Εκείνο το κομμάτι της οδού Καλλιδρομίου, στους πρόποδες του λόφου του Στρέφη, κατοικεί στο μυαλό μου σαν τα ξέφτια μιας καστροπολιτείας. Θα μπορούσε να είναι η Μονεμβασιά των Εξαρχείων ή ακόμη μια σειρά από ακρόπρωρα που ξέβρασε ένα ναυάγιο και έμειναν γαντζωμένα, σαν αστικά γλυπτά, στον βράχο. Από την Εμμανουήλ Μπενάκη και πέρα, προς την περιοχή του Μουσείου, η Καλλιδρομίου είναι ένας κόσμος αυθύπαρκτος. Ζωντανεύει σαν μια αυτόφωτη πολιτεία, ησυχάζει σαν ένα ζωντανό που κοιμάται.
Την Καλλιδρομίου την περπατάω συχνά, όχι τόσο για να νιώσω ξανά την παρουσία της, αλλά για να δω ενδεχομένως αυτό που δεν είχα προσέξει την προηγούμενη φορά. Και την τελευταία φορά που βρέθηκα στα πεζοδρόμιά της, άφησα αρχικά στην άκρη τα αρχοντικά της σπίτια του Μεσοπολέμου και τα ηλιόλουστα διαμερίσματα, και αφιερώθηκα στην ύλη. Στις πέτρες και στους σοβάδες, αλλά και στα αγριόχορτα και στα ζιζάνια που βλασταίνουν ανάμεσα στους αρμούς.
Κατά μια έννοια, παράδοξη όσο και φυσική, η Καλλιδρομίου στην ποδιά του Στρέφη έχει ένα στοιχείο εξωπραγματικό. Θα έλεγε κανείς ότι εκεί, σε εκείνο ακριβώς το κομμάτι εξαϋλώνεται η συμπαγής πόλη και έρχεται μπροστά ένας κόσμος αφυπνισμένος, ένας κόσμος πρωτογενής γεμάτος σύμβολα και θυρεούς. Αν δει κανείς από απόσταση τη σειρά των προσόψεων στην Καλλιδρομίου έχοντας ανεβεί από την οδό Θεμιστοκλέους, θα νιώσει τη δύναμη ενός μπελβεντέρε, ενός φυσικού εξώστη της Αθήνας. Αυτά τα σπίτια, όσα σώζονται από την «παλιά εποχή», τα θυμάμαι μικρός όταν με πήγαιναν να τα δω σαν αξιοθέατο. Αξια μνημόνευσης δεν ήταν όμως μόνο τα σπίτια, τα μεσοπολεμικά έρκερ, οι μαντεμένιες εξώθυρες, ο βισκοντικός πύργος «Αίολος», που και σήμερα στέκεται σαν αετοφωλιά και ερείπιο-διάδημα. Ηταν η ατμόσφαιρα, αυτό το μεταίχμιο της φαντασίας, εκείνη η χώρα των πουλιών, του βράχου, της πέτρας, των αγέρωχων σπιτιών, που σαν να υπήρχαν από πάντα.
Ενας τοίχος από πέτρα, στη γωνία Καλλιδρομίου και Ζωσιμάδων (με τα παλιά της σπιτάκια), με έκανε να σταθώ γεμάτος δέος απέναντι στην ύλη της Αθήνας. Ενας τοίχος με λίθους του 1900, πέτρα, λάσπη, κλαδάκια, αγριόχορτα, πηλός, ξύλα, γκράφιτι. Μια φέτα ζωής έξω από την ιδέα του συμπαγούς άστεως, μακριά από τη νόρμα της ευζωίας. Σκεφτόμουν αυτόν τον τοίχο, τον χτισμένο από μαστόρια της Αθήνας, όταν η Καλλιδρομίου ήταν ακόμη ασμίλευτος βράχος, όταν οι ψηλοί τοίχοι αντιστήριξης σηκώνονταν για να συγκρατήσουν τη γη και να φτιάξουν ενδοχώρα για αστική ζωή. Εκεί γύρω, κάτω από τον «Αίολο», η λιθόκτιστη αντιστήριξη είναι ένα μνημείο της Αθήνας, σημαντικό όσο και τα όμορφα σπίτια, τα παλιά δέντρα με τις φωλιές των πουλιών, τις αναμνήσεις που γέννησε και που γεννάει ο δρόμος.
Και ένιωσα τη δύναμη του τεχνικού πολιτισμού ως μια αυταξία αλλά και ως ένα συμπλήρωμα στη φύση και στο ανάγλυφο της Αθήνας. Τα σπίτια της Καλλιδρομίου, τα προπολεμικά, μπλέκονται σε μια ενιαία αφήγηση πλέον, μαζί με τις μεταπολεμικές πολυκατοικίες. Είναι ένα παλίμψηστο, σαν αστικό αμάλγαμα. Χάθηκε βέβαια η μοναδικότητα του δρόμου, όταν έρχονταν από μακριά για να δουν την ομορφιά του, αλλά κάθε φορά διαπιστώνω πως η ατμόσφαιρα είναι το ίδιο συμπαγής, παραμένει πυκνή και μυστηριώδης, επιβιώνει εκείνο το απόκοσμο στοιχείο ενός παράλληλου σύμπαντος. Αν υπάρχει κάτι σε μια πόλη που γαντζώνεται στη μνήμη, είναι όσα δεν χωράνε σε λέξεις, το άρρητο και το υπαινικτικό: οι πέτρες στα τοιχώματα της Καλλιδρομίου, οι πρασινάδες του λόφου, οι λιθοξόοι του 1900 και οι θόρυβοι από αθέατα παράθυρα…
• Στο επόμενο: Ιστορίες από την οδό Πατησίων 217