Πέρασαν είκοσι χρόνια από τον θάνατό της και όμως, η Μελίνα Μερκούρη είναι περισσότερο από ποτέ παρούσα. Μέσα σε μόλις μία εβδομάδα, η επίσημη σελίδα της στο Facebook είχε 20 χιλ. likes. Ενώ η μοναδική ζωή της ζωντανεύει σε νέο λεύκωμα, καθώς και σε έκθεση που εγκαινιάζεται στο Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς). Συνδιοργάνωση του μουσείου και του Ιδρύματος Μελίνα Μερκούρη, η έκθεση περιλαμβάνει πάνω από 200 φωτογραφίες, αφίσες, κοστούμια, προσωπικά αντικείμενα, καθώς και το καμαρίνι της Μελίνας από το Θεατρικό Μουσείο. Μέσα απ’ όλ’ αυτά, όπως σχεδίασε την έκθεση η Λίλη Πεζανού και την επιμελήθηκε η Μανουέλα Παυλίδου, ξετυλίγεται ένα πλήθος γοητευτικών ιστοριών, μερικές από τις οποίες διαλέξαμε να σας αφηγηθούμε σήμερα:
Με την Γκάρμπο και την Πασιονάρια: Δύο υπήρξαν οι αγαπημένες γυναικείες προσωπικότητες της Μελίνας: «Η Γκρέτα Γκάρμπο για το σινεμά και η Πασιονάρια για την αντίσταση». Την πρώτη τη γνώρισε το καλοκαίρι του 1966 στις Σπέτσες: «Είναι η υπέρτατη ομορφιά, η υπέρτατη καλλιτέχνις, η υπέρτατη μάγισσα, η μεγαλύτερη ηθοποιός στον κόσμο», έγραψε στην αυτοβιογραφία της. «Φορούσε μαύρα γυαλιά. Βρήκα κάπου το θάρρος να της ζητήσω να μ’ αφήσει να δω τα μάτια της. (…) Εφερε τα χέρια της στα γυαλιά της και τα σήκωσε αργά και τα όμορφα μάτια μού χαμογέλασαν». Την Πασιονάρια τη γνώρισε μετά τη μεταπολίτευση, ως καλεσμένη του ισπανικού Κ.Κ. Συναντήθηκαν στο διαμέρισμα της θρυλικής αγωνίστριας, σε μια εργατική συνοικία στη Μαδρίτη: «Ενιωσα μια από τις πιο μεγάλες συγκινήσεις της ζωής μου όταν μ’ έσφιξε στην αγκαλιά της», περιγράφει η Μελίνα. «Εχει τα πιο ωραία χέρια που έχω δει ποτέ μου –χέρια που δεν έχουν ηλικία–, νέα χέρια. Οταν της το είπα, μου είπε με περηφάνια: “Εργατικά χέρια”. Δεν ξέρω αν φαίνονται εργατικά, αλλά είναι τα πιο εκφραστικά χέρια που έχω δει».
Ερωτευμένη με τον Μάνο: Ο Μάνος Χατζιδάκις είχε ερωτευθεί τη Μελίνα από την πρώτη στιγμή που την είδε να περπατά στη μεταπολεμική Αθήνα. Αλλά και εκείνη ήταν «σκλάβα της γοητείας του» από την πρώτη συνεργασία τους για την παράσταση του έργου του Ο’ Νιλ «Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα». Πολλές φορές τού θύμωνε. Ομως… «Οταν βρεθώ αντιμέτωπη με τη ζεστασιά και τη γοητεία του, θα πέσω στην αγκαλιά του. Θα με πει “αγοράκι” και θα τον αγαπάω σαν τρελή ώς την επόμενη απογοήτευση».
Ο δύσπιστος κύριος Ουίλιαμς: Ιστορικές υπήρξαν οι ερμηνείες της Μελίνας στο «Λεωφορείο ο πόθος» και το «Γλυκό πουλί της νιότης», που ανέβασε το Θέατρο Τέχνης σε σκηνοθεσία του Καρόλου Κουν το 1949 και το 1960 αντίστοιχα. Φαίνεται ότι μόνο ένας αμφέβαλε πως ήταν εξαιρετική στους δύο ρόλους – και μάλιστα χωρίς να έχει δει τις παραστάσεις: ο Τενεσί Ουίλιαμς! Το 1960, η Μελίνα βρέθηκε στη Νέα Υόρκη και συνάντησε τον μεγάλο συγγραφέα για να του παραδώσει ένα γράμμα από τον Κουν. Θυμόταν αργότερα: «Του είπα ότι έχω ερμηνεύσει τις δύο ηρωίδες του. Με κοίταξε με δυσπιστία: “Για να δω τα χέρια σου”, μου λέει. Του τα δείχνω. “Είσαι πολύ νέα για να παίξεις την Ντελ Λάγκο”, σχολιάζει. “Μα την έπαιξα καλά”, αντιλέω. “Οχι”, επιμένει. Δεν τον έπεισα…».
Με τον Μάρλον Μπράντο: «Μαζί του υπήρχε κάτι πιο πολύ από μια γνωριμία», είχε πει η Μελίνα. Δεν ήταν αυτό που νομίζετε: «Ηταν ένας άνθρωπος που αγαπούσε πάρα πολύ τον Τζούλη, αγαπούσε και μένα», εξηγεί. «Μια βραδιά ήρθε και κοιμήθηκε έξω από το σπίτι όπου μέναμε στη Νέα Υόρκη. Ο Ντασσέν σχεδίαζε μια ταινία με θέμα τον Περικλή. Οταν τον βρήκε ο Ντασσέν το πρωί και τον ρώτησε τι κάνει, του απάντησε: “Ο Περικλής που ψάχνεις είμαι εγώ”». Και αν αναρωτιέστε αν ο Μπράντο τη φλέρταρε ποτέ, η Μελίνα είχε πει: «Δεν του άρεσαν οι ξανθιές. Μια φορά με φλέρταρε, αλλά ήταν μεθυσμένος».
Ο απογοητευτικός Τσάρλι Τσάπλιν: Εκείνη είχε φοβερό τρακ που θα τον συναντούσε. Ομως… «Πήγαμε στο σπίτι του και κάπου τα έχανες, διότι ήταν ένας άνθρωπος φοβερά εγωιστής και μίλαγε πιο πολύ απ’ ό,τι έπρεπε. Είχε μια πατριαρχική σκληράδα και έγινε κι ένα φοβερό γεγονός: Νόμιζε ότι η κόρη του είχε βγει έξω και είχε καθυστερήσει να γυρίσει. Φτάσαμε στο σημείο να φωνάξουμε όλη την αστυνομία εκείνο το βράδυ. Εν τέλει, η κόρη βρέθηκε να κοιμάται στο δωμάτιό της. Ηταν ένας τρελός άνθρωπος», σχολιάζει η Μελίνα.
Περί έρωτος με τον Νταλί: Στα μέσα της δεκαετίας του ’60, σ’ ένα διάλειμμα των γυρισμάτων της ταινίας «Μηχανικά πιάνα» στο Καντακές της Ισπανίας, η Μελίνα συναντά τον Σαλβαντόρ Νταλί και κάνουν μαζί μια απολαυστική, μαραθώνια συζήτηση περί έρωτος, απιστίας και θανάτου: «Τι είναι έρωτας για εσάς;» ρωτάει η Ελληνίδα σταρ τον διάσημο ζωγράφο. «Λοιπόν, για μένα ο έρωτας είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος για να μεταβληθεί ένας άνθρωπος σε ηλίθιο», απαντά εκείνος. «Ομως, όταν αγαπάς, σκέφτεσαι το μέλλον, που είναι το αντίθετο του θανάτου», ανταπαντά παρακάτω η Μελίνα. «Ο έρωτας σε κάνει τυφλό – αλλά άτρωτο, ακόμα κι απ’ τον θάνατο».
Ο ωραίος κύριος Καραμανλής: Η Μελίνα γνώρισε τον Κωνσταντίνο Καραμανλή όταν ήταν πολύ νέα, μέλος αντιπροσωπείας ηθοποιών, και εκείνος υπουργός Δημοσίων Εργων. Οι ηθοποιοί πήγαν να υποστηρίξουν τον Μάνο Κατράκη, που, μετά «μια ταλαιπωρία φοβερή, από ξερονήσια, από δαρμούς», διωκόταν ακόμα για τις πολιτικές απόψεις του: «Ο Καραμανλής ήταν ένα από τα ωραιότερα πλάσματα που είδα στη ζωή μου», έλεγε χρόνια μετά η Μελίνα. «Θυμάμαι ακόμα τι φορούσε, ένα πουκάμισο άσπρο με γυριστό γιακά. Μας έδωσε το θέατρο για τον Κατράκη, που ήταν μια τολμηρή πράξη εκείνης της στιγμής, και από τότε με συνέδεσαν πάρα πολλά πράγματα μαζί του. Θα προτιμούσα να ήταν αριστερός».
Η συνάντηση που δεν έγινε: Τον Μπόμπι Κένεντι τον είχε γνωρίσει στην Αθήνα. Και επρόκειτο να τον ξανασυναντήσει στις ΗΠΑ, το καλοκαίρι του 1968, μετά το τέλος της ευρωπαϊκής περιοδείας της κατά της χούντας: «Δεν τον πρόλαβα ζωντανό», θυμόταν σε συνέντευξή της λίγο μετά τη μεταπολίτευση. «Επέστρεψα στην Αμερική τον Ιούνιο τού 1968 από την τουρνέ της Ευρώπης τη νύχτα που τον σκότωσαν. Είδα στην τηλεόραση την είδηση της δολοφονίας του. Την επομένη είχα ραντεβού μαζί του. Θέμα μας, ποιο άλλο, η δικτατορία στην Ελλάδα. Ηταν κάτι που δεν το σήκωνε το αίμα του».
Πολύ χρήσιμες για το κείμενο αυτό υπήρξαν παλιές συνεντεύξεις της Μελίνας Μερκούρη στους: Δημήτρη Γκιώνη, Πέτρο Κωστόπουλο, Αλίκη Ξένου-Βενάρδου και Δ. Ι. Κοκκινάκη.
«Γίνομαι η Μαρία Μαγδαληνή…»
Για άλλες προσωπικότητες που γνώρισε, είπε:
– Ο Νίκος Καζαντζάκης μιλούσε για την Ελλάδα με αγάπη και πάθος. Η ομιλία του ήταν γεμάτη εικόνες. Πολύ ποιητικές και πολύ κρητικές.
– Ο Τζον Στάινμπεκ με τρόμαζε.
– Ο αγαπημένος μου ήταν ο Εντουαρντ Αλμπι. Με γοήτευσε όχι μόνον εξαιτίας της μεγαλοφυΐας του, αλλά και εξαιτίας της ομορφιάς του. Κανένας τόσο ταλαντούχος άνθρωπος δεν έχει το δικαίωμα να είναι τόσο όμορφος.
– Ζιλιέτ Γκρεκό, Ιβ Μοντάν, Σιμόν Σινιορέ, Ζαν Πολ Σαρτρ: Εζησα με αυτούς τους ανθρώπους, τους άκουσα και έχω την αίσθηση ότι μορφώθηκα. Δηλαδή, αν μη τι άλλο, έχω μια κουλτούρα, γιατί έζησα μαζί τους. Και μετά βεβαίως ήταν ο Τζούλη…
– Εξηγώντας πώς άλλαξε με τον Ντασσέν, λέει χαρακτηριστικά: «Γίνομαι η Μαρία Μαγδαληνή. Δεν την παίζω απλώς. Γίνομαι η Μαρία Μαγδαληνή. (…) Θέλω να του αρέσω. Θέλω να μού πει μπράβο για κάτι. Τον θαυμάζω. Οταν έχω στηθεί στη γωνιά για να τον πιάσω κάλπικο, δεν μπόρεσα ποτέ. Είναι καλύτερος από μένα».
Μόλις κυκλοφόρησε το χρονικό «Μελίνα. Μία σταρ στην Αμερική» των Γιώργου Αρχιμανδρίτη και Σπύρου Αρσένη, με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, από τις εκδόσεις Πατάκη. Η ζωή της Μελίνας Μερκούρη ζωντανεύει και σε μία έκθεση, που εγκαινιάζεται την Τρίτη 4 Μαρτίου και ανοίγει για το κοινό την Πέμπτη στο Μουσείο Μπενάκη, Κτίριο Πειραιώς.