Οταν, στα μέσα του περασμένου μήνα, το υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής κατέθεσε προς δημόσια διαβούλευση την Εθνική Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα, ο υπουργός Γ. Μανιάτης παρέλειψε να αναφέρει ότι το κείμενο του νομοσχεδίου ξυπνούσε από χειμερία νάρκη 37 μηνών: το είχε επεξεργαστεί η επιτροπή «Φύση 2000» -το επίσημο γνωμοδοτικό όργανο του υπουργείου- και το είχε παραδώσει στην Τίνα Μπιρμπίλη τον Δεκέμβριο του 2010.
Η υπόθεση της εθνικής στρατηγικής δεν ήταν η μόνη η οποία ανέδειξε τη χαμηλή προτεραιότητα που είχαν τα θέματα βιοποικιλότητας για την κεντρική διοίκηση. «Η πολιτική ηγεσία διαχρονικά αδιαφορεί», δηλώνει στην «Κ» η Δέσποινα Βώκου, καθηγήτρια Βιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και πρόεδρος της επιτροπής «Φύση 2000» από τον Μάιο του 2010 έως τις αρχές του περασμένου καλοκαιριού. Η κ. Βώκου, έπειτα από τρία χρόνια, χτυπώντας τις πόρτες κωφών, κατέστησε σαφές ότι δεν θα επεδίωκε την ανανέωση της θητείας της. Το υπουργείο είχε δεσμευθεί ότι η επιτροπή θα λειτουργούσε με νέα μέλη από το περασμένο φθινόπωρο. Αντ’ αυτού, η πρώτη συνεδρίασή της έλαβε χώρα μόλις προχθές.
Η δεύτερη καταγραφή
Ενα από τα ζητήματα που απασχόλησαν περισσότερο την επιτροπή «Φύση», χωρίς το επιθυμητό αποτέλεσμα, ήταν η δεύτερη εξαετής καταγραφή (2007-2012) των ειδών και των οικοτόπων κοινοτικής προτεραιότητας, όπως ορίζονται από την ευρωπαϊκή οδηγία 92/43. Το άρθρο 17 της Οδηγίας για τους οικοτόπους (92/43) ορίζει ότι τα κράτη-μέλη πρέπει να δίνουν αναφορά ανά εξαετία για την πρόοδό τους στην εφαρμογή της Οδηγίας. Στην προηγούμενη περίοδο καταγραφής, το 2001-2006, σύμφωνα με την κ. Βώκου, «η Ελλάδα παραδέχθηκε ότι δεν γνωρίζει τίποτα για πάνω από 60% των ειδών κοινοτικού ενδιαφέροντος που υπάρχουν στην επικράτειά της».
Τα κενά αυτά, υποτίθεται, θα καλύπτονταν στη δεύτερη έκθεση, η διορία για την κατάθεση της οποίας ήταν το τέλος Ιουνίου του 2013. Υπήρχαν μάλιστα 13,8 εκατ. ευρώ σε κοινοτικά κονδύλια διαθέσιμα γι’ αυτόν ακριβώς τον σκοπό. Παρ’ όλα αυτά, οι μήνες περνούσαν και τίποτα δεν προχωρούσε. Τον Ιανουάριο του 2012, η κ. Βώκου απέστειλε επιστολή στο υπουργείο σημειώνοντας επιτακτικά ότι η Ελλάδα κινδύνευε με αδυναμία εκπλήρωσης δύο κεντρικών υποχρεώσεων που απορρέουν από την 92/43: τη συγκέντρωση των στοιχείων για τα είδη και τους οικοτόπους καταγραφής και τον ορισμό καθεστώτων διαχείρισης για τις περιοχές Natura (ορισμός που χωρίς τα στοιχεία θα ήταν αδύνατο να γίνει σωστά). Το υπουργείο, για ακόμη μία φορά, δεν κινητοποιήθηκε.
Το αποτέλεσμα ήταν το αναμενόμενο: η Ελλάδα έχασε τον Ιούνιο την πρώτη διορία μαζί με άλλες 10 χώρες. Στο τέλος του χρόνου, 25 από τις 27 χώρες της Ε.Ε. είχαν καταθέσει τόσο το προσχέδιο όσο και την τελική εκδοχή της έκθεσης (ενσωματώνοντας τις παρατηρήσεις του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος). Μία -η Ρουμανία- είχε καταθέσει μόνο το προσχέδιο. Η μόνη που δεν είχε καταθέσει καν προσχέδιο είναι η Ελλάδα. Θεωρείται πλέον βέβαιο από τις ευρωπαϊκές αρχές ότι η χώρα μας δεν θα συμπεριληφθεί στην πανευρωπαϊκή σύνθεση των εθνικών εκθέσεων για το 2007-2012.
Ζώνη Ειδικής Παρατυπίας
Υστερα από χρόνια πιέσεων και νομικών προσφυγών από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η ελληνική κυβέρνηση με κοινή υπουργική απόφαση στις αρχές του 2012 όρισε οριζόντια μέτρα προστασίας για τις ΖΕΠ (Ζώνες Ειδικής Προστασίας) με βάση τα είδη ορνιθοπανίδας που περιλαμβάνουν. Ωστόσο, όπως αναφέρουν στην «Κ» πηγές της Επιτροπής, η εν λόγω ΚΥΑ προβλέπει την εφαρμογή μιας σειράς μέτρων για την παρακολούθηση των περιοχών, τη διαχείριση των δασών, βιώσιμες αλιευτικές και γεωργικές πρακτικές εντός των ορίων τους κ.ο.κ. Η Επιτροπή επί του παρόντος ερευνά τον βαθμό στον οποίο έχουν υιοθετηθεί και εφαρμοστεί τα μέτρα αυτά από τις ελληνικές αρχές.
Νέα αναβολή στη συγχώνευση φορέων
Το άρθρο 8 του νόμου 4109/2013, που προώθησε το υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης επί υπουργίας Μανιτάκη, μέσω καταργήσεων και συγχωνεύσεων, μείωσε τον αριθμό των φορέων διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών από 30 σε 15. Η διαβούλευση για το νομοσχέδιο έδειξε ότι η διαχείριση των φορέων διαχείρισης θα ήταν πλέον περίπου αδύνατη. Ο λόγος είναι ότι, στη συντριπτική τους πλειονότητα, οι φορείς λειτουργούν ως ευρωπαϊκά προγράμματα, χωρίς προσωπικό που να χρηματοδοτείται από τον κρατικό προϋπολογισμό (άρα η εξοικονόμηση από τις συγχωνεύσεις θα είναι πολύ μικρή). Η συγχώνευση, συνεπώς, θα δημιουργούσε ανυπέρβλητα γραφειοκρατικά αναχώματα στη ροή των κοινοτικών πόρων. Η προσωρινή λύση βρέθηκε σε μία μεταβατική περίοδο ενός έτους, ώς το τέλος του 2013: παρότι συγχωνευμένοι στα χαρτιά, οι φορείς παρέμειναν στην πραγματικότητα λειτουργικά διακριτοί, ώστε να συνεχίσουν να χρηματοδοτούνται από τις Βρυξέλλες. Καθώς η μεταβατική περίοδος εξέπνεε τον Δεκέμβριο και τα προβλήματα παρέμεναν, η κυβέρνηση πέρασε νέα τροπολογία που παρατείνει την αναβολή των συγχωνεύσεων για ακόμα δύο χρόνια, ώς τις 31.12.2015.