Eνας νέος κανονισμός για την παρακολούθηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα όλων των πλοίων που «δένουν» στα λιμάνια της Ευρωπαϊκής Ενωσης εγκρίθηκε την προηγούμενη εβδομάδα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και θα τεθεί σε εφαρμογή από το καλοκαίρι. Ο κανονισμός αφορά τα πλοία άνω των 5.000 gt και θα τεθεί σε εφαρμογή από το 2018. Ο εισηγητής του κανονισμού, Πορτογάλος ευρωβουλευτής Jose Inacio Faria, μιλάει στην «Κ» σχετικά με τις υποχρεώσεις που γεννά η νέα νομοθεσία.
«Ας ξεκαθαρίσουμε κάτι. Δεν μιλάμε για έναν νέο κανονισμό για τις εκπομπές ρύπων από τα πλοία, ούτε για στόχους για τον περιορισμό τους. Λόγω της διεθνούς φύσης του θέματος, κάτι τέτοιο δεν θα μπορούσε να συμβεί προτού υπάρξει συμφωνία με τον Διεθνή Οργανισμό Ναυτιλίας (International Maritime Organisation – IMO)», λέει ο κ. Faria. «Σε πρώτη φάση αυτό που αποφασίστηκε να γίνει είναι η παρακολούθηση, η επαλήθευση και η δημοσίευση των στοιχείων για τις εκπομπές CO2 από όλα τα πλοία που έρχονται ή αναχωρούν από λιμάνια της Ευρωπαϊκής Ενωσης».
Η προέλευση των ρύπων
Σύμφωνα με στοιχεία του 2012 που παρουσιάστηκαν την προηγούμενη εβδομάδα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το 72% των εκπομπών CO2 από τον τομέα των μεταφορών προέρχεται από τα οχήματα, το 13,9% από τη ναυτιλία και το 10,8% από τις εναέριες μεταφορές. «Πρέπει, λοιπόν, να αποκτήσουμε εικόνα του προβλήματος», λέει ο κ. Faria. «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήθελε να τεθούν ποσοτικοί στόχοι στους ρύπους της, όπως έχει γίνει με τους άλλους τομείς μεταφορών. Ωστόσο εκτιμώ ότι χρειάζεται μια ολιστική προσέγγιση».
Τι προβλέπει λοιπόν ο νέος κανονισμός; Από το 2018 θα πρέπει οι πλοιοκτήτριες εταιρείες να παρακολουθούν την κατανάλωση καυσίμων και τις εκπομπές CO2 από κάθε πλοίο. Επίσης θα πρέπει να καταγράφουν και άλλα σχετικά στοιχεία, όπως η απόσταση που διένυσε το πλοίο, το διάστημα που παρέμεινε στη θάλασσα και άλλοι παράγοντες που σχετίζονται με την ενεργειακή αποδοτικότητα του πλοίου. Από τα μέσα του 2019 οι εταιρείες θα πρέπει να υποβάλλουν στις Αρχές μια έκθεση που θα περιλαμβάνει όλα τα στοιχεία που είχαν τεθεί υπό παρακολούθηση ανά πλοίο το προηγούμενο έτος. Η έκθεση θα πρέπει να πιστοποιείται. Τέλος, από τα μέσα του 2019 τα στοιχεία αυτά θα πρέπει να είναι διαθέσιμα επάνω σε κάθε πλοίο σε περίπτωση ελέγχου.
«Η παρακολούθηση των εκπομπών δεν θα επιφέρει επιπρόσθετο κόστος για τις ναυτιλιακές εταιρείες. Τα περισσότερα από τα στοιχεία αυτά υπάρχουν ήδη μέσα στα πλοία σήμερα, λ.χ. οι αποδείξεις για τα καύσιμα του πλοίου, το είδος των μηχανών που χρησιμοποιεί κ.λπ.», λέει ο κ. Faria.
Στόχος του νέου κανονισμού είναι η Ευρωπαϊκή Ενωση να οδηγήσει σταδιακά τη διεθνή ναυτιλιακή κοινότητα σε πιο αποδοτικές ενεργειακά τεχνολογίες στα πλοία. «Νομίζω ότι είναι μια σημαντική ευκαιρία, την οποία δεν πρέπει να φοβηθεί η ευρωπαϊκή ναυτιλία», εκτιμά ο κ. Faria.
Το χρονικό του διαλόγου
Η συζήτηση για την παρακολούθηση των ρύπων από τη ναυτιλία ξεκίνησε περίπου πριν από μία δεκαετία, όταν επρόκειτο να οριστούν οι νέοι στόχοι στην Ε.Ε. για τις εκπομπές αερίων ρύπων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Ωστόσο η διεθνής ναυτιλιακή κοινότητα αντέδρασε –καθώς το 70% του παγκόσμιου στόλου «δένει» σε ευρωπαϊκά λιμάνια– με αποτέλεσμα ο τομέας της ναυτιλίας να εξαιρεθεί από την υποχρέωση ποσοτικών στόχων μείωσης.
Η πρόταση για παρακολούθηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα από τα πλοία κατατέθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Ιούλιο του 2013. Η Επιτροπή Περιβάλλοντος του Ευρωκοινοβουλίου ζήτησε αυστηρότερα μέτρα παρακολούθησης, ωστόσο τον Ιούνιο του 2014 το Ευρωκοινοβούλιο ενέκρινε την αρχική πρόταση της Επιτροπής. Ακολούθησε διάλογος ανάμεσα στα τρία θεσμικά όργανα (Συμβούλιο, Επιτροπή, Ευρωκοινοβούλιο), και η τελική πρόταση υιοθετήθηκε από το Συμβούλιο τον περασμένο Δεκέμβριο. Ακολούθησε την προηγούμενη εβδομάδα η ψήφιση του κανονισμού από την Ευρωβουλή.
Αξίζει, πάντως, να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ΙΜΟ για τις εκπομπές αερίων ρύπων του θερμοκηπίου (Green House Gas Study), η παγκόσμια ναυτιλία έχει καταφέρει να μειώσει τις εκπομπές CO2 πάνω από 10% για την περίοδο 2007-2012, παρά την αύξηση στον όγκο του θαλάσσιου εμπορίου. Στην εισήγησή της η Επιτροπή υποστηρίζει ότι αν δεν ληφθούν μέτρα, οι εκπομπές CO2 στη ναυτιλία θα διπλασιαστούν έως το 2050.