Μεγάλες δυσκολίες στην καταγραφή των αλιευμάτων εξακολουθεί να αντιμετωπίζει η Ελλάδα, γεγονός που δυσχεραίνει την απόπειρα εστίασης των πολιτικών καταπολέμησης της υπεραλίευσης. Σύμφωνα με αρμόδιες πηγές του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, το πολύπαθο εθνικό πρόγραμμα συλλογής αλιευτικών δεδομένων δεν θα καταφέρει ούτε φέτος να συλλέξει πλήρη στοιχεία (από την αρχή έως το τέλος του έτους), αλλά πιθανότατα μόνο από τον Αύγουστο και μετά.
Η συμμετοχή στο πρόγραμμα συλλογής αλιευτικών δεδομένων της Ε.Ε. είναι υποχρεωτική βάσει του κανονισμού 199/2008 της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ωστόσο η Ελλάδα έχει καταφέρει μόνο μία φορά τα τελευταία εννέα χρόνια (πέρυσι) να συλλέξει πλήρη στοιχεία. Την περίοδο 2009-2013, δεν υπήρξε καμία συλλογή δεδομένων. Το 2014 και το 2015 συγκεντρώθηκαν δεδομένα για λιγότερους από τους μισούς μήνες του χρόνου – και, όπως σημειώνουν οι ίδιες πηγές, «μισό πρόγραμμα ισοδυναμεί με καθόλου πρόγραμμα».
Ακόμα και η συλλογή που έγινε μεταξύ 2014-16, όπως εξηγούν, χρηματοδοτήθηκε από εθνικές πιστώσεις, «κάτι που δεν ήταν εύκολο», με την προσδοκία της επιστροφής των πόρων στο μέλλον (το πρόγραμμα χρηματοδοτείται κατά 90% από κοινοτικούς πόρους). Διοικητικά προβλήματα και ελλείψεις των διαχειριστικών αρχών οδηγούν συστηματικά σε καθυστερημένες αναθέσεις, μη έγκαιρη ένταξη στο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων και, συνεπώς, σε αδυναμία εξασφάλισης χρηματοδότησης. Σημειώνεται ότι έως το 2008 το πρόγραμμα προκηρυσσόταν από τις Βρυξέλλες. Από το 2009 και έπειτα, πέρασε στην αρμοδιότητα των εθνικών αρχών.
Την ίδια στιγμή, η Γενική Διεύθυνση Βιώσιμης Αλιείας έχει ξεκινήσει μια σημαντική προσπάθεια για να συλλέξει δεδομένα αλιευμάτων από τα σκάφη που είναι μικρότερα των 10 μ., και που αποτελούν τη συντριπτική πλειονότητα του ελληνικού αλιευτικού στόλου (περίπου 14.000 από τα 15.188 συνολικά). Τα σκάφη αυτά δεν υποχρεούνται να τηρούν ημερολόγιο αλιείας και να καταθέτουν δήλωση εκφόρτωσης των αλιευμάτων τους, όπως υποχρεώνει τα μεγαλύτερα σκάφη η ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Με εγκύκλιο που αναρτήθηκε τον Φεβρουάριο του 2016 ωστόσο, οι ελληνικές αρχές υποχρεώνουν τους πλοιοκτήτες μικρών αλιευτικών να καταθέτουν μηνιαία δήλωση παραγωγής. Οπως αναφέρουν στην «Κ» πήγες με γνώση της εξέλιξης στην εφαρμογή του νέου αυτού μέτρου, «μέχρι στιγμής έχουν ενταχθεί σε αυτό περίπου 5.000 σκάφη». Προς το παρόν, δεν επιβάλλονται κυρώσεις σε όσους δεν συμμετέχουν, αλλά σταδιακά, η μη κατάθεση δήλωσης παραγωγής θα έχει συνέπειες, όπως τη μη ανανέωση της αλιευτικής άδειας, τον αποκλεισμό από προγράμματα επιδοτήσεων κ.ο.κ. «Αρκετοί ψαράδες φοβούνται τη δήλωση, θεωρούν ότι είναι πλοκάμι της εφορίας, ενώ είναι προς όφελός τους», σημειώνει αρμόδια πηγή.
Σε κρίσιμη κατάσταση
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα αλιευτικά αποθέματα της Μεσογείου βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση, με τους επιστήμονες να εκτιμούν ότι περίπου το 90% των βασικών ειδών για τα οποία υπάρχουν επαρκή στατιστικά στοιχεί υπόκειται σε υπεραλίευση. Από τα 82.000 αλιευτικά σκάφη των μεσογειακών χωρών (της Ε.Ε. και τρίτων χωρών), περίπου το 80% είναι μικρά (κάτω των 10 μ.). Στα μικρά αλιευτικά εργάζεται το 60% των απασχολουμένων στον κλάδο, ενώ εκτιμάται ότι ψαρεύουν το 1/4 των αλιευμάτων.
Τον περασμένο Μάρτιο, 15 χώρες της Μεσογείου υπέγραψαν τη διακήρυξη MedFish4Ever στη Μάλτα. Πηγές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της οποίας πρωτοβουλία ήταν η διακήρυξη, μιλούν για «μια φιλόδοξη αλλά ρεαλιστική πολιτική δέσμευση», που περιλαμβάνει πολύ συγκεκριμένους στόχους και δράσεις. Μεταξύ των προτεραιοτήτων είναι η βελτίωση στη συλλογή δεδομένων.