Ο Γιόιτσι δείχνει εντυπωσιασμένος. Την τελευταία φορά που ο Ιάπωνας συνάδελφος είχε επισκεφθεί το μεγαλύτερο εργοτάξιο της Γαλλίας, στο Σεν Ντενί, ήταν πριν από έναν χρόνο και η πρόοδος είναι θεαματική, μας λέει. Βρισκόμαστε στο σημείο συνάντησης εκπροσώπων διεθνών ΜΜΕ με στελέχη των Ολυμπιακών Αγώνων Παρίσι 2024, στην κεντρική είσοδο του έργου. Το τεράστιο εργοτάξιο έχει πλέον πάρει την τελική του μορφή και εμείς είμαστε έτοιμοι να το επισκεφθούμε. Η «Κ» είναι το πρώτο ελληνικό δημοσιογραφικό μέσο που εισέρχεται στο Ολυμπιακό Χωριό του 2024, και στη διεθνή παρέα έχουν τώρα προστεθεί εκπρόσωποι δανέζικων και βραζιλιάνικων ΜΜΕ. Φορώντας πορτοκαλί φλούο γιλέκα, ξεκινάμε την επίσκεψη, ενώ ολόγυρά μας κτίρια με διαφορετικές αρχιτεκτονικές προδιαγραφές συνθέτουν την όψη μιας ολοκαίνουργιας «πόλης».
Κάνουμε μια πρώτη στάση γύρω από μια εντυπωσιακή μακέτα του έργου, το οποίο απλώνεται σε περίπου 300.000 τ.μ. Το Ολυμπιακό Χωριό «πατάει» σε τρεις διαφορετικούς δήμους –Σεν Ντενί, Σεν Ουέν, Λ’Ιλ Σεν Ντενί– και βρίσκεται περίπου 7 χιλιόμετρα βόρεια του κέντρου του Παρισιού. Ο προϋπολογισμός του αγγίζει τα 4 δισ. ευρώ. Απλώνεται σε 70 κτίρια και διαθέτει 14.250 κλίνες για τις 206 αθλητικές αντιπροσωπείες που θα ταξιδέψουν από όλο τον κόσμο για να λάβουν μέρος στους αγώνες της 33ης Ολυμπιάδας. Είναι πλήρως προσβάσιμο σε ΑμεΑ και ανθρώπους με κινητικά προβλήματα, ενώ έχει υιοθετήσει αρκετές «πράσινες» καινοτομίες. Οι άνθρωποί του το χαρακτηρίζουν ως ένα τεράστιο πρότζεκτ ανθρώπινης, όμως, κλίμακας. Απέχει μόλις 5 λεπτά από το Stade de France, το μεγαλύτερο στάδιο της χώρας, το οποίο χτίστηκε για τις ανάγκες του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου της FIFA το 1998.
«Δώσαμε μια υπόσχεση, ότι πάνω απ’ όλα θα δημιουργήσουμε μια νέα γειτονιά για την ευρύτερη περιοχή του Σεν Ντενί, όχι μόνο ένα Ολυμπιακό και Παραολυμπιακό Χωριό», τονίζει στη διεθνή δημοσιογραφική παρέα ο Λοράν Μισό, επικεφαλής των εργασιών του Ολυμπιακού Χωριού για την Οργανωτική Επιτροπή των Ολυμπιακών Αγώνων Παρίσι 2024.
Όντως, το όλο εγχείρημα είναι ένα διπλό στοίχημα – για τους Ολυμπιακούς και τους Παραολυμπιακούς, που απέχουν πλέον λίγο χρονικά, αλλά και για την επόμενη μέρα. Πρώην βιομηχανικός τόπος, το Σεν Ντενί είναι μια δύσκολη περιοχή, με έντονα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα και υψηλή εγκληματικότητα. Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής και Οικονομικών Μελετών της Γαλλίας, το 2020 η περιφέρεια La Seine-Saint-Denis είχε το μεγαλύτερο ποσοστό κατοίκων που βρίσκονταν στα όρια της φτώχειας (27,6%). Σημείο αναφοράς του, οι ψηλές, εργατικές πολυκατοικίες από τσιμέντο, που υψώνονται από την εξωτερική πλευρά της περιφερειακής λεωφόρου που ενώνει κυκλικά το κέντρο του Παρισιού.
Σήμερα, το έργο που απλώνεται μπροστά και γύρω μας δείχνει αυτό που έρχεται. Με το πέρας των Ολυμπιακών και των Παραολυμπιακών Αγώνων του Παρισιού, το Ολυμπιακό Χωριό θα ετοιμαστεί ξανά για να υποδεχθεί τους νέους κατοίκους του, στις 2.800 νέες κατοικίες που θα δημιουργηθούν όταν οι ολυμπιακοί προβολείς σβήσουν. Καθένας από τους τρεις εμπλεκόμενους δήμους θα χρησιμοποιήσει ένα ποσοστό (1/3 ή και περισσότερο) των νέων κατοικιών για κοινωνική στέγαση, ενώ οι υπόλοιπες κατοικίες έχουν ήδη αγοραστεί από ιδιωτικές επενδυτικές εταιρείες, οι οποίες και θα τις θέσουν προς πώληση στις τιμές που διαμορφώνονται από την αγορά ακινήτων. Παράλληλα με τα νέα διαμερίσματα, θα διατεθούν και πολλοί επαγγελματικοί χώροι. Και εδώ εγείρονται αρκετά ερωτήματα: Ποιο θα είναι το προφίλ εκείνων που θα αποφασίσουν να επενδύσουν και να μείνουν στην καινούργια γειτονιά; Ποιοι κάτοικοι του σημερινού Σεν Ντενί θα έχουν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν ένα διαμέρισμα σε τιμές αγοράς; Θα υπάρξει ένα νέο κοινό από τη μεσαία τάξη το οποίο θα θέλει να επενδύσει σε μια πιο σύγχρονη κατοικία, σε μια περιοχή που από τη μια χαρακτηρίζεται δύσκολη, αλλά από την άλλη σύντομα θα προσφέρει ελκυστικές υπηρεσίες; Θα αποτελέσει το Σεν Ντενί ένα ακόμα παράδειγμα gentrification, δηλαδή εξευγενισμού μιας υποβαθμισμένης περιοχής, ή θα γίνει μάρτυρας ενός όγκου κατοικιών που θα μείνουν χωρίς ιδιοκτήτες και ενοικιαστές;
Το «πράσινο» Χωριό
Στο μεταξύ, ο Γιαν Κριζίνσκι, Operations Manager της Solideo, της κρατικής εταιρείας που έχει αναλάβει τα κατασκευαστικά έργα των φετινών Αγώνων, μας περιγράφει την «πράσινη» ταυτότητα του Ολυμπιακού Χωριού. Μας εξηγεί, παραδείγματος χάριν, πώς η χρήση τσιμέντου με χαμηλότερο αποτύπωμα άνθρακα, η χρήση ξύλου σε κτίρια που δεν ξεπερνούν τα 28 μέτρα σε ύψος, καθώς και η υιοθέτηση συστημάτων ανανεώσιμης γεωθερμικής θέρμανσης δίνουν στο Ολυμπιακό Χωριό την ευκαιρία για 50% λιγότερες εκπομπές άνθρακα. Ο Κριζίνσκι σημειώνει επίσης ότι το 30-35% των εταιρειών με τις οποίες συνεργάστηκε η Solideo για την κατασκευή του Ολυμπιακού Χωριού είναι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Μαζί με τον Μισό, ο Κριζίνσκι τονίζει ότι μέχρι τις τελευταίες ημέρες του Φεβρουαρίου είχαν σημειωθεί 28 σοβαρά εργατικά ατυχήματα, όμως κανένας εργαζόμενος δεν είχε χάσει τη ζωή του.
Σε τέσσερις μέρες από τη σημερινή επίσκεψή μας, η Solideo θα παραδώσει τα κλειδιά του Ολυμπιακού Χωριού στην Οργανωτική Επιτροπή Παρίσι 2024, παρουσία του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν. Ο τελευταίος έχει τονίσει ότι οι φετινοί Ολυμπιακοί και οι Παραολυμπιακοί θα έχουν κοινωνική και περιβαλλοντική διάσταση, μέσα από την αξιοποίηση εγκαταστάσεων που ήδη υπάρχουν. Έναν αιώνα μετά τους θερινούς Αγώνες του 1924, οι Ολυμπιακοί Αγώνες επιστρέφουν στην Πόλη του Φωτός. Ένα στάδιο κάτω από τον Πύργο του Άιφελ θα φιλοξενήσει το πάντα δημοφιλές μπιτς βόλεϊ, το Γκραν Παλαί προετοιμάζεται για τους αγώνες ξιφασκίας και τάε κβον ντο, ενώ στο ανάκτορο των Βερσαλλιών θα διεξαχθούν τα αθλήματα της ιππασίας. Όμως εδώ, στο Σεν Ντενί, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, όλα είναι καινούργια.
Εστίαση, διαμονή, σημεία συνάντησης
Συνεχίζοντας την ξενάγηση, περνάμε μπροστά από τη Cité du Cinema, την «πόλη του κινηματογράφου», ένα προϋπάρχον κτιριακό συγκρότημα το οποίο από το 2012 στεγάζει κινηματογραφικά στούντιο. Το ίδρυσε ο Γάλλος σκηνοθέτης Λικ Μπεσόν, ως τη γαλλική απάντηση στην Cinecittà της Ρώμης και στα Pinewood στούντιο του Λονδίνου – στην αρχική του μορφή ο χώρος στέγαζε έναν σταθμό ηλεκτρικής ενέργειας που τροφοδοτούσε το παριζιάνικο μετρό τη δεκαετία του 1930. Ο Μισό μάς εξηγεί ότι αυτό το καλοκαίρι η Cité du Cinema θα αλλάξει ρόλο και από κινηματογραφικά στούντιο θα μετατραπεί στο μεγαλύτερο, ίσως, εστιατόριο στον κόσμο. Εδώ θα είναι ο χώρος εστίασης για τους αθλητές των Ολυμπιακών και των Παραολυμπιακών Αγώνων, που θα λειτουργεί 24 ώρες το 24ωρο, με περίπου 3.200 κουβέρ. Στο γαστρονομικό τιμόνι του γιγαντιαίου αυτού εστιατορίου, ο σεφ Σαρλ Γκιλουά και η ομάδα του θα προτείνουν περίπου 40 διαφορετικά πιάτα την ημέρα στους αθλητές. Λόγω της ύπαρξης του συγκεκριμένου χώρου, ο Μισό μάς εξηγεί ότι τα διαμερίσματα των αθλητών δεν διαθέτουν κουζίνες, οι οποίες όμως θα τοποθετηθούν μετά το πέρας των Αγώνων, ώστε οι μελλοντικές κατοικίες να πάρουν την τελική τους μορφή.
Η ξενάγηση συνεχίζεται στις νέες οδούς που χαρτογραφούνται στο Ολυμπιακό Χωριό. Περνάμε μέσα από φρέσκες καλλιέργειες, οι οποίες μέχρι το καλοκαίρι θα έχουν ανθίσει. Ο Μισό μάς ενημερώνει ότι κατά τη διάρκεια των Αγώνων στο Ολυμπιακό Χωριό θα λειτουργεί ένα κέντρο άθλησης, ένα ιατρικό κέντρο, ένα σούπερ μάρκετ, μια τράπεζα, ένα ταχυδρομείο και ένα κομμωτήριο. Έχουμε φτάσει στις όχθες του Σηκουάνα και απέναντί μας, στο L’Île-Saint-Denis, στο νησί του Σεν Ντενί, αντικρίζουμε άλλο ένα κομμάτι του Ολυμπιακού Χωριού, το οποίο θα ενωθεί με το υπόλοιπο μέσω γέφυρας. Η περιήγησή μας συνεχίζεται πάνω σε μια νέα, ξύλινη κατασκευή. Η promenade μήκους ενός χιλιομέτρου κατά μήκος του ποταμού είναι μια βόλτα που θα μπορούν να απολαύσουν πρώτα οι αθλητές και κατόπιν οι μελλοντικοί κάτοικοι της περιοχής.
Φτάνοντας στο Olympic Village Plaza, οι οικοδεσπότες μάς περιγράφουν ότι πρόκειται για έναν ανοιχτό χώρο συνάντησης αθλητών με επισκέπτες (οι οποίοι θα έχουν ειδική άδεια για να εισέλθουν), όπου θα γίνονται διάφορες εκδηλώσεις κατά τη διάρκεια των Αγώνων, αλλά και όπου θα μπορεί κανείς να παρακολουθήσει τα αγωνιστικά δρώμενα μέσω τεράστιας βιντεοθόνης. Στο επάνω μέρος του Olympic Village Plaza παρατηρούμε μια σειρά από μικρούς σταθμούς φίλτρων αέρα. Εδώ, αθλητές και κάτοικοι θα μπορούν να κάνουν μια στάση για καθαρό οξυγόνο, σε ξύλινα καθίσματα.
Η περιέργεια της δημοσιογραφικής ομάδας κορυφώνεται, καθώς ετοιμαζόμαστε να επισκεφθούμε μία από τις ολυμπιακές κατοικίες. Μπαίνουμε σε ένα διαμέρισμα 70 τ.μ. με τέσσερα υπνοδωμάτια, δύο μπάνια και έναν κοινόχρηστο χώρο. Κάθε υπνοδωμάτιο (12 τ.μ. και άνω) διαθέτει ένα ή δύο κρεβάτια. Η βάση των κρεβατιών είναι φτιαγμένη από χαρτόνι, ενώ τα στρώματα υπογράφει μια ιαπωνική εταιρεία, η οποία δίνει στους αθλητές τη δυνατότητα να επιλέξουν ανάμεσα σε τρεις τύπους στρωμάτων, από μαλακό μέχρι σκληρό. Το διπλής όψης πάπλωμα έχει τα λογότυπα των Ολυμπιακών και των Παραολυμπιακών και θα είναι ένα από τα αναμνηστικά δώρα που θα λάβουν οι αθλητές.
Βγαίνοντας από το κτίριο, μαθαίνουμε ότι μια σειρά από μικρά οχήματα θα μεταφέρουν τους αθλητές μέσα στο Ολυμπιακό Χωριό, ενώ θα υπάρχουν και ποδήλατα. Σύμφωνα με την Οργανωτική Επιτροπή, το 85% των αθλητών θα διαμένουν σε απόσταση 30 λεπτών από τον αγωνιστικό τους χώρο. Καθώς το φυσικό φως εγκαταλείπει σιγά σιγά το Ολυμπιακό Χωριό, τα σύγχρονα φωτιστικά που κρέμονται ήδη στις εισόδους των κτιρίων προσφέρουν τους δικούς τους χρωματικούς τόνους. Αποχαιρετούμε την υπόλοιπη ομάδα –με τον Γιόιτσι δίνουμε ραντεβού στην Αθήνα– και αφήνουμε πίσω μας τη νέα γειτονιά. Τις επόμενες ημέρες, μιλώντας με φίλους και γνωστούς που ζουν στο Παρίσι, διαμορφώνεται μια ενδιαφέρουσα εικόνα: κάποιοι είναι έτοιμοι να εγκαταλείψουν την πόλη με το που θα ξεκινήσουν οι Aγώνες, ενώ άλλοι θα βρίσκονται στις επαγγελματικές επάλξεις μέσω τηλεργασίας, η οποία επιβάλλεται ή συστήνεται ανάλογα με την περίπτωση. Κάποιοι αισθάνονται μια ανησυχία για τους Ολυμπιακούς, όμως όλοι δηλώνουν περήφανοι για το Παρίσι.
Τέσσερις ημέρες μετά την επίσκεψή μας, ακούω τη φωνή του Εμανουέλ Μακρόν. Βρίσκεται στο Σεν Ντενί, στην τελετή παράδοσης του έργου, και εκφράζει την ικανοποίησή του για τις εργασίες και τους στόχους που έχουν ήδη επιτευχθεί, αλλά και για εκείνους που πρόκειται να επιτευχθούν στο μέλλον. Η Οργανωτική Επιτροπή Παρίσι 2024 παραλαμβάνει τα κλειδιά από τη Solideo και το διπλό στοίχημα του Σεν Ντενί βρίσκεται στην τελική του ευθεία.
Εκτός των τειχών του Ολυμπιακού Χωριού
Με το βλέμμα στο μεγαλύτερο αθλητικό γεγονός της χρονιάς, μια σειρά από άλλα έργα αναπτύσσονται στην ευρύτερη περιοχή. Ανάμεσά τους, το Village des Médias, το Χωριό των ΜΜΕ, θα φιλοξενήσει πάνω από 1.300 δημοσιογράφους και τεχνικούς κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών και των Παραολυμπιακών Αγώνων, ενώ το καινοτόμο αθλητικό κέντρο Le Prisme θα υποδεχθεί αθλητές και, αργότερα, τους μελλοντικούς κατοίκους.
Στο κέντρο του Σεν Ντενί, απέναντι από το δημαρχείο, βρίσκεται η γοτθικoύ ρυθμού Βασιλική του Αγίου Διονυσίου, ο ιστορικός ναός του Σεν Ντενί, στον οποίο έχουν ενταφιαστεί, ξεκινώντας από τον 6ο αιώνα, όλοι οι Γάλλοι βασιλείς – με εξαίρεση πέντε από αυτούς. Το τμήμα του μαυσωλείου έχει γενική είσοδο 9,5 ευρώ.