Τα 25 έτη κλείνει φέτος το κοινοτικό χρηματοδοτικό πρόγραμμα LIFE και είναι πιο «δυνατό» από ποτέ. Τα 801 εκατ. ευρώ που θα δοθούν σε χώρες-μέλη το 2014-2020 για προγράμματα σχετικά με το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή είναι ο υψηλότερος προϋπολογισμός που είχε ποτέ και στρέφεται πλέον σε μεγάλο βαθμό σε δράσεις με επιχειρηματική διάσταση. Στην Ελλάδα εδώ και ένα έτος δημιουργήθηκε στο Πράσινο Ταμείο μια ειδική ομάδα που παρέχει βοήθεια στη διεκδίκηση πόρων από το LIFE.
Το πρόγραμμα LIFE ξεκίνησε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 1992. Μέχρι το 2015 είχε χρηματοδοτήσει περισσότερα από 4.200 έργα περιβάλλοντος σε όλη την Ευρωπαϊκή Ενωση, με συνολικό προϋπολογισμό 3,4 δισ. ευρώ. Από αυτά, Ελληνα συντονιστή είχαν 233 έργα, εκ των οποίων τα 154 ήταν έργα για την προστασία του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, 68 για την προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας, 10 αφορούσαν την ενημέρωση και επικοινωνία για περιβαλλοντικά ζητήματα και, τέλος, ένα την «οικοδόμηση δυναμικού». Αυτό το ένα έργο, το οποίο συντονίζεται από το Πράσινο Ταμείο (συγκεκριμένα από τον νέο του διευθυντή, Γιώργο Πρωτόπαπα), είναι πλέον το «όπλο» όσων φορέων, εταιρειών, ΜΚΟ ή τοπικών αρχόντων φιλοδοξούν να διεκδικήσουν πόρους από το LIFE. Στο πλαίσιό του δημιουργήθηκε η Greek LIFE Task Force, μια πενταμελής ομάδα δράσης με εμπειρογνώμονες για τους βασικούς άξονες που καλύπτει το πρόγραμμα: το περιβάλλον, την κλιματική αλλαγή, τη φύση και την επικοινωνία, ενώ διαθέτει και ειδικό για τη διαχείριση δεδομένων. «Η Greek LIFE Task Force παρέχει υποστήριξη σε όσους έχουν μια καλή ιδέα και ενδιαφέρονται να διεκδικήσουν χρηματοδότηση από το LIFE», εξηγεί η Κέλλυ Κολιγιώργα, εμπειρογνώμων επικοινωνίας για το περιβάλλον. «Η δομή θα διατηρηθεί έως την άνοιξη του 2019 με στόχο να στηρίξει τους ενδιαφερομένους ώστε να βελτιωθούν ποσοτικά και ποιοτικά οι προτάσεις που υποβάλλονται στο LIFE».
Στο πλαίσιο του προγράμματος δημιουργήθηκε η ιστοσελίδα www.lifetaskforce.gr, ενώ θα διοργανωθεί σειρά παρουσιάσεων σε όλη τη χώρα. Οι προτάσεις για το LIFE υποβάλλονται κάθε χρόνο, από τον Μάιο έως τον Σεπτέμβριο. Ενδεικτικό της αύξησης του ανταγωνισμού είναι ότι πέρυσι υποβλήθηκαν 91 προτάσεις με Ελληνες εταίρους (συμμετέχοντες) και 53 με Ελληνα συντονιστή (το πρόγραμμα ενθαρρύνει τις συνέργειες ανάμεσα στα κράτη-μέλη). Οι 77 αφορούσαν το περιβάλλον: 49 τη βελτίωση της αποδοτικότητας των πόρων, 18 την προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας και 10 την περιβαλλοντική διακυβέρνηση και πληροφόρηση. Οι υπόλοιπες προτάσεις αφορούσαν δράσεις για την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής και την αντιμετώπιση των συνεπειών της. Από τις προτάσεις που είχαν υποβληθεί το 2015, εγκρίθηκαν πέρυσι 5 με Ελληνα συντονιστή. Η πρώτη αφορά την προστασία της καφέ αρκούδας στο Αμύνταιο (συμμετοχή του LIFE με 1,5 εκατ. ευρώ), η δεύτερη την προστασία των υδρόβιων πτηνών στις Πρέσπες (συμμετοχή LIFE με 1,8 εκατ. ευρώ), η τρίτη την υποστήριξη μιας νέας τεχνολογίας αποθείωσης των αερίων ρύπων από τη βιομηχανία (συμμετοχή LIFE με 2,3 εκατ. ευρώ), η τέταρτη ένα καινοτόμο πρόγραμμα διαλογής στην πηγή βιοαποβλήτων από την εστίαση (συμμετοχή LIFE με 2,5 εκατ. ευρώ) και η τελευταία την πραγματοποίηση προγράμματος ενημέρωσης για την εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας για τα χημικά και την πρόληψη βιομηχανικών ατυχημάτων (συμμετοχή LIFE με 1 εκατ. ευρώ).
Ποια είναι τα συνηθέστερα προβλήματα που προκύπτουν κατά την υλοποίηση προγραμμάτων LIFE στην Ελλάδα; Οπως εξηγούν οι εμπειρογνώμονες της ομάδας δράσης του προγράμματος, πολλές φορές οι δήμοι αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στον ρόλο που έχουν αναλάβει στο πλαίσιο ενός προγράμματος, είτε λόγω έλλειψης πόρων είτε λόγω έλλειψης προσωπικού. Προβλήματα δημιουργούν τα τελευταία χρόνια και οι διαδοχικές εκλογές, ενώ δεν είναι ασυνήθιστο ένα πρόγραμμα για την προστασία της φύσης να έρχεται αντιμέτωπο με διάφορα τοπικά συμφέροντα.
Ωστόσο, το επίπεδο των προτάσεων της χώρας μας ανεβαίνει. «Βασικό στοιχείο των προτάσεων πρέπει να είναι η καινοτομία», εξηγεί ο Δημήτρης Χωματίδης, εμπειρογνώμων της Greek LIFE Task Force για το περιβάλλον. «Το LIFE είναι πλέον ένα εργαλείο ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας στον περιβαλλοντικό τομέα και γι’ αυτό βρίσκεται σε συνεργασία με την EASME, τον Εκτελεστικό Οργανισμό για τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις».
Σήμερα, η κατανομή των προγραμμάτων LIFE στις χώρες της Ε.Ε. γίνεται με συγκεκριμένη ποσόστωση: για το 2014-2020 θα δοθούν για προγράμματα στη χώρα μας 26 εκατ. ευρώ (από τα 801 εκατ. του προγράμματος για τις 27 χώρες-μέλη). Υπάρχει ωστόσο σε εξέλιξη μια συζήτηση για τα τελευταία δύο έτη του τρέχοντος προγράμματος (2018-2020), περί της απάλειψης της ποσόστωσης ανά χώρα. «Αν συμβεί αυτό, οι πόροι δεν θα είναι ισοκατανεμημένοι στην Ε.Ε. αλλά θα καταλήξουν στη χώρα που έχει την υψηλότερη τεχνογνωσία στη διεκδίκησή τους», λέει ο κ. Χωματίδης. «Γι’ αυτό η βελτίωση της ποιότητας των ελληνικών προτάσεων είναι σημαντική».