νιώσει την Ιαπωνία πατρίδα του και να εγκατασταθεί μόνιμα εκεί τα τελευταία δέκα χρόνια. Τότε, είχα κρατήσει δυο λέξεις: «κοινωνική συνοχή», ένας βασικός λόγος για τον οποίο, όπως μου έλεγε, θεωρεί την ιαπωνική κοινωνία αξιοθαύμαστη. Μου στέλνει στο τσατ μια φωτογραφία. Τακτοποιημένες στο κάδρο, η μία δίπλα στην άλλη, οι προμήθειες φαγητού για διάστημα δέκα ημερών που του παρέδωσε η Μητροπολιτική Κυβέρνηση του Τόκιο, όταν ενημερώθηκε από το διαγνωστικό κέντρο όπου είχε υποβληθεί σε PCR, ότι το τεστ του είναι θετικό. Ρύζι, ζυμαρικά, έτοιμες σάλτσες, κονσέρβες, τρόφιμα που μπορούν να μεταφερθούν και να συντηρηθούν εύκολα, μαζί με ένα οξύμετρο για να μετρά το οξυγόνο του και να ενημερώνει δύο φορές την ημέρα τις αρχές για την κατάσταση της υγείας του.
Συγγραφέας του βιβλίου «Γράμματα από έναν αιωρούμενο κόσμο», που πραγματεύεται πολλά από όσα είδε, έζησε και άκουσε στην Ιαπωνία την τελευταία δεκαετία, ο δημοσιογράφος και μεταφραστής Γρηγόρης Μηλιαρέσης την επισκέφθηκε για πρώτη φορά το 2009, εκπληρώνοντας ένα όνειρο παιδικό. Τον γοήτευε από τότε που θυμάται τον εαυτό του, ήταν το μέρος που πρωταγωνιστούσε στις νεανικές και πιο ώριμες αναζητήσεις του. Αλλά ήταν και ο λόγος για τον οποίο σε ηλικία 18 ετών άρχισε να ασχολείται συστηματικά με τις πολεμικές τέχνες -«ήταν το μόνο ιαπωνικό θέμα για το οποίο μπορούσες τότε να έχεις πρόσβαση σε πληροφορίες άρα να έρθεις και πιο κοντά στην ιαπωνική κουλτούρα», θυμάται. Παρατείνοντας τη βίζα του, επέστρεψε στην Ελλάδα τρεις μήνες αργότερα και την επόμενη χρονιά ταξίδεψε στην Ιαπωνία άλλες τρεις φορές, δρομολογώντας σιγά σιγά τη μετεγκατάστασή του τον Ιούνιο του 2011. «Πλέον είμαι μόνιμος κάτοικος με ανοιχτή άδεια παραμονής και η βασική μου δουλειά είναι να μεταφράζω από τα ιαπωνικά στα αγγλικά. Πριν από την πανδημία, έκανα και ξεναγήσεις σε Έλληνες ταξιδιώτες», εξηγεί.
Τον ρωτώ τι ήταν αυτό που έκανε και κάνει εντύπωση στους Έλληνες που επισκέπτονται τη νέα πατρίδα του. «Αρχικά, τα μικρά και εύκολα. Το πόσο καθαρό είναι το Τόκιο, για παράδειγμα, και μάλιστα χωρίς να υπάρχουν κάδοι απορριμμάτων ή οδοκαθαριστές. Ή ότι τελικά η Ιαπωνία είναι κάτι διαφορετικό από αυτό που περιμένουν. Γιατί από όλες τις απόψεις υπερβαίνει τις προσδοκίες τους, ειδικά όσον αφορά τους Έλληνες ταξιδιώτες άνω των 30 ετών. Όσοι πιστεύουν ότι είναι μια πολύ δυτική χώρα εντυπωσιάζονται που οι Ιάπωνες δεν μιλούν αγγλικά. Όσοι πάλι θεωρούν ότι είναι πολύ παραδοσιακή, εντυπωσιάζονται με το πόσο σύγχρονη είναι σε κάποια πράγματα. Ανάλογα με το τι περιμένουν να δουν, βλέπουν σίγουρα και κάτι διαφορετικό. Είναι μια χώρα και μια κοινωνία με τρομερές αντιφάσεις, κι αυτό αποτελεί μέρος της γοητείας της. Όταν βέβαια ζεις εδώ, από ένα σημείο και έπειτα ξέρεις τι να περιμένεις, τα πράγματα είναι αρκετά προβλέψιμα».
Το χάσμα ανάμεσα στα στερεότυπα και την πραγματικότητα επιχείρησε εξάλλου να γεφυρώσει με το βιβλίο του. Εκατό σύντομες επιστολές με παραλήπτη τον ίδιο και θέμα κάθε φορά μία διαφορετική πτυχή της ιαπωνικής κοινωνίας και πραγματικότητας: τα κιμονό, τα λαϊκά πανηγύρια ματσούρι, τα φαγάδικα ιζακάγια, τα μάνγκα, οι σαμουράι, εικόνες, στιγμιότυπα αλλά και παγιωμένες -ενίοτε στρεβλές- αντιλήψεις στο συλλογικό μας θυμικό για τη νέα του πατρίδα που αποκαθίστανται ή τοποθετούνται στη σωστή τους διάσταση. Εκατό γράμματα-ματιές στην άγνωστη ιαπωνική κοινωνία που με αυτό τον τρόπο μας γίνεται λίγο πιο οικεία και κατανοητή.
«Μιλώντας για την Ιαπωνία, συνήθως υπερθεματίζουμε στα θετικά και στα παράξενα», σημειώνει ο Μηλιαρέσης. «Όμως καθετί ιαπωνικό δεν είναι απαραίτητα καταπληκτικό, ενώ υπάρχουν και πάρα πολλά στοιχεία για τα οποία αξίζει τον κόπο να θαυμάζεις τους Ιάπωνες. Όπως για το ότι κουβαλούν την πολιτιστική τους συνέχεια μέσα τους, δεν τους νοιάζει να τη δείξουν. Θεωρούν την παράδοση κάτι το πολύ ρευστό και ζωντανό. Μέσα στο παλιό υπάρχει το σύγχρονο, κι αυτό για τον Ιάπωνα δεν είναι αντιφατικό: ένας ναός 1.300 ετών μπορεί κάλλιστα να πουλάει φυλαχτά για υπολογιστές. Όσο ζω εδώ, δεν σταματώ να μαθαίνω. Ήθελα λοιπόν να μοιραστώ αυτή τη γνώση. Αλλά κυρίως να προσπαθήσω, στο βαθμό που μου αναλογεί, να τοποθετήσω τα πράγματα στη σωστή τους διάσταση…».
* Το βιβλίο του Γρηγόρη Α. Μηλιαρέση «Γράμματα από έναν αιωρούμενο κόσμο» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «24 Γράμματα».
