Δυο χρόνια πριν το απόλυτο σημείο καμπής για την αποτροπή της κλιματικής κρίσης (σύμφωνα με τον ΟΗΕ), η προστασία των πολιτών από την κλιματική αλλαγή θεωρείται εδώ και χρόνια επιτακτική ανάγκη αλλά αυτή την εβδομάδα αναγνωρίστηκε και ως ανθρώπινο δικαίωμα από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) που πήρε μία πρωτοφανή στα χρονικά απόφαση.
Το κορυφαίο δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Ευρώπης αποφάνθηκε, την Τρίτη, πως η ελβετική κυβέρνηση παραβίασε τα ανθρώπινα δικαιώματα των πολιτών της επειδή δεν έκανε αρκετά για να σταματήσει την κλιματική αλλαγή.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, πρόκειται για μια απόφαση-ορόσημο που, σύμφωνα με τους ειδικούς, θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντικό έρεισμα για τους ακτιβιστές που θέλουν να θέσουν τις κυβερνήσεις προ των ευθυνών τους.
Η ομάδα KlimaSeniorinnen, μία πρωτοβουλία γυναικών στο «κατώφλι» της τρίτης ηλικίας που αγωνίζονται για την προστασία του κλίματος, ήταν αυτή που κινήθηκε νομικά και απευθύνθηκε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο, κατηγορώντας την Ελβετία ότι απέτυχε να πιάσει τον στόχο της για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και ότι πρέπει να λάβει μέτρα για να αντιμετωπίσει την κατάσταση.
Οι γυναίκες, ηλικίας 64 ετών και άνω, υπογράμμισαν ότι η υγεία τους κινδυνεύει κατά τη διάρκεια των κυμάτων καύσωνα που σχετίζονται με την υπερθέρμανση του πλανήτη, υποστηρίζοντας ότι η ελβετική κυβέρνηση δεν έκανε αρκετά για να μετριάσει την υπερθέρμανση του πλανήτη, παραβιάζοντας έτσι τα δικαιώματά τους.
Το ΕΔΑΔ στην υπόθεση «Verein KlimaSeniorinnen Schweiz and Others v. Switzerland» (No. 53600/20) διαπίστωσε την παραβίαση του Αρθρου 8 για το δικαίωμα στην ιδιωτική και την οικογενειακή ζωή και του Αρθρου 6, για το δικαίωμα σε δίκη.
Πρόκειται για την τελευταία απόφαση με φόντο ένα ευρύτερο κύμα αγωγών που σχετίζονται με το κλίμα και έχουν ως στόχο να πιέσουν τις κυβερνήσεις να δράσουν κατά της υπερθέρμανσης του πλανήτη, ενώ τα εθνικά δικαστήρια των χωρών έχουν κληθεί να χειριστούν παρόμοιες υποθέσεις. Ωστόσο, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι πρόκειται για την πρώτη περίπτωση διεθνούς δικαστηρίου που αποφαίνεται ότι οι κυβερνήσεις είναι νομικά υποχρεωμένες να εκπληρώσουν τους κλιματικούς τους στόχους βάσει του δικαίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η Ρόσμαρι Γουάντλερ Γουάλτι, συν-πρόεδρος της ομάδας δήλωσε: «Η απόφαση αυτή δεν είναι απλά μια νίκη για τις Senior Women for Climate Protection. Είναι μία νίκη για όλες τις γενιές. Ειδικά για τους νέους στην Πορτογαλία, των οποίων η γενιά θα ωφεληθεί από τη μακροπρόθεσμη βελτίωση του κλίματος. Η παρουσία τόσων νέων ανθρώπων στη δικαστική αίθουσα έδειξε στους δικαστές πώς είναι το πρόσωπο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για το μέλλον».
ΟΗΕ: Εχουμε μόνο δύο χρόνια για να δράσουμε
Σε μία δραματική έκκλησή του, ο επικεφαλής του ΟΗΕ για το κλίμα, Σάιμον Στιλ, προειδοποίησε σήμερα πως οι κυβερνήσεις, οι επικεφαλής των επιχειρήσεων και οι αναπτυξιακές τράπεζες έχουν μόνο δύο χρόνια για να λάβουν δραστικά μέτρα ώστε να αποτραπούν πολύ χειρότερες αλλαγές στο κλίμα. Σε αντίθετη περίπτωση ο πλανήτης θα ξεπεράσει ένα κρίσιμο σημείο καμπής.
Ο Στιλ τόνισε ότι η αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης του πλανήτη «διαφεύγει» της ατζέντας των πολιτικών ηγετών, την ώρα που οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου πως η μείωση των επιβλαβών για το κλίμα εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, κατά 50%, έως το 2030, είναι ζωτικής σημασίας για να σταματήσει η αύξηση της θερμοκρασίας πάνω από 1,5 βαθμό Κελσίου. Αν η Γη υπερβεί αυτό το όριο, ο πλανήτης θα γίνει «θέατρο» πολύ πιο ακραίων καιρικών φαινομένων.
Το 80% των εκπομπών από πολύ λίγους
Μιλώντας σε εκδήλωση του think tank «Chatham House» στο Λονδίνο, ο Στιλ τόνισε η ομάδα G20 των ισχυρότερων οικονομικά κρατών του πλανήτη ευθύνεται για το 80% των παγκόσμιων εκπομπών και πρέπει επειγόντως να εντείνει τις προσπάθειές της.
Μάλιστα πρόσφατη έρευνα του think tank «Influence Map» προσδιόριζε πως από το 2016, μόλις 57 οντότητες –κράτη, κρατικές επιχειρήσεις και ιδιωτικές εταιρείες από τον χώρο της παραγωγής καυσίμων και των δομικών υλικών– ευθύνονται για τη συντριπτική πλειονότητα των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα από το 2016, εκπέμποντας το 80% των παγκόσμιων ρύπων έως και το 2022.
Ο βασικός στόχος στις φετινές διαπραγματεύσεις του ΟΗΕ για το κλίμα στο Μπακού είναι μία διεθνής συμφωνία για έναν νέο στόχο στη χρηματοδότηση για το κλίμα, ώστε να στηριχτούν οι αναπτυσσόμενες χώρες που πασχίζουν να επενδύσουν στη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειες.
Σύμφωνα με τον επικεφαλής του οργάνου των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα, απαιτείται ένα «κβαντικό άλμα» στη χρηματοδότηση για το κλίμα, προκειμένου πολλές χώρες να είναι σε θέση να καταθέσουν δυναμικά, νέα σχέδια δράσης για το 2025.
«Είναι δύσκολο για οποιαδήποτε κυβέρνηση να επενδύσει στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ή στην ανθεκτικότητα του κλίματος όταν τα ταμεία του υπουργείου Οικονομικών είναι άδεια, το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους έχει ξεπεράσει τις δαπάνες για την υγεία, ο νέος δανεισμός είναι αδύνατος και οι “λύκοι της φτώχειας” βρίσκονται στην πόρτα», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Η χρηματοδότηση του κλίματος επιτυγχάνεται κυρίως από πλούσιες κυβερνήσεις και αναπτυξιακές τράπεζες που χορηγούν δάνεια και επιχορηγήσεις στις αναπτυσσόμενες χώρες για να τις βοηθήσουν να μειώσουν τις εκπομπές αερίων που ευθύνονται για την υπερθέρμανση.
Ο πλανήτης σπάει κάθε ρεκόρ
Εν τω μεταξύ, διεθνείς και κρατικοί οργανισμοί σε όλο τον κόσμο καταγράφουν ανησυχητικές αλλαγές σε πλανητική κλίμακα.
Σύμφωνα με στοιχεία της Αμερικανικής Υπηρεσίας Ατμοσφαιρικής και Ωκεανών (NOAA), από τις 13 Μαρτίου 2023, η μέση θερμοκρασία της επιφάνειας του νερού παγκοσμίως καταρρίπτει «καθημερινά» ρεκόρ. Στις 10 Μαρτίου 2024, η μέση θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας παγκοσμίως ήταν 21,2°C, στην υψηλότερη τιμή τουλάχιστον από το 1979 που ξεκίνησαν οι δορυφορικές μετρήσεις.
Οι ευρωπαϊκές μετεωρολογικές υπηρεσίες επίσης κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Σε ένα δελτίο Τύπου που δημοσιεύθηκε στις αρχές Μαρτίου, το Παρατηρητήριο Copernicus σημείωνε ότι η μέση θερμοκρασία της επιφάνειας του νερού τον Φεβρουάριο αυξήθηκε στους 21,06°C, πάνω από το προηγούμενο μηνιαίο ρεκόρ (20,98°C), που είχε σημειωθεί τον Αύγουστο του 2023.
Οι πιο υψηλές θερμοκρασίες των τελευταίων 100.000 ετών
Το 2023 ήταν η πιο ζεστή χρονιά παγκοσμίως από το 1850 που οι επιστήμονες καταγράφουν ανελλιπώς τη μέση παγκόσμια θερμοκρασία.
Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Κλιματικής Αλλαγής Copernicus, έσπασαν αλλεπάλληλα ρεκόρ, όπως αυτό του θερμότερου μήνα που έχει καταγραφεί ποτέ, και το ρεκόρ μέσης, ημερήσιας, παγκόσμιας θερμοκρασίας, που ξεπέρασε, για λίγο, κατά δύο ολόκληρους βαθμούς Κελσίου τα προβιομηχανικά επίπεδα.