Η οδός Κυναιγείρου είναι ίσως ένας από τους πιο μικρούς δρόμους της Αθήνας. Αδιέξοδο, στενότατο, θυμίζει την παλιά γειτονιά, όπως ήταν κάποτε το Μεταξουργείο, μακριά από τους μεγάλους δρόμους και την κίνηση της πόλης. Ο Κυναίγειρος ήταν ήρωας στη μάχη του Μαραθώνα και επιπλέον ήταν αδελφός του Αισχύλου. Τιμάται με αυτόν τον δρομίσκο, τον καθ’ όλα ευγενή και γνήσιο, ατόφιο λείψανο ενός παλαιού τρόπου ζωής. Ομορφα μικρά σπίτια δίνουν έναν τόνο γαλήνης, αλλά είναι ακριβώς στην είσοδο του μικρού δρόμου, από την οδό Λεωνίδου, στην αριστερή γωνία, που ένα διώροφο σαραβαλιασμένο σπίτι μάς δίνει μια τρικυμισμένη εικόνα. Παρατηρούσα το ξεχαρβαλωμένο χαγιάτι του, σαν τσακισμένο ιστιοφόρο, με τα καΐτια του παράγωνα και αποσαθρωμένα. Θα έβλεπε κάποτε στην εσωτερική αυλή, που ήταν και αυτή σμπαραλιασμένη, ένας συρφετός από ξύλα, αγριόχορτα, λαμαρίνες και γυμνούς κλώνους βρωμοκαρυδιάς. Σκεφτόμουν, όμως, πόσο πολύτιμη είναι αυτή η θέα, σε αυτό το λείψανο εκείνου του ημιυπαίθριου βίου που κάποτε ήταν ο κανόνας, για αιώνες, σε αυτή την πόλη.
Τα χαγιάτια στο Μεταξουργείο, όπως και αλλού, είναι πια ελάχιστα. Εκεί γύρω είχα δει μια ακόμη περίκλειστη, ετοιμόρροπη και αυτή, ξύλινη εσωτερική ανωδομή, ένα χαγιάτι σε παλιά αυλή, στην οδό Μαραθώνος 16. Και πιο κάτω, πάλι στη Μαραθώνος, στον αριθμό 41, πίσω από την επίσημη νεοκλασική πρόσοψη, ένα άλλο ξύλινο χαγιάτι ξεπρόβαλε, και αυτό σαραβαλιασμένο, αλλά γεμάτο πληροφορίες και πολύτιμες εγγραφές πρότερου βίου πάνω στα σανίδια του. Είναι σαν βουβά θραύσματα της παλιάς αθηναϊκής ζωής, της αρχέγονης, εκείνης της καθημερινότητας που χάνεται στους αιώνες και που μπόρεσε να επιβιώσει για πολλές ακόμη δεκαετίες πίσω από συμπαγείς, ευγενείς, αστικές νεοκλασικές προσόψεις.
Για εκείνη τη σοφία της ξύλινης ανωδομής είχε γράψει ο Αρης Κωνσταντινίδης στα «Παλιά Αθηναϊκά Σπίτια», ήδη από το 1950, και είχε μιλήσει για τον ταιριαστό στο αττικό κλίμα τρόπο σύνθεσης του μέσα και του έξω, με φυσικό κλιματισμό, με χάσματα και παύσεις και συνεχή περάσματα, για τις φωτοσκιάσεις και την αίσθηση του περίκλειστου και του ελεύθερου. Αυτά τα χαγιάτια που έβλεπαν σε αυλές συχνά με πηγάδι, συχνά με κληματαριά ή ένα μεγάλο δέντρο, είχαν διασώσει σε έναν εσωτερικό κώδικα μια αρχαία τεχνογνωσία και έναν πηγαίο, λαϊκό πολιτισμό.
Αναρίθμητα τέτοια χαγιάτια σαρώθηκαν γιατί ως κατασκευές ήταν ευτελείς, ήταν φθαρμένες, ήταν ξεπερασμένες. Κυρίως όμως σαρώθηκαν γιατί υποτιμήθηκαν, αγνοήθηκαν ως πρωτόγονες κατασκευές, ασύμβατες με την αναγκαία πρόοδο. Και μπορεί να ήταν και έτσι… αλλά όπου διατηρήθηκαν, όπως στο θαυμαστό κτίριο του ΜΙΕΤ στην οδό Θουκυδίδου στην Πλάκα (που ο Κωνσταντινίδης το είχε περιλάβει στο βιβλίο του όταν ακόμη το σπίτι ήταν ετοιμόρροπο), μας δείχνουν την ευγένεια και τη σοφία της αρχέγονης μαστοριάς.
Και είναι συγκινητικό ανάμεσα στις γερασμένες πολυκατοικίες του Μεταξουργείου, ανάμεσα στα ωραία νεοκλασικά, συντηρημένα ή ερείπια, ανάμεσα σε εστιατόρια και καφέ, σφήνες ανάμεσα σε χέρσα οικόπεδα και συνεργεία, να επιζούν ξεχασμένες εκείνες οι αυλές. Στεφανωμένες από ετοιμόρροπες ξύλινες σκάλες και με στέμμα σαραβαλιασμένα χαγιάτια, με σειρές παραθύρων που χάσκουν γερμένα από το βάρος του χρόνου, εκείνες οι αυλές χάσκουν ως κενοτάφια, χλοερά αστικά χάσματα, λειμώνες μιας μνήμης που φθίνει.